Đề 15 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Tài chính tiền tệ

Đường cong Phillips thể hiện mối quan hệ nghịch biến ngắn hạn giữa lạm phát và thất nghiệp. Khi lạm phát cao, thất nghiệp thường thấp và ngược lại.

Chính sách tiền tệ thắt chặt (contractionary monetary policy) nhằm giảm cung tiền và kiềm chế lạm phát. Tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc buộc các ngân hàng thương mại phải giữ lại nhiều tiền hơn, giảm lượng tiền cho vay ra nền kinh tế, do đó là một biện pháp thắt chặt tiền tệ.

Thâm hụt ngân sách xảy ra khi chi tiêu của chính phủ (chi ngân sách nhà nước) vượt quá thu nhập của chính phủ (thu ngân sách nhà nước) trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm tài chính.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI - Consumer Price Index) là một chỉ số kinh tế vĩ mô quan trọng, được sử dụng để đo lường sự thay đổi mức giá trung bình của một giỏ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng theo thời gian, từ đó phản ánh mức độ lạm phát hoặc giảm phát của nền kinh tế.

Đa dạng hóa danh mục đầu tư là chiến lược phân bổ vốn đầu tư vào nhiều loại tài sản khác nhau (ví dụ: cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản) để giảm thiểu rủi ro không hệ thống (rủi ro đặc thù của từng tài sản hoặc doanh nghiệp). Đa dạng hóa không thể loại bỏ rủi ro hệ thống (rủi ro thị trường) và không đảm bảo tối đa hóa lợi nhuận.

Tiền pháp định (fiat money) là loại tiền không có giá trị nội tại, giá trị của nó đến từ sự tin tưởng của công chúng và được chính phủ quy định là phương tiện thanh toán hợp pháp.

Công thức Fisher xấp xỉ thể hiện mối quan hệ giữa lãi suất danh nghĩa, lãi suất thực tế và lạm phát là: Lãi suất danh nghĩa (i) ≈ Lãi suất thực tế (r) + Tỷ lệ lạm phát (π). Công thức này cho thấy lãi suất danh nghĩa bao gồm cả lãi suất thực tế mà nhà đầu tư muốn nhận và bù đắp cho sự mất giá của tiền do lạm phát.

Phá giá đồng nội tệ làm hàng xuất khẩu trở nên rẻ hơn và hàng nhập khẩu trở nên đắt hơn. Theo điều kiện Marshall-Lerner, nếu tổng độ co giãn của cầu xuất khẩu và cầu nhập khẩu lớn hơn 1, thì phá giá sẽ cải thiện cán cân thương mại (xuất khẩu tăng, nhập khẩu giảm, hoặc cả hai).

Trong mô hình tăng trưởng Solow, tiến bộ công nghệ (technological progress) được coi là động lực chính của tăng trưởng kinh tế dài hạn. Tích lũy vốn và tăng trưởng dân số có thể thúc đẩy tăng trưởng trong ngắn hạn, nhưng không thể duy trì tăng trưởng liên tục trong dài hạn nếu không có tiến bộ công nghệ.

Trong hệ thống ngân hàng dự trữ một phần, ngân hàng chỉ cần giữ lại một phần nhỏ tiền gửi làm dự trữ và có thể cho vay phần còn lại. Quá trình cho vay này tạo ra tiền gửi mới trong hệ thống, do đó ngân hàng tạo ra tiền thông qua hoạt động cho vay.

Giao dịch spot (giao ngay) trong thị trường ngoại hối là giao dịch mua bán ngoại tệ mà việc thanh toán và chuyển giao ngoại tệ được thực hiện ngay lập tức, thường là trong vòng hai ngày làm việc sau ngày giao dịch.

Quỹ tương hỗ (mutual fund) là một loại hình quỹ đầu tư chuyên nghiệp, tập hợp vốn từ nhiều nhà đầu tư cá nhân và tổ chức, sau đó sử dụng số vốn này để đầu tư vào một danh mục đa dạng các loại tài sản như cổ phiếu, trái phiếu, hoặc các công cụ thị trường tiền tệ, theo một chiến lược đầu tư nhất định.

Rủi ro hệ thống (systematic risk) hay rủi ro thị trường là loại rủi ro ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường hoặc một phân khúc thị trường lớn và không thể đa dạng hóa được. Sự biến động chung của thị trường chứng khoán là ví dụ điển hình của rủi ro hệ thống.

Lãi suất thực tế được tính bằng lãi suất danh nghĩa trừ đi tỷ lệ lạm phát dự kiến. Lãi suất thực tế phản ánh lợi tức thực tế của việc đầu tư hoặc chi phí thực tế của việc đi vay sau khi đã loại trừ ảnh hưởng của lạm phát. Lãi suất danh nghĩa là lãi suất được công bố trên thị trường, chưa điều chỉnh theo lạm phát.

Mục tiêu chính của chính sách tiền tệ thường bao gồm ổn định giá cả, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bền vững và đôi khi ổn định tỷ giá hối đoái. Tối đa hóa lợi nhuận của ngân hàng thương mại không phải là mục tiêu của chính sách tiền tệ, mà là mục tiêu của từng ngân hàng riêng lẻ.

Giá trị thời gian của tiền phản ánh việc tiền có giá trị khác nhau ở các thời điểm khác nhau. Nó bao gồm các yếu tố như lạm phát làm giảm sức mua của tiền theo thời gian, khả năng kiếm được lãi suất từ việc đầu tư tiền và sự ưa thích tiêu dùng hiện tại hơn tương lai.

Mô hình IS-LM là mô hình kinh tế vĩ mô ngắn hạn, trong đó đường IS biểu thị sự cân bằng trên thị trường hàng hóa (Investment-Saving) và đường LM biểu thị sự cân bằng trên thị trường tiền tệ (Liquidity preference-Money supply). Giao điểm của hai đường này xác định mức sản lượng và lãi suất cân bằng trong nền kinh tế.

Cổ phiếu ưu đãi (preferred stock) có quyền ưu tiên hơn cổ phiếu phổ thông (common stock) trong việc nhận cổ tức và phân chia tài sản còn lại khi công ty bị phá sản hoặc thanh lý. Tuy nhiên, cổ phiếu phổ thông thường đi kèm với quyền biểu quyết trong các quyết định của công ty, trong khi cổ phiếu ưu đãi có thể không có hoặc hạn chế quyền biểu quyết.

Đường cung tiền tệ dịch chuyển sang trái khi lượng cung tiền giảm. Ngân hàng trung ương tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc buộc các ngân hàng thương mại phải giữ lại một phần tiền gửi lớn hơn, làm giảm khả năng cho vay và tạo tiền, do đó làm giảm cung tiền tệ.

Khi tỷ giá VND/USD tăng, có nghĩa là cần nhiều VND hơn để đổi lấy 1 USD, điều này thể hiện VND đã mất giá (giảm giá trị) so với USD.

Thị trường tiền tệ là nơi giao dịch các công cụ nợ ngắn hạn, có tính thanh khoản cao như tín phiếu kho bạc, chứng chỉ tiền gửi ngắn hạn, thường có kỳ hạn dưới một năm. Thị trường vốn giao dịch các công cụ dài hạn hơn như cổ phiếu và trái phiếu dài hạn.

Nghiệp vụ thị trường mở là công cụ chính sách tiền tệ, qua đó ngân hàng trung ương mua bán chứng khoán chính phủ để điều chỉnh cung tiền và gián tiếp tác động đến lãi suất trên thị trường.

Ngân hàng thương mại (commercial bank) là loại hình ngân hàng phổ biến nhất, hoạt động chủ yếu dựa trên việc huy động tiền gửi từ công chúng và sử dụng nguồn vốn này để cho vay đối với các cá nhân, hộ gia đình và doanh nghiệp, cũng như cung cấp các dịch vụ tài chính khác.

Tỷ lệ dự trữ bắt buộc là công cụ mạnh mẽ để ngân hàng trung ương trực tiếp kiểm soát lượng tiền cung ứng. Thay đổi tỷ lệ này có tác động trực tiếp đến khả năng tạo tiền của hệ thống ngân hàng. Các công cụ khác như lãi suất chiết khấu và nghiệp vụ thị trường mở tác động gián tiếp thông qua chi phí và khả năng vay mượn của ngân hàng.

Khi ngân hàng trung ương tăng lãi suất, chi phí vay vốn tăng lên, làm giảm đầu tư và tiêu dùng, dẫn đến tổng cầu giảm. Do đó, đường tổng cầu (AD) dịch chuyển sang trái.

Chi tiêu chính phủ là công cụ của chính sách tài khóa, trong khi tỷ lệ dự trữ bắt buộc, nghiệp vụ thị trường mở và lãi suất chiết khấu là các công cụ của chính sách tiền tệ do ngân hàng trung ương điều hành.

Chính sách tài khóa mở rộng (tăng chi tiêu chính phủ hoặc giảm thuế) được sử dụng để kích thích tổng cầu, giúp giảm thất nghiệp và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế khi nền kinh tế suy thoái hoặc tăng trưởng chậm.

Chính sách tài khóa thắt chặt (contractionary fiscal policy) được sử dụng để giảm tổng cầu và kiềm chế lạm phát bằng cách giảm chi tiêu chính phủ hoặc tăng thuế, hoặc kết hợp cả hai. Điều này làm giảm lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế và giảm áp lực lạm phát.

Lạm phát chi phí đẩy xảy ra khi chi phí sản xuất (như giá nguyên vật liệu, tiền lương) tăng lên, buộc doanh nghiệp phải tăng giá bán sản phẩm để duy trì lợi nhuận, dẫn đến mức giá chung tăng.

Ba chức năng cơ bản của tiền tệ là phương tiện trao đổi, đơn vị đo lường giá trị và phương tiện tích lũy giá trị. Mặc dù tiền có thể được sử dụng để đầu tư, nhưng `công cụ đầu tư sinh lời cao` không phải là chức năng cơ bản của nó.