Đề 15 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Tâm lý y học

Trong giai đoạn cuối đời, Tâm lý y học tập trung vào chăm sóc giảm nhẹ, giúp bệnh nhân và gia đình đối diện với cái chết một cách bình an, giảm bớt đau khổ về tinh thần, và nâng cao chất lượng cuộc sống còn lại.

Tâm lý y học đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe ban đầu bằng cách tập trung vào phòng ngừa bệnh tật, khuyến khích lối sống lành mạnh, phát hiện sớm và can thiệp các vấn đề tâm lý thường gặp, cũng như nâng cao sức khỏe tổng thể cho cộng đồng.

Phát triển thuốc mới thuộc lĩnh vực Dược lý học hoặc Y học thực nghiệm, không phải là trọng tâm của Tâm lý y học. Tâm lý y học tập trung vào khía cạnh tâm lý và hành vi liên quan đến sức khỏe.

Locus of control là khái niệm mô tả mức độ mà cá nhân tin rằng họ có thể kiểm soát được các sự kiện xảy ra trong cuộc sống của mình. Người có `điểm kiểm soát nội tại′ tin rằng họ có thể kiểm soát, trong khi người có `điểm kiểm soát ngoại lai′ tin rằng các yếu tố bên ngoài (may mắn, số phận, người khác) quyết định.

Chánh niệm là kỹ thuật tập trung sự chú ý vào hiện tại, chấp nhận và không phán xét các suy nghĩ, cảm xúc. Trong y học, chánh niệm được ứng dụng để giảm stress, lo âu, trầm cảm và cải thiện sức khỏe tinh thần.

Khi bệnh nhân hiểu rõ về bệnh tình của mình, mục tiêu điều trị, lợi ích và tác dụng phụ của điều trị, họ sẽ có động lực và ý thức hơn trong việc tuân thủ theo phác đồ điều trị.

Mạng lưới hỗ trợ xã hội mạnh mẽ (gia đình, bạn bè, cộng đồng) cung cấp nguồn lực tinh thần, cảm xúc và vật chất, giúp cá nhân đối phó với stress, tăng cường sức khỏe tinh thần và thể chất, và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Sử dụng thuốc an thần là phương pháp điều trị bằng dược lý, thuộc lĩnh vực Tâm thần học, không phải là can thiệp tâm lý. Các lựa chọn còn lại đều là các phương pháp can thiệp tâm lý.

Sự thấu cảm là khả năng hiểu và chia sẻ cảm xúc của người khác. Trong y tế, sự thấu cảm giúp nhân viên y tế hiểu rõ hơn về nỗi đau khổ, lo lắng, và nhu cầu của bệnh nhân, từ đó xây dựng mối quan hệ tin tưởng và cung cấp dịch vụ chăm sóc tốt hơn.

Sự kỳ thị liên quan đến bệnh tật (đặc biệt là bệnh tâm thần, HIV∕AIDS,…) có thể khiến người bệnh cảm thấy xấu hổ, tự ti, sợ bị phân biệt đối xử, dẫn đến việc họ che giấu bệnh, ngại tìm kiếm sự giúp đỡ y tế, làm chậm trễ quá trình điều trị và gây ra nhiều hậu quả tiêu cực.

Mối quan hệ bác sĩ - bệnh nhân hiệu quả dựa trên sự tin tưởng, tôn trọng, giao tiếp cởi mở và sự hợp tác giữa hai bên trong quá trình chăm sóc sức khỏe.

Giai đoạn duy trì là giai đoạn mà cá nhân đã đạt được sự thay đổi hành vi và đang nỗ lực để ngăn chặn tái phát và duy trì hành vi mới trong dài hạn.

Tâm lý y học hỗ trợ và bổ sung cho các phương pháp điều trị y tế, giúp bệnh nhân tuân thủ điều trị tốt hơn, kiểm soát các yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến bệnh tật, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị tổng thể.

PTSD là rối loạn tâm thần phát triển sau khi một người trải qua hoặc chứng kiến một sự kiện травматический, đe dọa đến tính mạng hoặc sự an toàn của bản thân hoặc người khác (ví dụ: tai nạn nghiêm trọng, thiên tai, bạo lực, chiến tranh).

HRQoL là một khái niệm đa chiều, đánh giá chất lượng cuộc sống của một người dưới góc độ sức khỏe, bao gồm các khía cạnh thể chất, tinh thần, xã hội và khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày.

OCD là rối loạn đặc trưng bởi các ý nghĩ ám ảnh (obsessions) gây lo âu và các hành vi cưỡng chế (compulsions) được thực hiện để giảm bớt sự lo âu đó. Lo âu là yếu tố cốt lõi của OCD.

Đại dịch gây ra nhiều căng thẳng, lo âu, sợ hãi, và sang chấn tâm lý cho cả nhân viên y tế và cộng đồng. Tâm lý y học đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp hỗ trợ tâm lý, giúp mọi người ứng phó với những tác động tiêu cực của đại dịch và duy trì sức khỏe tinh thần.

Ứng phó là quá trình cá nhân nỗ lực để kiểm soát, giảm thiểu hoặc chịu đựng các yếu tố gây stress và các tình huống khó khăn trong cuộc sống.

Phản hồi sinh học là kỹ thuật giúp bệnh nhân nhận thức và kiểm soát các chức năng sinh lý của cơ thể (như nhịp tim, huyết áp, căng cơ) thông qua thiết bị theo dõi và phản hồi, từ đó giúp giảm đau và căng thẳng.

Tâm lý y học tập trung vào việc tìm hiểu và ứng dụng các nguyên tắc tâm lý để nâng cao sức khỏe thể chất, phòng ngừa bệnh tật và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Stress mãn tính gây ra nhiều tác động tiêu cực lên cơ thể, bao gồm rối loạn giấc ngủ, các vấn đề tiêu hóa, suy giảm hệ miễn dịch, tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và nhiều bệnh lý khác.

Văn hóa có vai trò quan trọng trong việc định hình quan điểm về sức khỏe, bệnh tật, cách ứng phó với bệnh, niềm tin về điều trị, và sự kỳ vọng vào dịch vụ y tế. Do đó, Tâm lý y học cần xem xét yếu tố văn hóa để cung cấp dịch vụ chăm sóc phù hợp và hiệu quả.

Liệu pháp nhóm tạo ra một môi trường hỗ trợ, nơi bệnh nhân có thể chia sẻ kinh nghiệm, cảm xúc, học hỏi từ nhau, cảm thấy được đồng cảm và giảm bớt cảm giác cô đơn khi đối mặt với bệnh mạn tính.

Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT) ban đầu được phát triển bởi Marsha Linehan để điều trị rối loạn nhân cách ranh giới (BPD), một rối loạn đặc trưng bởi sự bất ổn trong cảm xúc, mối quan hệ và hành vi.

Lo lắng và sợ hãi quá mức có thể gây ra stress, ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và quá trình lành vết thương, do đó cản trở sự hồi phục sau phẫu thuật.

Thôi miên trị liệu được sử dụng trong y học để kiểm soát cơn đau mãn tính, giảm lo lắng, điều trị các rối loạn liên quan đến stress, và hỗ trợ thay đổi các hành vi có hại cho sức khỏe (như hút thuốc).

Lắng nghe tích cực không chỉ là nghe lời nói mà còn là thấu hiểu cảm xúc, suy nghĩ của bệnh nhân, thể hiện sự quan tâm và tôn trọng, tạo dựng mối quan hệ tin tưởng.

Burnout là trạng thái kiệt quệ về thể chất, tinh thần và cảm xúc do stress công việc mãn tính, đặc biệt phổ biến ở các ngành nghề chịu áp lực cao như y tế.

Sự hài lòng của bệnh nhân là một thước đo quan trọng để đánh giá chất lượng dịch vụ y tế, bao gồm cả chất lượng chuyên môn, thái độ phục vụ, giao tiếp, cơ sở vật chất và các yếu tố khác liên quan đến trải nghiệm của bệnh nhân.

Mô hình niềm tin sức khỏe cho rằng hành vi sức khỏe của cá nhân được quyết định bởi nhận thức của họ về tính nghiêm trọng của bệnh, tính dễ mắc bệnh, lợi ích của hành động phòng ngừa và các rào cản khi thực hiện hành động đó.