Đề 2 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Đầu tư quốc tế

Việc các quốc gia cạnh tranh thu hút FDI bằng cách giảm thuế suất hoặc đưa ra các ưu đãi thuế quá mức có thể dẫn đến cuộc đua `xuống đáy` về thuế, làm xói mòn cơ sở thuế toàn cầu và giảm nguồn thu ngân sách cho các quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển.

Khi một quốc gia tăng lãi suất, lợi suất đầu tư vào tài sản tài chính ở quốc gia đó trở nên hấp dẫn hơn so với các quốc gia khác, do đó thu hút dòng vốn đầu tư quốc tế, đặc biệt là đầu tư gián tiếp, đổ vào quốc gia đó.

Đầu tư ngược (reverse investment) là một xu hướng ngày càng gia tăng, chỉ việc các công ty từ các quốc gia đang phát triển, vốn trước đây là quốc gia tiếp nhận FDI, trở thành nhà đầu tư ra nước ngoài, thậm chí đầu tư vào các quốc gia phát triển, phản ánh sự thay đổi trong cán cân kinh tế toàn cầu.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tập trung vào việc thiết lập quyền kiểm soát hoặc ảnh hưởng đáng kể đến quản lý doanh nghiệp, phân biệt với đầu tư gián tiếp (portfolio investment) chỉ nhằm mục đích lợi nhuận tài chính đơn thuần.

Khu vực mậu dịch tự do (FTZ) thường giảm thiểu hoặc loại bỏ thuế quan và các rào cản thương mại khác, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất, xuất nhập khẩu và đầu tư, do đó có xu hướng thu hút FDI để tận dụng lợi thế này.

Quỹ đầu tư quốc gia (SWFs) là các quỹ đầu tư thuộc sở hữu nhà nước, thường được tài trợ từ doanh thu xuất khẩu tài nguyên thiên nhiên hoặc dự trữ ngoại hối. Khác với các nhà đầu tư tư nhân, SWFs thường có tầm nhìn dài hạn, đầu tư đa dạng vào nhiều loại tài sản trên toàn cầu và có thể chịu ảnh hưởng bởi các mục tiêu chính sách công và chiến lược quốc gia bên cạnh mục tiêu lợi nhuận tài chính.

Tránh thuế hai lần là vấn đề quan trọng trong đầu tư quốc tế, xảy ra khi cùng một khoản thu nhập từ đầu tư bị đánh thuế thu nhập doanh nghiệp ở cả quốc gia nơi thu nhập phát sinh (quốc gia tiếp nhận vốn) và quốc gia nơi nhà đầu tư cư trú (quốc gia nguồn vốn).

Cơ quan xúc tiến đầu tư (IPA) được thành lập bởi chính phủ hoặc các tổ chức liên quan nhằm quảng bá môi trường đầu tư của quốc gia, cung cấp thông tin và hỗ trợ cho nhà đầu tư tiềm năng, từ đó thu hút vốn FDI và thúc đẩy phát triển kinh tế.

Đầu tư bền vững (sustainable investment) ngày càng được chú trọng, không chỉ tập trung vào lợi nhuận tài chính mà còn xem xét đến các tác động môi trường, xã hội (như điều kiện lao động, quyền con người) và quản trị doanh nghiệp (ESG), hướng tới sự phát triển bền vững và có trách nhiệm.

Chuyển giá xảy ra khi các MNCs thiết lập giá giao dịch nội bộ (transfer prices) giữa các công ty con ở các quốc gia khác nhau một cách không hợp lý nhằm mục đích tối ưu hóa lợi nhuận toàn cầu, thường là để giảm thiểu thuế phải nộp ở các quốc gia có thuế suất cao.

Rủi ro chính trị bao gồm các yếu tố như thay đổi chính sách, quốc hữu hóa, xung đột chính trị, và bất ổn xã hội, có thể gây tổn thất hoặc giảm lợi nhuận cho nhà đầu tư nước ngoài.

Đầu tư `nâu` (brownfield investment) là hình thức FDI thông qua việc mua lại, sáp nhập hoặc đầu tư vào các doanh nghiệp đã tồn tại ở nước ngoài, tận dụng cơ sở vật chất, thương hiệu hoặc mạng lưới phân phối hiện có, thường nhanh chóng và ít rủi ro hơn so với đầu tư xanh.

Công nghệ, đặc biệt là số hóa và tự động hóa, đang làm thay đổi động lực của FDI. Các công ty ngày càng ít phụ thuộc vào lao động giá rẻ và tập trung hơn vào hiệu quả, năng suất và khả năng tiếp cận thị trường, công nghệ, và nguồn nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy FDI theo chiều sâu hơn là chiều rộng.

Đầu tư gián tiếp (portfolio investment) tập trung vào việc mua bán các công cụ tài chính như cổ phiếu và trái phiếu, với mục tiêu lợi nhuận tài chính và thường không đi kèm với quyền kiểm soát hoặc ảnh hưởng đáng kể đến doanh nghiệp.

Mặc dù FDI mang lại nhiều lợi ích, sự phụ thuộc kinh tế quá mức vào quốc gia đầu tư có thể là một rủi ro hoặc tác động tiêu cực tiềm ẩn, không được xem là lợi ích trực tiếp mà quốc gia tiếp nhận FDI mong muốn.

Dòng vốn FDI vào một quốc gia sẽ được ghi nhận là một khoản tín dụng trong cán cân vốn (financial account) của cán cân thanh toán, do đó cải thiện cán cân vốn trong ngắn hạn.

FDI có thể giúp các doanh nghiệp từ quốc gia đầu tư mở rộng hoạt động, tiếp cận thị trường mới, và tận dụng lợi thế ở nước ngoài, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Lý thuyết vòng đời sản phẩm quốc tế cho rằng doanh nghiệp FDI thường bắt nguồn từ các quốc gia có lợi thế độc quyền về công nghệ hoặc sản phẩm mới, và FDI là một giai đoạn trong vòng đời sản phẩm khi doanh nghiệp tìm kiếm thị trường mới và duy trì lợi thế cạnh tranh.

Đầu tư theo chiều dọc (vertical FDI) liên quan đến việc doanh nghiệp phân chia chuỗi giá trị sản xuất của mình và đầu tư vào các giai đoạn khác nhau của chuỗi này ở các quốc gia khác nhau, ví dụ như đầu tư vào khai thác nguyên liệu ở một quốc gia và sản xuất ở một quốc gia khác để tối ưu hóa chi phí và hiệu quả.

FDI thường có mục tiêu chiến lược dài hạn, liên quan đến việc thiết lập và duy trì hoạt động kinh doanh ở nước ngoài, trong khi đầu tư gián tiếp chủ yếu nhằm mục đích lợi nhuận tài chính ngắn hạn và dễ dàng rút vốn hơn.

Đầu tư theo hướng thị trường (market-seeking FDI) nhắm đến việc tiếp cận và phục vụ trực tiếp thị trường địa phương, tận dụng tiềm năng tăng trưởng doanh số và thị phần ở nước ngoài.

Các công ty đa quốc gia (MNCs) thường có xu hướng bảo vệ lợi thế cạnh tranh công nghệ của mình, do đó có thể hạn chế chuyển giao công nghệ tiên tiến và công nghệ lõi cho các công ty con hoặc đối tác liên doanh ở nước ngoài, đặc biệt là những công nghệ có giá trị chiến lược cao.

Hiệp định BITs được ký kết giữa hai quốc gia nhằm bảo vệ nhà đầu tư của mỗi bên khi đầu tư vào quốc gia kia, thông qua các điều khoản về đối xử công bằng, bảo hộ đầu tư, giải quyết tranh chấp, góp phần tạo dựng môi trường đầu tư minh bạch và ổn định.

Nghịch lý `FDI và phát triển` chỉ ra rằng mặc dù FDI được kỳ vọng sẽ thúc đẩy phát triển kinh tế, nhưng tác động thực tế không phải lúc nào cũng như mong đợi. Lợi ích từ FDI phụ thuộc vào nhiều yếu tố như năng lực hấp thụ của quốc gia tiếp nhận, chính sách quản lý FDI, và đặc điểm của dòng vốn FDI.

Khi đồng nội tệ yếu đi so với ngoại tệ, chi phí đầu tư bằng ngoại tệ vào quốc gia đó trở nên đắt đỏ hơn, làm giảm sức hấp dẫn của quốc gia đó đối với nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là các dự án FDI quy mô lớn.

Lợi nhuận từ FDI hồi hương là một khoản thu nhập từ nước ngoài, được ghi nhận là một khoản tín dụng trong cán cân vãng lai (current account), đặc biệt là mục thu nhập đầu tư, do đó cải thiện cán cân vãng lai trong dài hạn.

Hiện tượng `lấn át` xảy ra khi dòng vốn FDI lớn làm tăng nhu cầu vốn và đẩy lãi suất trong nước lên cao, từ đó làm tăng chi phí vay vốn cho các doanh nghiệp trong nước và có thể làm giảm đầu tư tư nhân trong nước.

Đầu tư theo chiều ngang (horizontal FDI) xảy ra khi một doanh nghiệp mở rộng hoạt động kinh doanh chính của mình sang nước ngoài, sản xuất cùng loại sản phẩm hoặc dịch vụ ở nước ngoài để phục vụ thị trường địa phương, thường là để tránh rào cản thương mại hoặc tiếp cận thị trường lớn hơn.

Đầu tư `xanh` (greenfield investment) là hình thức FDI mà nhà đầu tư thành lập một doanh nghiệp mới hoàn toàn ở nước ngoài, bao gồm việc xây dựng nhà máy, cơ sở hạ tầng và thiết lập hoạt động kinh doanh từ đầu, tạo ra năng lực sản xuất mới.

Đầu tư vào trái phiếu chính phủ là hình thức đầu tư gián tiếp (portfolio investment), không mang lại quyền kiểm soát hoặc ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động doanh nghiệp, do đó không được coi là FDI.