Đề 2 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kế toán tài chính

Hệ thống tài khoản kế toán là một phương pháp tổ chức và phân loại các giao dịch kinh tế theo từng loại tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, doanh thu, chi phí. Nó giúp theo dõi và tổng hợp thông tin kế toán một cách có hệ thống, phục vụ cho việc lập báo cáo tài chính và ra quyết định.

Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (Return on Equity - ROE) đo lường khả năng sinh lời của vốn chủ sở hữu. Nó cho biết một đồng vốn chủ sở hữu tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận. ROE là một chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp đối với chủ sở hữu.

Chi phí lãi vay là một khoản chi phí tài chính phát sinh từ việc sử dụng vốn vay. Nó được trình bày trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (Income Statement) như một khoản mục chi phí, làm giảm lợi nhuận trước thuế.

Bảng cân đối thử (Trial balance) là một bảng liệt kê tất cả các tài khoản và số dư của chúng tại một thời điểm nhất định. Mục đích chính của nó là để kiểm tra tính cân bằng của định khoản kép, đảm bảo rằng tổng số dư Nợ bằng tổng số dư Có. Nó là một bước trung gian trong quy trình kế toán, trước khi lập các báo cáo tài chính chính thức.

Nguyên tắc cơ sở dồn tích (Accrual basis) quy định doanh thu và chi phí được ghi nhận vào thời điểm phát sinh giao dịch, sự kiện kinh tế, không phụ thuộc vào thời điểm thực tế thu hoặc chi tiền. Điều này giúp phản ánh đúng bản chất kinh tế của giao dịch trong kỳ.

Lợi nhuận sau thuế là một chỉ tiêu chính được trình bày trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Thuyết minh báo cáo tài chính (Notes to financial statements) cung cấp thông tin chi tiết và giải thích bổ sung cho các khoản mục được trình bày trên Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, bao gồm chính sách kế toán, thông tin chi tiết về các khoản mục, và các sự kiện sau kỳ.

Tỷ số thanh toán hiện hành (Current ratio) đo lường khả năng thanh toán nợ ngắn hạn của doanh nghiệp bằng tài sản ngắn hạn. Công thức tính là Tài sản ngắn hạn / Nợ ngắn hạn. Tỷ số này cho biết doanh nghiệp có đủ tài sản ngắn hạn để trang trải các khoản nợ ngắn hạn hay không.

Phương pháp FIFO (First-In, First-Out) giả định rằng hàng hóa nhập kho trước sẽ được xuất kho trước. Do đó, giá vốn hàng bán được tính theo giá của lô hàng nhập kho đầu tiên, và hàng tồn kho cuối kỳ được tính theo giá của lô hàng nhập kho gần nhất.

Khi mua hàng tồn kho bằng tiền mặt, một tài sản (tiền mặt) giảm xuống và một tài sản khác (hàng tồn kho) tăng lên với cùng một lượng. Do đó, tổng tài sản không đổi, nhưng cơ cấu tài sản thay đổi. Nợ phải trả và vốn chủ sở hữu không bị ảnh hưởng trực tiếp trong giao dịch này.

Hoạt động đầu tư (Investing activities) trong báo cáo lưu chuyển tiền tệ bao gồm các giao dịch liên quan đến mua và bán tài sản dài hạn, như tài sản cố định (nhà xưởng, thiết bị), đầu tư tài chính dài hạn. Tiền chi mua sắm tài sản cố định là dòng tiền ra từ hoạt động đầu tư.

Bản chất `kép` của bút toán kép (Double-entry bookkeeping) là mỗi giao dịch kinh tế luôn được ghi nhận ít nhất vào hai tài khoản khác nhau: một tài khoản ghi Nợ và một tài khoản ghi Có. Tổng giá trị ghi Nợ luôn bằng tổng giá trị ghi Có, đảm bảo tính cân bằng của phương trình kế toán.

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (Income Statement) trình bày doanh thu, chi phí và lợi nhuận (hoặc lỗ) của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán nhất định. Mục đích chính là đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh, tức là doanh nghiệp đã tạo ra lợi nhuận như thế nào từ hoạt động kinh doanh chính.

Khi một khoản chi phí bị ghi nhận sai thành tài sản, chi phí trong kỳ sẽ bị giảm xuống (vì nó bị ghi nhận là tài sản thay vì chi phí), dẫn đến lợi nhuận trong kỳ bị đánh giá cao hơn. Đồng thời, tài sản trên Bảng cân đối kế toán cũng bị đánh giá cao hơn do ghi nhận sai khoản chi phí này là tài sản. Vốn chủ sở hữu cũng sẽ bị ảnh hưởng do lợi nhuận tác động trực tiếp đến lợi nhuận giữ lại (một phần của vốn chủ sở hữu).

Chi phí thuê nhà xưởng là chi phí cố định vì nó không thay đổi theo mức độ hoạt động sản xuất hoặc doanh số bán hàng trong một phạm vi hoạt động nhất định. Các chi phí khác (nguyên vật liệu, lương nhân viên sản xuất trực tiếp, hoa hồng) thường là chi phí biến đổi.

Theo chuẩn mực kế toán, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là một trong bốn báo cáo tài chính bắt buộc mà tất cả các doanh nghiệp phải lập và trình bày (cùng với Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, và Thuyết minh báo cáo tài chính). Báo cáo này cung cấp thông tin về dòng tiền vào và dòng tiền ra của doanh nghiệp trong kỳ.

Theo nguyên tắc ghi nhận doanh thu (Revenue recognition principle), doanh thu được ghi nhận khi hàng hóa hoặc dịch vụ đã được cung cấp cho khách hàng và quyền sở hữu đã chuyển giao, bất kể khi nào tiền được nhận. Đây là thời điểm doanh nghiệp đã hoàn thành nghĩa vụ của mình và có quyền nhận thanh toán.

Ý kiến chấp nhận toàn phần (Unqualified opinion) hay còn gọi là ý kiến kiểm toán sạch được đưa ra khi kiểm toán viên kết luận rằng báo cáo tài chính của đơn vị được kiểm toán trình bày trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu, phù hợp với khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính được áp dụng (ví dụ: chuẩn mực kế toán).

Phương pháp khấu hao đường thẳng (Straight-line depreciation) phân bổ chi phí khấu hao bằng nhau cho mỗi kỳ kế toán trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của tài sản. Các phương pháp khác thường phân bổ chi phí khấu hao không đều.

Giá trị hợp lý (Fair value) là giá mà một tài sản có thể được trao đổi hoặc một khoản nợ phải trả có thể được thanh toán trong một giao dịch ngang giá, tự nguyện giữa các bên có đầy đủ hiểu biết và thiện chí. Về cơ bản, nó là giá trị thị trường hiện tại của tài sản hoặc nợ phải trả.

Phương pháp trực tiếp lập Báo cáo lưu chuyển tiền tệ trình bày dòng tiền từ hoạt động kinh doanh bằng cách liệt kê trực tiếp các khoản mục thu và chi tiền thực tế phát sinh từ hoạt động kinh doanh (ví dụ: tiền thu từ bán hàng, tiền chi trả cho nhà cung cấp). Phương pháp gián tiếp điều chỉnh lợi nhuận trước thuế để quy đổi thành dòng tiền từ hoạt động kinh doanh.

Khi doanh nghiệp phát hành trái phiếu, doanh nghiệp nhận được tiền mặt (tài sản tăng lên) và đồng thời phát sinh nghĩa vụ trả nợ trái phiếu (nợ phải trả tăng lên). Vốn chủ sở hữu không bị ảnh hưởng trực tiếp bởi giao dịch phát hành trái phiếu.

Lợi nhuận giữ lại (Retained earnings) là một phần của vốn chủ sở hữu. Nó thể hiện lợi nhuận tích lũy của doanh nghiệp từ các kỳ trước đến hiện tại, sau khi đã trừ đi cổ tức đã trả cho cổ đông. Lợi nhuận giữ lại làm tăng vốn chủ sở hữu.

Hàng tồn kho là tài sản ngắn hạn vì nó được dự kiến sẽ bán hoặc sử dụng trong vòng một năm hoặc một chu kỳ kinh doanh thông thường. Các lựa chọn khác như nhà xưởng, đầu tư dài hạn và bằng sáng chế thường là tài sản dài hạn.

Khi doanh nghiệp bán chịu hàng hóa, theo nguyên tắc cơ sở dồn tích, doanh thu được ghi nhận ngay khi hàng hóa được giao và quyền sở hữu chuyển giao (doanh thu tăng). Đồng thời, doanh nghiệp phát sinh khoản phải thu từ khách hàng (tài sản tăng lên) vì tiền chưa thực sự thu được ngay. Nghiệp vụ này ảnh hưởng đến cả Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (doanh thu tăng) và Bảng cân đối kế toán (khoản phải thu tăng).

Khấu hao tài sản cố định là một khoản chi phí không bằng tiền. Trong Báo cáo lưu chuyển tiền tệ theo phương pháp gián tiếp, khấu hao được cộng ngược trở lại vào lợi nhuận trước thuế trong phần hoạt động kinh doanh để loại bỏ ảnh hưởng của nó, vì nó đã làm giảm lợi nhuận trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh nhưng không thực sự làm giảm tiền mặt.

Nợ phải trả là một yếu tố của Bảng cân đối kế toán, không phải của Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh tập trung vào doanh thu, chi phí và lợi nhuận (hoặc lỗ) trong một kỳ. Các yếu tố khác như doanh thu, giá vốn, chi phí quản lý đều thuộc Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh.

Bảng cân đối kế toán (hay Bảng tình hình tài chính) trình bày tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định, theo phương trình kế toán cơ bản: Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu.

Tài khoản đối ứng (Contra account) là một tài khoản được sử dụng để giảm giá trị ghi sổ của một tài khoản khác có liên quan. Ví dụ điển hình là `Khấu hao lũy kế` là tài khoản đối ứng của `Tài sản cố định`, làm giảm giá trị ghi sổ của tài sản cố định trên Bảng cân đối kế toán.

Kế toán tài chính chủ yếu tập trung vào ghi nhận các giao dịch và sự kiện kinh tế đã thực tế phát sinh và có thể đo lường được bằng tiền. Chi phí cơ hội là giá trị của cơ hội bị bỏ lỡ khi lựa chọn một phương án này thay vì phương án khác, nó không phải là chi phí thực tế đã chi trả bằng tiền, do đó không được ghi nhận trong kế toán tài chính. Chi phí cơ hội quan trọng hơn trong việc ra quyết định và phân tích kinh tế, thường được sử dụng trong kế toán quản trị.

Nguyên tắc trọng yếu (Materiality) trong kế toán tài chính quy định rằng thông tin kế toán chỉ cần trình bày đầy đủ và chính xác những khía cạnh trọng yếu, có ảnh hưởng đáng kể đến quyết định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính. Các thông tin không trọng yếu có thể được bỏ qua hoặc trình bày đơn giản hơn.