Đề 2 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kinh tế quốc tế

Thâm hụt thương mại (hay nhập siêu) có nghĩa là quốc gia nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu, dẫn đến dòng tiền chảy ra ngoài nhiều hơn dòng tiền chảy vào. Điều này có thể gây áp lực giảm giá đồng nội tệ và làm tăng nợ nước ngoài để bù đắp cho sự thiếu hụt.

Điểm khác biệt chính là Liên minh thuế quan thiết lập một chính sách thương mại chung đối với các quốc gia không phải thành viên (ví dụ: mức thuế quan chung), trong khi FTA thì mỗi quốc gia thành viên vẫn giữ chính sách thương mại riêng với bên ngoài.

Hiệu ứng J-curve chỉ ra rằng trong ngắn hạn, sau phá giá tiền tệ, cán cân thương mại có thể xấu đi do giá trị nhập khẩu tăng lên (tính theo nội tệ) trước khi lượng xuất khẩu tăng và nhập khẩu giảm đủ để cải thiện cán cân thương mại về lâu dài.

Hội nhập kinh tế khu vực, đặc biệt ở các mức độ cao hơn như liên minh kinh tế hoặc thị trường chung, có thể đòi hỏi các quốc gia thành viên phải chấp nhận mất một phần chủ quyền quốc gia trong việc hoạch định chính sách kinh tế, thương mại và đôi khi cả các lĩnh vực khác.

Chính sách bảo hộ thường được biện minh bằng các lý do như bảo vệ các ngành công nghiệp mới hình thành khỏi cạnh tranh quốc tế (lý thuyết ngành công nghiệp non trẻ) và bảo vệ việc làm trong nước khỏi sự cạnh tranh từ hàng nhập khẩu giá rẻ.

Hạn ngạch nhập khẩu là một hàng rào phi thuế quan, trực tiếp giới hạn số lượng hoặc giá trị hàng hóa cụ thể được phép nhập khẩu vào một quốc gia trong một thời kỳ nhất định.

Thuế quan là một hàng rào thuế quan, trực tiếp đánh vào giá trị hàng hóa nhập khẩu. Các lựa chọn còn lại (hạn ngạch, tiêu chuẩn kỹ thuật, quy định xuất xứ) đều là các hình thức của hàng rào phi thuế quan, gián tiếp hạn chế thương mại.

Thặng dư thương mại (hay xuất siêu) xảy ra khi giá trị hàng hóa và dịch vụ xuất khẩu của một quốc gia lớn hơn giá trị hàng hóa và dịch vụ nhập khẩu trong một khoảng thời gian nhất định.

‘Chảy máu chất xám’ là hiện tượng các chuyên gia, nhà khoa học, lao động có trình độ cao di cư từ nước này sang nước khác (thường là từ nước nghèo sang nước giàu) để tìm kiếm cơ hội tốt hơn, gây tổn thất về nguồn nhân lực chất lượng cao cho nước xuất cư.

Mô hình Heckscher-Ohlin giải thích lợi thế so sánh dựa trên sự khác biệt về nguồn lực (yếu tố sản xuất) giữa các quốc gia. Quốc gia có nguồn lực dồi dào sẽ có lợi thế so sánh trong việc sản xuất hàng hóa sử dụng nhiều nguồn lực đó.

Phá giá tiền tệ làm cho hàng xuất khẩu của quốc gia trở nên rẻ hơn và hàng nhập khẩu trở nên đắt hơn, từ đó có thể cải thiện cán cân thương mại bằng cách khuyến khích xuất khẩu và hạn chế nhập khẩu.

IMF tập trung vào sự ổn định của hệ thống tiền tệ quốc tế và hỗ trợ các quốc gia thành viên khi họ gặp khủng hoảng tài chính hoặc cán cân thanh toán.

Hội nhập kinh tế khu vực là quá trình các quốc gia trong khu vực liên kết kinh tế với nhau. Chính sách bảo hộ thương mại đơn phương là hành động riêng lẻ của một quốc gia, đi ngược lại xu hướng hội nhập và tự do hóa thương mại.

Điều kiện Marshall-Lerner nêu rằng để phá giá tiền tệ có hiệu quả cải thiện cán cân thương mại, tổng độ co giãn của cầu xuất khẩu và cầu nhập khẩu (theo giá) phải lớn hơn 1. Điều này đảm bảo rằng khi giá tương đối thay đổi, lượng thay đổi đủ lớn để bù đắp cho sự thay đổi về giá.

Nguyên tắc MFN yêu cầu các quốc gia thành viên WTO phải đối xử với tất cả các đối tác thương mại khác như nhau. Bất kỳ ưu đãi thương mại nào được trao cho một quốc gia cũng phải được mở rộng ngay lập tức và vô điều kiện cho tất cả các thành viên WTO khác.

Tỷ giá hối đoái danh nghĩa đơn giản là giá của một đồng tiền được biểu thị bằng đồng tiền khác tại một thời điểm cụ thể, chưa tính đến yếu tố lạm phát hay sức mua.

Kiểm soát vốn là các biện pháp chính phủ áp đặt để hạn chế dòng vốn vào và ra khỏi quốc gia. Trợ cấp xuất khẩu là một chính sách thương mại nhằm khuyến khích xuất khẩu, không liên quan trực tiếp đến kiểm soát dòng vốn.

Lý thuyết lợi thế tuyệt đối của Adam Smith cho rằng một quốc gia có lợi thế tuyệt đối trong sản xuất một hàng hóa nếu có thể sản xuất hàng hóa đó với chi phí thấp hơn (sử dụng ít nguồn lực hơn) so với các quốc gia khác.

Lợi thế so sánh, theo David Ricardo, tập trung vào chi phí cơ hội tương đối. Một quốc gia có lợi thế so sánh trong sản xuất một hàng hóa nếu có chi phí cơ hội sản xuất hàng hóa đó thấp hơn so với quốc gia khác.

Toàn cầu hóa là quá trình gia tăng sự kết nối và phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia trên phạm vi toàn cầu, bao gồm thương mại, đầu tư, di chuyển lao động, trao đổi văn hóa và thông tin.

Tỷ giá hối đoái thực tế đo lường sức mua tương đối giữa hai đồng tiền, được tính bằng cách điều chỉnh tỷ giá hối đoái danh nghĩa theo mức giá tương đối giữa hai quốc gia. Công thức thường được sử dụng là: Tỷ giá thực tế = Tỷ giá danh nghĩa * (Mức giá trong nước / Mức giá nước ngoài).

Thuyết ‘ngành công nghiệp non trẻ’ cho rằng các ngành công nghiệp mới ở các nước đang phát triển cần được bảo hộ tạm thời (ví dụ: thuế quan, trợ cấp) để có thời gian phát triển, cạnh tranh được với các ngành công nghiệp đã trưởng thành ở các nước phát triển.

Phụ thuộc quá nhiều vào xuất khẩu khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương bởi các yếu tố bên ngoài như biến động nhu cầu thị trường quốc tế, suy thoái kinh tế ở các nước nhập khẩu chính, hoặc thay đổi chính sách thương mại của các nước này.

Chỉ số điều khoản thương mại đo lường tỷ lệ giữa giá xuất khẩu và giá nhập khẩu của một quốc gia. Nó phản ánh sức mua của hàng xuất khẩu tính bằng hàng nhập khẩu, và là một chỉ báo quan trọng về lợi ích từ thương mại quốc tế.

Cán cân thanh toán bao gồm cán cân vãng lai (thương mại, dịch vụ, thu nhập đầu tư, chuyển giao vãng lai) và cán cân vốn và tài chính (đầu tư trực tiếp, đầu tư gián tiếp, dự trữ ngoại hối). Cán cân ngân sách chính phủ là một khái niệm khác, thuộc lĩnh vực tài khóa quốc gia.

Theo lý thuyết thương mại quốc tế chuẩn, mở cửa thương mại, đặc biệt là dựa trên lợi thế so sánh, thường dẫn đến tăng phúc lợi tổng thể cho các quốc gia tham gia. Mặc dù có thể có sự phân phối lại phúc lợi giữa các nhóm trong nước, nhưng lợi ích ròng thường là dương.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là hình thức đầu tư mà nhà đầu tư nước ngoài có quyền kiểm soát và quản lý doanh nghiệp ở nước tiếp nhận đầu tư. Đầu tư gián tiếp nước ngoài (FPI) thường là đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu, không kèm theo quyền kiểm soát doanh nghiệp.

Khu vực kinh tế đặc biệt (SEZ) được thiết lập với mục tiêu chính là thu hút đầu tư nước ngoài, thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu, tạo ra việc làm và đẩy mạnh phát triển kinh tế tại khu vực đó thông qua các ưu đãi về thuế, thủ tục hành chính và cơ sở hạ tầng.

Theo thuyết vòng đời sản phẩm quốc tế, giai đoạn đầu tiên là giai đoạn giới thiệu sản phẩm mới, thường diễn ra ở các nước phát triển, nơi có công nghệ và thị trường tiên tiến. Sau đó, sản phẩm sẽ trải qua các giai đoạn trưởng thành, tiêu chuẩn hóa và cuối cùng là suy thoái.

Mục tiêu cốt lõi của WTO là tạo ra một sân chơi thương mại bình đẳng, giảm thiểu các rào cản và thúc đẩy thương mại tự do, công bằng giữa các quốc gia thành viên.