Đề 2 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Nội khoa cơ sở

Thăm khám lâm sàng (clinical examination) bao gồm hai bước chính: hỏi bệnh (anamnesis) để thu thập thông tin về triệu chứng, tiền sử,... và khám thực thể (physical examination) để phát hiện các dấu hiệu bệnh lý bằng các giác quan và dụng cụ đơn giản. Các hoạt động khác như chỉ định xét nghiệm, đọc kết quả, kê đơn là các bước tiếp theo trong quá trình chẩn đoán và điều trị.

Hội chứng thận hư (Nephrotic syndrome) đặc trưng bởi: phù toàn thân (do giảm protein máu gây giảm áp lực keo), protein niệu cao (do tổn thương cầu thận làm mất protein qua nước tiểu), protein máu giảm (do mất qua nước tiểu). Các triệu chứng này là do tổn thương cầu thận.

Triệu chứng cơ năng (subjective symptom) là triệu chứng do bệnh nhân tự cảm nhận và mô tả. Đau ngực, khó thở, nổi ban là triệu chứng cơ năng. Gan to là triệu chứng thực thể (objective sign), được phát hiện bởi người khám bệnh.

Sự khác biệt huyết áp giữa hai tay lớn hơn 10-15 mmHg có thể gợi ý hẹp động mạch dưới đòn (subclavian steal syndrome), một tình trạng giảm lưu lượng máu đến tay do hẹp động mạch. Đo huyết áp hai tay giúp phát hiện tình trạng này.

BMI là chỉ số khối cơ thể, được tính bằng cân nặng (kg) chia cho bình phương chiều cao (m). BMI được sử dụng rộng rãi để đánh giá tình trạng dinh dưỡng, phân loại gầy, bình thường, thừa cân, béo phì.

Ho ra máu (hemoptysis) là máu từ đường hô hấp, thường có bọt và màu đỏ tươi. Nôn ra máu (hematemesis) là máu từ đường tiêu hóa trên, thường lẫn thức ăn, màu đen hoặc đỏ sẫm. Phân biệt hai triệu chứng này quan trọng để định hướng chẩn đoán và xử trí.

X-quang sử dụng tia X, một dạng bức xạ ion hóa, để tạo hình ảnh. Siêu âm sử dụng sóng âm, MRI sử dụng từ trường và sóng radio, nội soi là phương pháp quan sát trực tiếp bằng ống soi.

Ran nổ (crackles/rales) là âm thanh không liên tục, nghe thấy vào cuối thì hít vào, do phế nang xẹp mở ra đột ngột khi hít vào, thường gặp khi có dịch tiết trong phế nang (viêm phổi, phù phổi,...).

Tiếng thổi tâm thu có thể là sinh lý (vô tội, gặp ở trẻ em, thanh niên, phụ nữ có thai) hoặc bệnh lý (do hẹp van động mạch chủ, hở van hai lá, hẹp van động mạch phổi, hở van ba lá, thông liên thất...). Cần kết hợp với các triệu chứng và thăm dò khác để xác định nguyên nhân.

Rung thanh (vocal fremitus) là cảm giác rung khi đặt tay lên thành ngực bệnh nhân và yêu cầu bệnh nhân nói. Rung thanh tăng khi có đông đặc phổi (viêm phổi thùy), do âm thanh truyền tốt hơn qua môi trường đặc. Rung thanh giảm hoặc mất trong tràn khí màng phổi, tràn dịch màng phổi do môi trường khí hoặc dịch cản trở truyền âm.

Tiền sử gia đình tập trung vào các bệnh lý có tính chất di truyền hoặc có yếu tố gia đình. Các bệnh lý di truyền có xu hướng xuất hiện ở nhiều thành viên trong gia đình. Dị ứng thuốc, bệnh truyền nhiễm và tai nạn giao thông ít liên quan đến tiền sử gia đình theo nghĩa di truyền.

Khám sờ (palpation) được sử dụng để đánh giá kích thước, hình dạng, mật độ, và độ đau của các cơ quan, bao gồm gan. Nhìn, nghe, gõ có thể cung cấp thông tin khác về gan nhưng không trực tiếp đánh giá mật độ.

Điểm Murphy nằm ở bờ sườn phải, giao điểm giữa bờ ngoài cơ thẳng bụng và bờ sườn. Ấn đau điểm Murphy và bệnh nhân có dấu hiệu ngừng thở khi hít vào sâu gợi ý viêm túi mật cấp tính.

CRP là protein phản ứng C, một protein pha cấp tính. Nồng độ CRP tăng cao trong máu khi có tình trạng viêm hoặc nhiễm trùng trong cơ thể. Nó là một chỉ số đánh giá tình trạng viêm nhiễm không đặc hiệu.

Ép tim ngoài lồng ngực là biện pháp cơ bản và quan trọng nhất để duy trì tuần hoàn máu đến não và các cơ quan khác khi tim ngừng đập. Đặt nội khí quản, sốc điện, truyền dịch là các biện pháp hỗ trợ, nhưng ép tim là ưu tiên hàng đầu.

Ure và Creatinin máu là các chất thải được thận đào thải. Nồng độ của chúng trong máu tăng cao khi chức năng thận suy giảm. Công thức máu đánh giá tế bào máu, điện giải đồ đánh giá cân bằng điện giải, men gan đánh giá chức năng gan.

Sơ cứu bỏng đúng cách bao gồm: ngâm vùng bỏng vào nước mát (không lạnh) để giảm nhiệt, che phủ vết bỏng bằng gạc sạch, băng ép nhẹ. Tuyệt đối KHÔNG bôi mỡ trăn, kem đánh răng hoặc các chất không rõ nguồn gốc lên vết bỏng vì có thể gây nhiễm trùng và làm nặng thêm tổn thương.

Xoa bóp đáy tử cung sau sinh giúp tử cung co hồi tốt, đóng các mạch máu tại vị trí nhau bám, giảm nguy cơ băng huyết sau sinh do đờ tử cung. Đây là biện pháp quan trọng trong phòng ngừa băng huyết.

Mỏm tim (apex beat) là vị trí nghe rõ nhất tiếng tim của van hai lá (van mitral). Vị trí nghe các van tim khác lần lượt là: van động mạch chủ (khoang liên sườn 2 cạnh ức phải), van động mạch phổi (khoang liên sườn 2 cạnh ức trái), van ba lá (khoang liên sườn 4-5 cạnh ức trái).

Khó thở thì thở ra (expiratory dyspnea) là do đường thở nhỏ bị hẹp lại, gây cản trở luồng khí ra, điển hình trong hen phế quản do co thắt phế quản, phù nề niêm mạc, tăng tiết dịch nhầy.

HbA1c (Hemoglobin A1c) là hemoglobin gắn glucose. Nồng độ HbA1c phản ánh mức đường huyết trung bình trong khoảng thời gian 2-3 tháng trước đó, vì hồng cầu có đời sống khoảng 120 ngày. HbA1c là chỉ số quan trọng để theo dõi kiểm soát đường huyết dài hạn ở bệnh nhân đái tháo đường.

Thiếu máu thiếu sắt (Iron deficiency anemia) xảy ra khi cơ thể không đủ sắt để sản xuất hemoglobin. Nguyên nhân thường gặp nhất là mất máu mạn tính, ví dụ: rong kinh, chảy máu đường tiêu hóa (loét dạ dày, ung thư đại tràng,...), trĩ,... Mất máu làm cơ thể mất sắt, dẫn đến thiếu sắt.

Nguyên tắc `4 đúng` (hoặc `5 đúng`, `6 đúng` tùy theo cách phân loại) trong sử dụng thuốc là nền tảng để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị. `4 đúng` cơ bản nhất bao gồm: đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng đường dùng, đúng thời điểm dùng thuốc.

Hạ đường huyết (hypoglycemia) cần được xử trí nhanh chóng. Biện pháp ban đầu quan trọng nhất là cung cấp đường nhanh cho bệnh nhân bằng đường uống (nước đường, kẹo, nước hoa quả,...). Tiêm insulin là sai lầm trong hạ đường huyết. Truyền glucose ưu trương thường dùng khi bệnh nhân hôn mê hoặc không uống được.

Sốc là tình trạng suy tuần hoàn cấp, giảm tưới máu mô. Dấu hiệu của sốc bao gồm huyết áp thấp, mạch nhanh (để bù trừ), da niêm mạc nhợt nhạt hoặc tím tái (do giảm tưới máu), tiểu ít (do giảm tưới máu thận). Da niêm mạc hồng hào KHÔNG phải là dấu hiệu của sốc.

Đau bụng quặn cơn (colicky pain) là đau theo từng cơn, dữ dội, do sự co thắt của cơ trơn các tạng rỗng. Sỏi niệu quản gây tắc nghẽn đường tiết niệu, dẫn đến co thắt niệu quản gây đau quặn thận, thường lan xuống hố chậu, sinh dục.

Gây nôn có thể được chỉ định trong ngộ độc thực phẩm mới xảy ra (trong vòng 1-2 giờ) để loại bỏ chất độc ra khỏi dạ dày, trước khi chúng hấp thu vào máu. Chống chỉ định gây nôn trong ngộ độc chất ăn mòn (gây tổn thương thêm thực quản), ngộ độc thuốc ngủ (nguy cơ sặc vào phổi), bệnh nhân hôn mê (nguy cơ sặc).

Xét nghiệm đông máu cơ bản (coagulation test) đánh giá chức năng đông máu, thường bao gồm: PT (Prothrombin time - thời gian prothrombin), aPTT (activated Partial Thromboplastin Time - thời gian thromboplastin bán phần hoạt hóa), fibrinogen (nồng độ fibrinogen). Các chỉ số này phản ánh các giai đoạn khác nhau của quá trình đông máu.

AST và ALT là men gan, có nồng độ cao trong tế bào gan. Khi tế bào gan bị tổn thương (viêm gan, xơ gan,...) các men này giải phóng vào máu, làm tăng nồng độ AST và ALT. Chúng là chỉ số quan trọng đánh giá tổn thương gan.

PR interval trên ECG biểu thị thời gian dẫn truyền xung động từ nút xoang qua tâm nhĩ, nút nhĩ thất, bó His và mạng lưới Purkinje đến khi bắt đầu khử cực tâm thất. Nó phản ánh chức năng dẫn truyền nhĩ - thất.