Đề 3 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Bệnh học truyền nhiễm

Kháng thể IgE đóng vai trò quan trọng trong phản ứng quá mẫn tức thì, còn gọi là dị ứng. IgE gắn vào tế bào mast và basophil, khi gặp lại kháng nguyên (dị nguyên) sẽ kích hoạt tế bào này giải phóng các chất trung gian hóa học gây ra các triệu chứng dị ứng.

Vaccine chứa kháng nguyên đã được làm yếu hoặc bất hoạt, khi tiêm vào cơ thể sẽ kích thích hệ miễn dịch chủ động tạo ra phản ứng miễn dịch, bao gồm sản xuất kháng thể và tế bào nhớ, giúp cơ thể có khả năng đáp ứng nhanh và hiệu quả hơn khi tiếp xúc với tác nhân gây bệnh thực sự trong tương lai.

Lây truyền trực tiếp xảy ra khi tác nhân gây bệnh được truyền trực tiếp từ người hoặc động vật bị nhiễm bệnh sang vật chủ mới mà không cần trung gian. Lây truyền qua trung gian truyền bệnh (vector) là một hình thức lây truyền gián tiếp.

Phản ứng viêm là một phần của hệ miễn dịch bẩm sinh, có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể chống lại nhiễm trùng. Nó giúp khu trú tác nhân gây bệnh, huy động các tế bào miễn dịch đến vị trí nhiễm trùng, và kích hoạt quá trình phục hồi mô.

Kháng sinh là thuốc được sử dụng để điều trị các bệnh nhiễm khuẩn do vi khuẩn. Cơ chế chính của kháng sinh là ức chế sự phát triển hoặc tiêu diệt vi khuẩn, không có tác dụng đối với virus hoặc tế bào vật chủ.

Rửa tay thường xuyên là biện pháp can thiệp vào đường lây truyền, đặc biệt là đường tiếp xúc, giúp ngăn chặn tác nhân gây bệnh từ môi trường hoặc từ người bệnh lây truyền sang vật chủ mới. Các biện pháp khác can thiệp vào nguồn bệnh (cách ly, điều trị) hoặc vật chủ (vaccine).

Tiêm chủng đưa kháng nguyên (đã được làm yếu hoặc bất hoạt) vào cơ thể để kích thích hệ miễn dịch chủ động tạo ra kháng thể và tế bào nhớ, tạo miễn dịch nhân tạo chủ động.

Dịch tễ (epidemic) là tình trạng bệnh bùng phát với số lượng ca mắc tăng đột biến và vượt quá mức dự kiến thông thường trong một khu vực hoặc quần thể nhất định, trong một khoảng thời gian nhất định.

Tế bào T gây độc (Cytotoxic T cells) là thành phần chính của miễn dịch tế bào. Chúng nhận diện và tiêu diệt trực tiếp các tế bào bị nhiễm virus, tế bào ung thư, hoặc tế bào ghép bằng cách gây chết tế bào theo chương trình (apoptosis).

Phác đồ điều trị là một biện pháp can thiệp để kiểm soát bệnh, không phải là một phần của chu trình lây nhiễm tự nhiên. Chu trình lây nhiễm bao gồm tác nhân gây bệnh, ổ chứa, đường lây truyền, và vật chủ nhạy cảm.

Ổ chứa là nơi tác nhân gây bệnh sinh sống và nhân lên, thường là người, động vật hoặc môi trường, và từ đó tác nhân gây bệnh có thể lây truyền sang vật chủ mới.

Tế bào B là tế bào lympho chịu trách nhiệm chính cho miễn dịch dịch thể. Khi được kích hoạt, tế bào B biệt hóa thành tế bào plasma và sản xuất kháng thể, kháng thể này trung hòa hoặc loại bỏ tác nhân gây bệnh ngoại bào.

Cúm là bệnh truyền nhiễm đường hô hấp cấp tính do virus cúm gây ra. Lao phổi, uốn ván và thương hàn là các bệnh do vi khuẩn gây ra.

Bệnh qua đường tiêu hóa thường lây truyền qua thức ăn và nước uống bị ô nhiễm. Vệ sinh an toàn thực phẩm và nước uống (rửa tay trước khi ăn, ăn chín uống sôi, sử dụng nguồn nước sạch) là biện pháp phòng ngừa quan trọng nhất.

Rửa tay thường xuyên giúp loại bỏ vi khuẩn, virus và các tác nhân gây bệnh khác có thể bám trên tay, từ đó giảm nguy cơ lây truyền bệnh qua tiếp xúc trực tiếp (bắt tay) hoặc gián tiếp (chạm vào bề mặt ô nhiễm rồi chạm vào mặt, miệng).

HIV/AIDS là bệnh truyền nhiễm do virus HIV gây ra và lây truyền qua nhiều đường, trong đó có đường tình dục không an toàn.

Nuôi cấy vi khuẩn và kháng sinh đồ là xét nghiệm đặc hiệu để xác định sự hiện diện của vi khuẩn gây bệnh và đồng thời xác định loại kháng sinh nào có hiệu quả trong điều trị nhiễm trùng đó, giúp hướng dẫn lựa chọn kháng sinh phù hợp.

Bệnh địa phương (endemic) là bệnh thường xuyên xuất hiện và duy trì ổn định ở một mức độ nhất định trong một quần thể hoặc khu vực địa lý cụ thể, không phải là bùng phát dịch lớn.

Nhiễm trùng cơ hội là các bệnh nhiễm trùng xảy ra ở những người có hệ miễn dịch suy yếu. Nhiễm nấm Candida miệng là một ví dụ phổ biến ở bệnh nhân HIV/AIDS do hệ miễn dịch suy giảm tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển quá mức.

Cách ly người bệnh là biện pháp quan trọng để kiểm soát bệnh truyền nhiễm, nhằm ngăn chặn tác nhân gây bệnh từ người bệnh lây lan sang những người khỏe mạnh khác, đặc biệt là trong giai đoạn bệnh có khả năng lây nhiễm cao.

Kháng kháng sinh là hiện tượng vi khuẩn phát triển cơ chế kháng lại tác động của kháng sinh, khiến cho kháng sinh trở nên kém hiệu quả hoặc mất hiệu quả trong điều trị nhiễm trùng.

Đeo khẩu trang, đặc biệt là khẩu trang y tế, giúp ngăn chặn sự phát tán các giọt bắn chứa tác nhân gây bệnh từ đường hô hấp của người bệnh (ho, hắt hơi, nói chuyện) ra môi trường xung quanh, từ đó giảm nguy cơ lây nhiễm cho người khác.

Sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra, và muỗi Aedes là vector trung gian truyền bệnh từ người bệnh sang người lành.

Thời kỳ ủ bệnh là khoảng thời gian giữa thời điểm tác nhân gây bệnh xâm nhập vào cơ thể và thời điểm xuất hiện các triệu chứng lâm sàng đầu tiên của bệnh.

Tỷ lệ mắc mới (incidence rate) là số đo lường tần suất xuất hiện các ca bệnh mới trong một quần thể nhất định và trong một khoảng thời gian cụ thể, thường được chuẩn hóa trên một đơn vị dân số (ví dụ: số ca mới trên 100.000 dân mỗi năm).

Kháng sinh dự phòng được sử dụng để ngăn ngừa nhiễm trùng xảy ra, không phải để điều trị nhiễm trùng đã có. Khi nhiễm trùng đã được thiết lập, cần sử dụng kháng sinh điều trị theo phác đồ phù hợp.

Bệnh lao phổi chủ yếu lây truyền qua đường hô hấp, khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, tạo ra các giọt bắn chứa vi khuẩn lao và người khác hít phải.

Tính gây bệnh (pathogenicity) là khả năng vốn có của một tác nhân gây bệnh (vi khuẩn, virus,...) để gây ra bệnh tật cho vật chủ. Nó khác với độc lực (virulence), chỉ mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Màu mắt là một đặc điểm di truyền không liên quan đến nguy cơ mắc hoặc lây lan bệnh truyền nhiễm. Mức độ bao phủ vaccine, điều kiện vệ sinh môi trường và tình trạng kinh tế xã hội đều là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của bệnh truyền nhiễm trong cộng đồng.

Tiêm phòng vaccine là biện pháp tăng cường sức đề kháng cho vật chủ cảm thụ, không trực tiếp kiểm soát nguồn bệnh. Các biện pháp còn lại (cách ly, xử lý chất thải, điều trị) đều nhằm giảm hoặc loại bỏ nguồn lây nhiễm.