Đề 3 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Giải phẫu bệnh

Histamine, prostaglandin và cytokine là các chất trung gian hóa học quan trọng trong viêm cấp tính, gây giãn mạch, tăng tính thấm thành mạch và thu hút tế bào viêm. Collagen type I là thành phần của mô liên kết, tham gia vào quá trình lành vết thương và xơ hóa, không phải là chất trung gian hóa học của viêm cấp tính.

Tạo mạch tân sinh (angiogenesis) là quá trình hình thành mạch máu mới từ mạch máu có sẵn. Nó đóng vai trò quan trọng trong nhiều quá trình sinh lý và bệnh lý, bao gồm lành vết thương, phát triển khối u (cung cấp máu và chất dinh dưỡng cho khối u phát triển) và viêm mạn tính.

Phì đại là sự tăng kích thước tế bào, là một phản ứng thích nghi có thể phục hồi khi yếu tố kích thích được loại bỏ. Hoại tử và apoptosis là các dạng chết tế bào không phục hồi. Loạn sản nặng có thể tiến triển thành ung thư và thường không được coi là hoàn toàn phục hồi.

Teo bào là sự giảm kích thước tế bào và mô. Các nguyên nhân gây teo bào bao gồm giảm cung cấp máu, mất thần kinh chi phối, suy dinh dưỡng, giảm kích thích nội tiết tố (không phải tăng). Tăng kích thích nội tiết tố thường gây tăng sản hoặc phì đại.

Năm dấu hiệu kinh điển của viêm là nóng (calor), đỏ (rubor), sưng (tumor), đau (dolor) và mất chức năng (functio laesa). Ngứa (pruritus) không nằm trong năm dấu hiệu chính này.

Khám nghiệm tử thi (giải phẫu tử thi) là quá trình kiểm tra cấu trúc đại thể của cơ thể sau khi chết, bao gồm các cơ quan và mô, để xác định nguyên nhân tử vong hoặc nghiên cứu bệnh lý. Vi phẫu thuật, hóa mô miễn dịch và sinh học phân tử tập trung vào phân tích ở mức độ vi mô hoặc phân tử.

U tuyến (adenoma) là một loại u lành tính có nguồn gốc từ tế bào biểu mô tuyến. Các loại u khác có nguồn gốc từ mô liên kết xơ (fibroma), mạch máu (hemangioma) và tế bào thần kinh (neuroma).

Ung thư liên kết (sarcoma) là loại ung thư có nguồn gốc từ tế bào trung mô, bao gồm các mô liên kết, cơ, xương, sụn và mỡ. Ung thư biểu mô (carcinoma) có nguồn gốc từ tế bào biểu mô. U lympho và ung thư máu có nguồn gốc từ tế bào máu và hệ bạch huyết.

Mô hạt là một loại mô liên kết tạm thời, giàu mạch máu và tế bào viêm, hình thành trong quá trình lành vết thương để lấp đầy khoảng trống và tạo nền tảng cho sự tái tạo mô hoặc hình thành mô sẹo.

Loạn sản là sự tăng sinh tế bào bất thường nhưng vẫn còn khu trú trong biểu mô, chưa xâm lấn màng đáy. Xâm lấn màng đáy là đặc điểm của ung thư xâm lấn, không phải loạn sản.

Viêm cấp tính là phản ứng ban đầu của cơ thể đối với tổn thương, đặc trưng bởi sự xâm nhập của bạch cầu đa nhân trung tính, phù nề và giãn mạch.

Hoại tử đông là dạng hoại tử phổ biến nhất do thiếu máu cục bộ ở các cơ quan đặc, bao gồm cả nhồi máu cơ tim, nơi cấu trúc tế bào được bảo tồn trong một thời gian.

Nhiệt độ bình thường của cơ thể (sinh lý) không gây tổn thương tế bào. Các yếu tố khác như thiếu oxy, chất độc và tác nhân nhiễm trùng đều có thể gây tổn thương tế bào thông qua các cơ chế khác nhau.

U mỡ (lipoma) là một loại u lành tính có nguồn gốc từ mô mỡ. Các loại u khác có nguồn gốc từ mô liên kết xơ (fibroma), mô sụn (chondroma) và cơ trơn (leiomyoma).

Xơ hóa là quá trình hình thành mô xơ quá mức trong cơ quan hoặc mô, thường là do phản ứng sửa chữa sau tổn thương mạn tính hoặc viêm. Thành phần chính của mô xơ là collagen.

Di sản Barrett là tình trạng biểu mô vảy của thực quản bị thay thế bởi biểu mô trụ giống ruột, là một ví dụ điển hình của dị sản, một sự thay đổi có thể phục hồi trong loại tế bào trưởng thành.

Trong quá trình lành vết thương, các cơ chế chính bao gồm tạo mạch tân sinh (angiogenesis), hình thành mô hạt, tái biểu mô hóa và co vết thương (wound contraction). Co mạch là phản ứng ban đầu để giảm mất máu, không phải là một cơ chế trực tiếp của lành vết thương giai đoạn sau.

Hoại tử bã đậu là một dạng hoại tử đặc trưng của bệnh lao và một số bệnh nhiễm trùng hạt khác, có dạng chất bã đậu trắng hoặc vàng, mềm và vụn.

Nhiễm trùng (do vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng) là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra viêm cấp tính. Các nguyên nhân khác bao gồm tổn thương mô, chất kích thích hóa học và phản ứng miễn dịch.

Viêm mạn tính được đặc trưng bởi sự xâm nhập của tế bào lympho và đại thực bào, các tế bào miễn dịch đóng vai trò quan trọng trong phản ứng miễn dịch kéo dài và sửa chữa mô.

Phù trong viêm xảy ra do sự kết hợp của tăng áp suất thủy tĩnh trong mạch máu (do giãn mạch) và tăng tính thấm thành mạch máu, dẫn đến dịch và protein thoát ra khỏi mạch máu vào mô kẽ.

Apoptosis, hay còn gọi là chết tế bào theo chương trình, là một quá trình sinh lý bình thường và có kiểm soát để loại bỏ các tế bào không còn cần thiết hoặc bị tổn thương, không gây viêm nhiễm.

Viêm hạt là một dạng đặc biệt của viêm mạn tính, đặc trưng bởi sự hình thành các u hạt, là tập hợp các đại thực bào được hoạt hóa, tế bào lympho và đôi khi có tế bào khổng lồ đa nhân.

Tế bào ác tính thường có đặc điểm biệt hóa kém (hoặc mất biệt hóa), nhân quái dị, tăng tỉ lệ nhân/tế bào chất và mất kiểm soát tăng trưởng, dẫn đến tăng sinh không kiểm soát và xâm lấn mô xung quanh.

Xâm lấn mô xung quanh là một đặc điểm quan trọng gợi ý một khối u là ác tính. Các đặc điểm khác của u ác tính bao gồm di căn, biệt hóa kém, nhân quái dị và tăng sinh không kiểm soát. U lành tính thường có ranh giới rõ ràng, tế bào đồng dạng và tốc độ tăng trưởng chậm.

Ung thư biểu mô tại chỗ (carcinoma in situ) là giai đoạn tiền xâm lấn của ung thư, khi các tế bào ung thư vẫn còn giới hạn trong lớp biểu mô và chưa xâm lấn màng đáy.

Thiếu máu cục bộ (ischemia) gây tổn thương tế bào chủ yếu do giảm cung cấp oxy và chất dinh dưỡng, dẫn đến giảm sản xuất ATP, tích tụ các sản phẩm chuyển hóa độc hại và rối loạn chức năng tế bào.

Loạn sản là sự tăng sinh tế bào bất thường có thể tiến triển thành ung thư, do đó được coi là một thay đổi tiền ung thư. Phì đại, tăng sản và teo sản thường không phải là tiền ung thư, mặc dù tăng sản trong một số trường hợp có thể làm tăng nguy cơ phát triển loạn sản.

Sinh thiết và giải phẫu bệnh là phương pháp xác định chắc chắn bản chất lành tính hay ác tính của một khối u bằng cách quan sát các đặc điểm tế bào và mô học dưới kính hiển vi.

Hóa mô miễn dịch (immunohistochemistry) là một kỹ thuật sử dụng kháng thể để phát hiện các protein đặc hiệu (kháng nguyên) trong tế bào và mô, giúp xác định nguồn gốc tế bào, chẩn đoán và phân loại bệnh.