Người tiêu dùng tối ưu hóa mức độ thỏa mãn của mình bằng cách chọn điểm tiêu dùng mà đường cong bàng quan cao nhất có thể tiếp xúc với đường ngân sách. Tại điểm tiếp xúc này, độ dốc của đường cong bàng quan (MRS) bằng độ dốc của đường ngân sách (tỷ lệ giá cả), phản ánh sự cân bằng giữa sở thích và khả năng chi trả của người tiêu dùng.

Trong ngắn hạn, doanh nghiệp cạnh tranh hoàn hảo sẽ cung ứng sản lượng ở mức mà giá (P) bằng chi phí biên (MC), miễn là giá đủ cao để trang trải chi phí biến đổi trung bình (AVC). Do đó, đường cung ngắn hạn của doanh nghiệp là phần đường MC nằm trên đường AVC, bắt đầu từ điểm đóng cửa (điểm mà P = min AVC).

Độc quyền tự nhiên xảy ra khi một ngành công nghiệp có tính kinh tế theo quy mô lớn đến mức một doanh nghiệp duy nhất có thể cung cấp toàn bộ thị trường với chi phí trung bình thấp hơn so với việc có nhiều doanh nghiệp cạnh tranh. Các ngành như cung cấp điện, nước thường có xu hướng độc quyền tự nhiên do chi phí đầu tư ban đầu lớn và chi phí cận biên thấp.

Hiệu ứng thay thế là một trong hai thành phần của sự thay đổi tổng lượng cầu khi giá cả thay đổi (thành phần còn lại là hiệu ứng thu nhập). Hiệu ứng thay thế đo lường sự thay đổi trong lượng cầu chỉ do sự thay đổi giá tương đối của hàng hóa đó so với các hàng hóa khác, giả định mức độ thỏa mãn của người tiêu dùng không đổi. Khi giá một hàng hóa giảm, nó trở nên rẻ hơn so với các hàng hóa khác, người tiêu dùng có xu hướng thay thế các hàng hóa đắt hơn bằng hàng hóa rẻ hơn.

Kinh tế học vi mô tập trung vào việc nghiên cứu cách thức các tác nhân kinh tế riêng lẻ (như hộ gia đình, doanh nghiệp, cá nhân) đưa ra quyết định trong điều kiện khan hiếm, và cách các quyết định này tương tác với nhau trên thị trường. Nó nghiên cứu các vấn đề như cung cầu, giá cả, hành vi tiêu dùng, sản xuất, thị trường, và phúc lợi ở cấp độ vi mô.

Trò chơi `Thế tiến thoái lưỡng nan của tù nhân` là một mô hình kinh điển trong lý thuyết trò chơi, minh họa cho tình huống mà trong đó việc theo đuổi lợi ích cá nhân của mỗi người có thể dẫn đến kết quả tồi tệ hơn cho tất cả mọi người so với khi họ hợp tác với nhau. Nó cho thấy sự xung đột giữa lợi ích cá nhân và lợi ích tập thể, và khó khăn trong việc duy trì hợp tác ngay cả khi nó mang lại lợi ích chung.

Lãi suất là giá mà người đi vay phải trả cho việc sử dụng vốn vay trong một khoảng thời gian nhất định. Nó phản ánh chi phí cơ hội của việc sử dụng vốn và là yếu tố quan trọng trong quyết định đầu tư và tiết kiệm. Thị trường vốn là nơi diễn ra giao dịch vốn vay, và lãi suất đóng vai trò là giá cả cân bằng cung và cầu vốn.

Đường cung lao động thường dốc lên vì khi tiền lương (giá của lao động) tăng, chi phí cơ hội của việc nghỉ ngơi (thời gian nhàn rỗi) trở nên đắt hơn. Do đó, người lao động có xu hướng sẵn lòng cung cấp nhiều giờ lao động hơn để tận dụng mức lương cao hơn, thay vì nghỉ ngơi. Hiệu ứng thay thế (làm việc nhiều hơn thay vì nghỉ ngơi) thường mạnh hơn hiệu ứng thu nhập (làm việc ít hơn khi thu nhập mục tiêu đã đạt được) ở hầu hết các mức lương.

Các biện pháp như thuế Pigou, quy định pháp luật và tiêu chuẩn, cấp phép ô nhiễm đều là các công cụ chính sách mà chính phủ có thể sử dụng để giảm thiểu ngoại ứng tiêu cực bằng cách làm tăng chi phí của hoạt động gây ra ngoại ứng hoặc giới hạn mức độ ngoại ứng. Trợ cấp sản xuất thường được sử dụng để khuyến khích sản xuất, và có thể làm tăng sản lượng và do đó, có thể làm tăng ngoại ứng tiêu cực, không phải giảm thiểu.

Hàng hóa Giffen là một trường hợp ngoại lệ hiếm gặp của quy luật cầu. Đối với hàng hóa Giffen, khi giá tăng, lượng cầu lại tăng lên, và ngược lại. Điều này thường xảy ra với hàng hóa thứ cấp rất thấp kém, chiếm tỷ trọng lớn trong ngân sách của người tiêu dùng nghèo, và không có hàng hóa thay thế tốt. Khi giá hàng hóa Giffen tăng, hiệu ứng thu nhập (làm giảm thu nhập thực tế) mạnh hơn hiệu ứng thay thế, khiến người tiêu dùng phải mua nhiều hơn hàng hóa này để duy trì mức sống tối thiểu.

Vốn nhân lực là tổng hợp các kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm, và năng lực mà người lao động có được thông qua giáo dục, đào tạo, và kinh nghiệm làm việc. Vốn nhân lực là một yếu tố sản xuất quan trọng, góp phần tăng năng suất lao động và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Lợi nhuận kế toán chỉ tính đến chi phí hiện hữu (chi phí thực tế bằng tiền mặt), trong khi lợi nhuận kinh tế tính đến cả chi phí cơ hội (giá trị của cơ hội tốt nhất bị bỏ qua), bao gồm cả chi phí hiện hữu và chi phí ẩn (như thu nhập tiềm năng từ vốn tự có). Do đó, lợi nhuận kinh tế thường nhỏ hơn hoặc bằng lợi nhuận kế toán.

Đặc điểm chính của thị trường độc quyền là có một doanh nghiệp duy nhất kiểm soát toàn bộ nguồn cung của một sản phẩm hoặc dịch vụ nhất định. Điều này cho phép doanh nghiệp độc quyền có quyền lực thị trường đáng kể, tức là có khả năng ảnh hưởng đến giá cả và sản lượng trên thị trường. Họ là người định giá (price maker), không phải người chấp nhận giá (price taker) như trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo.

Thặng dư sản xuất đo lường lợi ích ròng mà người sản xuất nhận được từ việc bán hàng hóa. Nó là sự khác biệt giữa giá thị trường mà người sản xuất thực sự nhận được và giá tối thiểu mà họ sẵn lòng bán (thường phản ánh chi phí sản xuất cận biên). Diện tích nằm trên đường cung và dưới mức giá thị trường biểu thị tổng thặng dư sản xuất trên thị trường.

Độc quyền nhóm là thị trường có một số ít doanh nghiệp lớn, và hành động của mỗi doanh nghiệp (đặc biệt là về giá cả và sản lượng) có ảnh hưởng đáng kể đến các doanh nghiệp khác. Do đó, các doanh nghiệp trong thị trường độc quyền nhóm phải xem xét và dự đoán phản ứng của đối thủ khi đưa ra quyết định kinh doanh. Sự phụ thuộc lẫn nhau này là đặc điểm nổi bật của độc quyền nhóm.

Đường ngân sách biểu thị giới hạn chi tiêu của người tiêu dùng. Nó bao gồm tất cả các kết hợp hàng hóa mà người tiêu dùng có thể mua được với một mức thu nhập cố định và giá cả cho trước của các hàng hóa. Bất kỳ kết hợp hàng hóa nào nằm trên hoặc dưới đường ngân sách đều có thể mua được, trong khi các kết hợp nằm ngoài đường ngân sách là không khả thi về mặt tài chính.

Quy luật năng suất cận biên giảm dần là một nguyên tắc cơ bản trong sản xuất. Nó chỉ ra rằng trong ngắn hạn, khi một doanh nghiệp tăng dần việc sử dụng một yếu tố đầu vào (như lao động) trong khi các yếu tố khác (như vốn) cố định, năng suất cận biên (sản lượng tăng thêm từ mỗi đơn vị đầu vào tăng thêm) cuối cùng sẽ giảm xuống.

Hàng hóa công cộng là loại hàng hóa mà việc tiêu dùng của một người không làm giảm khả năng tiêu dùng của người khác (tính không cạnh tranh) và rất khó hoặc không thể ngăn chặn người khác sử dụng hàng hóa đó, ngay cả khi họ không trả tiền (tính không loại trừ). Ví dụ điển hình là quốc phòng, đèn đường.

Đường cầu thị trường phản ánh tổng lượng cầu của tất cả người tiêu dùng ở mỗi mức giá. Để có được đường cầu thị trường, ta cộng lượng cầu của từng cá nhân (hoặc nhóm người tiêu dùng) tại mỗi mức giá, tức là cộng theo chiều ngang các đường cầu cá nhân.

Phân biệt giá là một chiến lược định giá mà doanh nghiệp độc quyền (hoặc có quyền lực thị trường) áp dụng để tăng lợi nhuận bằng cách bán cùng một sản phẩm hoặc dịch vụ cho các nhóm khách hàng khác nhau với các mức giá khác nhau. Điều này thường dựa trên sự khác biệt về độ co giãn của cầu giữa các nhóm khách hàng.

Độ co giãn của cầu theo giá đo lường mức độ phản ứng của lượng cầu đối với sự thay đổi của giá. Các yếu tố như sự sẵn có của hàng hóa thay thế, tỷ trọng chi tiêu cho hàng hóa, và thời gian đều ảnh hưởng đến khả năng người tiêu dùng điều chỉnh lượng cầu khi giá thay đổi. Thu nhập của người tiêu dùng ảnh hưởng đến cầu, nhưng không trực tiếp quyết định độ co giãn của cầu theo giá.

Lựa chọn đối nghịch là vấn đề phát sinh trước khi hợp đồng hoặc giao dịch được thực hiện, do người có nhiều thông tin hơn (thường là người bán) có xu hướng tham gia giao dịch nhiều hơn, trong khi người có ít thông tin hơn (thường là người mua) gặp khó khăn trong việc đánh giá chất lượng hoặc rủi ro. Ví dụ điển hình là thị trường bảo hiểm, nơi người có rủi ro cao có xu hướng mua bảo hiểm nhiều hơn người có rủi ro thấp.

Độ dốc của đường cong bàng quan tại một điểm nhất định thể hiện tỷ lệ thay thế cận biên (MRS) tại điểm đó. MRS cho biết tỷ lệ mà người tiêu dùng sẵn lòng đánh đổi một lượng hàng hóa này để có thêm một lượng hàng hóa khác, trong khi vẫn giữ nguyên mức độ thỏa mãn.

Thị trường yếu tố sản xuất là nơi các doanh nghiệp mua các yếu tố đầu vào cần thiết để sản xuất hàng hóa và dịch vụ. Các yếu tố sản xuất chính bao gồm lao động, vốn, đất đai và kỹ năng doanh nhân. Ví dụ về thị trường yếu tố sản xuất bao gồm thị trường lao động, thị trường vốn (cho vay và đầu tư), và thị trường đất đai.

Thuê kinh tế là khoản thanh toán cho một yếu tố sản xuất (như lao động, đất đai, vốn) vượt quá mức tối thiểu cần thiết để yếu tố đó được cung ứng. Nó phát sinh khi cung của yếu tố sản xuất là không co giãn hoàn toàn hoặc ít co giãn. Ví dụ, một ngôi sao thể thao có thể nhận được mức lương rất cao (thuê kinh tế lớn) vì tài năng độc đáo của họ là nguồn cung hạn chế.

Rủi ro đạo đức là vấn đề phát sinh sau khi hợp đồng hoặc giao dịch đã được thực hiện, do một bên (thường là người được bảo hiểm hoặc người đi vay) có xu hướng thay đổi hành vi theo hướng rủi ro hơn vì họ không phải chịu hoàn toàn hậu quả của hành vi đó. Ví dụ, người có bảo hiểm xe hơi có thể lái xe cẩu thả hơn vì biết rằng bảo hiểm sẽ chi trả nếu xảy ra tai nạn.

Ngoại ứng tiêu cực xảy ra khi một hoạt động kinh tế (thường là sản xuất hoặc tiêu dùng) tạo ra chi phí cho bên thứ ba không liên quan, và chi phí này không được phản ánh trong giá thị trường của hàng hóa/dịch vụ đó. Điều này có nghĩa là chi phí xã hội (bao gồm cả chi phí tư nhân và chi phí ngoại ứng) cao hơn chi phí tư nhân mà doanh nghiệp hoặc người tiêu dùng phải chịu.

Chi phí cơ hội là giá trị của cơ hội tốt nhất bị bỏ qua khi đưa ra một quyết định. Chi phí cơ hội của việc đi học đại học bao gồm các chi phí trực tiếp (học phí) và chi phí gián tiếp (thu nhập mất đi do không đi làm). Tiền thuê nhà và sinh hoạt phí phát sinh thêm do việc học xa nhà cũng là một phần chi phí cơ hội. Chi phí ăn uống hàng ngày là chi phí sinh hoạt cơ bản, không phải là chi phí cơ hội đặc biệt phát sinh do việc đi học đại học (dù có thể thay đổi chút ít).

Thông tin bất cân xứng xảy ra khi một bên trong giao dịch kinh tế (ví dụ, người mua hoặc người bán) có nhiều thông tin hơn bên kia về sản phẩm, dịch vụ, hoặc điều kiện giao dịch. Tình trạng này có thể dẫn đến các vấn đề như lựa chọn đối nghịch (adverse selection) và rủi ro đạo đức (moral hazard), gây ra sự kém hiệu quả của thị trường.

Nguyên tắc tối đa hóa lợi nhuận cho mọi doanh nghiệp, bao gồm cả trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo, là sản xuất ở mức sản lượng mà doanh thu cận biên (MR) bằng chi phí cận biên (MC). Tại điểm này, lợi nhuận đạt tối đa vì việc sản xuất thêm một đơn vị sản phẩm nữa sẽ không làm tăng thêm lợi nhuận (hoặc thậm chí làm giảm lợi nhuận nếu MC > MR).