Đề 3 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Miễn dịch – Nhiễm trùng

Vaccine chứa kháng nguyên đã chết hoặc suy yếu của tác nhân gây bệnh, kích thích hệ miễn dịch thu được tạo ra trí nhớ miễn dịch. Khi gặp tác nhân gây bệnh thực sự, cơ thể đã có sẵn kháng thể hoặc tế bào miễn dịch đáp ứng nhanh và mạnh mẽ hơn.

Phản ứng thải ghép tạng chủ yếu là phản ứng quá mẫn loại IV (trung gian tế bào T), trong đó tế bào T của người nhận tấn công các tế bào của tạng ghép. Trong một số trường hợp, phản ứng thải ghép cũng có thể liên quan đến quá mẫn loại II (trung gian kháng thể).

Suy dinh dưỡng kéo dài làm suy yếu hệ miễn dịch do thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển và hoạt động của tế bào miễn dịch. Người suy dinh dưỡng dễ bị nhiễm trùng hơn và khả năng phục hồi sau nhiễm trùng cũng kém hơn.

Quá mẫn loại IV, hay còn gọi là quá mẫn chậm, là phản ứng trung gian qua tế bào T, đặc biệt là tế bào T hỗ trợ Th1. Phản ứng này thường xuất hiện sau 24-72 giờ sau khi tiếp xúc với kháng nguyên.

Kháng thể IgE chủ yếu liên quan đến phản ứng quá mẫn tức thì, hay còn gọi là dị ứng. IgE gắn vào tế bào mast và bạch cầu ái kiềm, kích hoạt giải phóng histamine và các chất trung gian gây viêm khi gặp dị nguyên.

Phản ứng miễn dịch thứ phát (khi tái nhiễm) nhanh hơn và mạnh mẽ hơn phản ứng sơ cấp (lần đầu nhiễm) do cơ thể đã có trí nhớ miễn dịch từ lần tiếp xúc đầu tiên, các tế bào nhớ được hoạt hóa nhanh chóng và đáp ứng hiệu quả hơn.

Cơ chế `thoát khỏi′ miễn dịch là các chiến lược mà vi sinh vật phát triển để né tránh hoặc chống lại sự tấn công của hệ miễn dịch vật chủ. Ví dụ: biến đổi kháng nguyên bề mặt, ức chế trình diện kháng nguyên, hoặc can thiệp vào tín hiệu cytokine.

Miễn dịch thụ động tự nhiên là việc truyền kháng thể từ mẹ sang con qua sữa mẹ hoặc nhau thai. Đây là hình thức thụ động vì cơ thể trẻ không tự sản xuất kháng thể mà nhận kháng thể có sẵn từ nguồn bên ngoài (mẹ).

Tế bào B là tế bào lympho chịu trách nhiệm sản xuất kháng thể. Chúng biệt hóa thành tế bào plasma để sản xuất và giải phóng kháng thể vào máu và dịch ngoại bào.

MHC lớp I trình diện kháng nguyên peptide nội bào (ví dụ virus) cho tế bào T gây độc (CD8+). MHC lớp II trình diện kháng nguyên peptide ngoại bào (ví dụ vi khuẩn) cho tế bào T hỗ trợ (CD4+). Sự khác biệt chính nằm ở nguồn gốc kháng nguyên và loại tế bào T tương tác.

Hạch bạch huyết là cơ quan lympho thứ phát, có chức năng lọc dịch bạch huyết để loại bỏ các tác nhân gây bệnh và mảnh vụn tế bào. Đồng thời, hạch bạch huyết là nơi tập trung tế bào lympho (T và B) và tế bào trình diện kháng nguyên, tạo điều kiện cho việc khởi động đáp ứng miễn dịch đặc hiệu khi có kháng nguyên xâm nhập.

Miễn dịch bẩm sinh là tuyến phòng thủ đầu tiên, không đặc hiệu, phản ứng nhanh chóng với các tác nhân gây bệnh nói chung. Các loại miễn dịch còn lại là miễn dịch đặc hiệu, hình thành sau khi tiếp xúc với kháng nguyên cụ thể.

Interferon type I được sản xuất bởi tế bào bị nhiễm virus để đáp ứng với nhiễm virus. Chúng có tác dụng ức chế sự nhân lên của virus trong tế bào bị nhiễm và các tế bào lân cận, đồng thời kích thích hệ miễn dịch chống virus.

Cytokine là các protein nhỏ đóng vai trò là phân tử tín hiệu giữa các tế bào miễn dịch và các tế bào khác trong cơ thể. Chúng điều hòa nhiều khía cạnh của đáp ứng miễn dịch, bao gồm viêm, tăng sinh tế bào và biệt hóa tế bào.

Sốt là do cơ thể giải phóng các cytokine gây sốt (pyrogens) như interleukin-1 (IL-1) và tumor necrosis factor-alpha (TNF-alpha) khi bị nhiễm trùng. Các cytokine này tác động lên vùng dưới đồi của não, làm tăng điểm đặt nhiệt độ cơ thể, gây ra sốt.

Tuyến ức là cơ quan lympho **nguyên phát**, nơi tế bào T trưởng thành. Các cơ quan lympho **thứ phát** (lách, hạch bạch huyết, MALT) là nơi các tế bào lympho gặp kháng nguyên và khởi động đáp ứng miễn dịch.

Tế bào đuôi gai là tế bào trình diện kháng nguyên chuyên nghiệp quan trọng nhất. Chúng bắt giữ và thực bào tác nhân gây bệnh tại mô ngoại biên (miễn dịch bẩm sinh), sau đó di chuyển đến hạch bạch huyết để trình diện kháng nguyên đã xử lý cho tế bào T (khởi động miễn dịch thu được).

Bệnh tự miễn xảy ra khi hệ miễn dịch bị rối loạn, mất khả năng phân biệt `bản thân′ và `không phải bản thân′, dẫn đến việc tấn công nhầm vào các tế bào và mô khỏe mạnh của chính cơ thể.

Ung thư là bệnh do sự phát triển bất thường của tế bào cơ thể, không phải do tác nhân truyền nhiễm từ bên ngoài. Vi khuẩn, virus và nấm là các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm, có khả năng lây lan từ người sang người hoặc từ động vật sang người.

Kháng thể IgG là loại kháng thể duy nhất có thể vượt qua nhau thai từ mẹ sang con. IgG từ mẹ cung cấp miễn dịch thụ động cho trẻ sơ sinh, bảo vệ trẻ khỏi một số bệnh nhiễm trùng trong những tháng đầu đời cho đến khi hệ miễn dịch của trẻ phát triển đầy đủ.

Hệ thống bổ thể hoạt động theo nhiều cơ chế, bao gồm ly giải trực tiếp tế bào đích (vi khuẩn), tăng cường phản ứng viêm và opson hóa (gắn dấu lên tác nhân gây bệnh để đại thực bào dễ dàng nhận diện và tiêu diệt).

Phản ứng viêm là một phần của miễn dịch bẩm sinh, có vai trò quan trọng trong việc loại bỏ tác nhân gây bệnh tại chỗ nhiễm trùng và khởi động quá trình phục hồi mô bị tổn thương.

Tế bào NK là một phần của miễn dịch bẩm sinh, nhận diện và tiêu diệt tế bào đích (tế bào ung thư, tế bào nhiễm virus) một cách không đặc hiệu, dựa trên sự thiếu hụt MHC-I hoặc sự hiện diện của các ligand hoạt hóa. Tế bào T gây độc (miễn dịch thu được) nhận diện tế bào đích đặc hiệu qua phức hợp MHC-I và kháng nguyên peptide.

Opson hóa là quá trình kháng thể hoặc protein bổ thể gắn vào bề mặt tác nhân gây bệnh, `gắn dấu′ chúng để các tế bào thực bào (như đại thực bào và bạch cầu trung tính) nhận diện và tiêu diệt dễ dàng và hiệu quả hơn.

IgA là kháng thể chủ yếu trong dịch tiết niêm mạc (nước bọt, sữa, dịch ruột, dịch hô hấp). IgA có vai trò trung hòa tác nhân gây bệnh (vi khuẩn, virus) tại bề mặt niêm mạc và ngăn chặn chúng bám dính vào tế bào biểu mô, ngăn ngừa nhiễm trùng xâm nhập.

Miễn dịch chủ động (do nhiễm trùng hoặc vaccine) do cơ thể tự tạo ra kháng thể và tế bào miễn dịch, tạo trí nhớ miễn dịch và kéo dài. Miễn dịch thụ động (như truyền kháng thể) cung cấp kháng thể trực tiếp từ nguồn ngoài, không tạo trí nhớ miễn dịch và chỉ có tác dụng ngắn hạn.

Tế bào trình diện kháng nguyên (APC) như đại thực bào, tế bào đuôi gai và tế bào B, có vai trò trình diện kháng nguyên đã xử lý cho tế bào T hỗ trợ, kích hoạt chúng và khởi động đáp ứng miễn dịch đặc hiệu.

Virus HIV tấn công và phá hủy tế bào T hỗ trợ (CD4+), là tế bào trung tâm điều phối đáp ứng miễn dịch. Sự suy giảm số lượng và chức năng của tế bào T hỗ trợ dẫn đến suy giảm miễn dịch nghiêm trọng.

Bạch cầu trung tính là loại bạch cầu chiếm số lượng lớn nhất trong máu và là tế bào thực bào quan trọng trong phản ứng viêm cấp tính. Chúng nhanh chóng di chuyển đến vị trí nhiễm trùng để thực bào và tiêu diệt vi khuẩn, nấm và các tác nhân gây bệnh khác.

Miễn dịch tế bào chủ yếu dựa vào hoạt động của tế bào T gây độc, có khả năng nhận diện và tiêu diệt trực tiếp các tế bào bị nhiễm virus, tế bào ung thư hoặc tế bào bị tổn thương.