Đề 4 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kiểm toán căn bản

Rủi ro kiểm soát (control risk) là rủi ro hệ thống kiểm soát nội bộ của đơn vị không thể ngăn chặn hoặc phát hiện và sửa chữa kịp thời các sai sót trọng yếu có thể xảy ra trong quá trình lập và trình bày báo cáo tài chính.

Khung COSO (Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission) về kiểm soát nội bộ bao gồm 5 thành phần: Môi trường kiểm soát, Đánh giá rủi ro, Hoạt động kiểm soát, Thông tin và Truyền thông, và Giám sát.

Khi phát hiện sai sót trọng yếu mà ban quản lý không điều chỉnh, kiểm toán viên phải đưa ra ý kiến kiểm toán không phải là ý kiến chấp nhận toàn phần. Ý kiến có thể là chấp nhận từng phần (qualified opinion) nếu sai sót không lan tỏa, hoặc ý kiến không chấp nhận (adverse opinion) nếu sai sót là trọng yếu và lan tỏa.

Ý kiến từ chối đưa ra ý kiến (disclaimer of opinion) được đưa ra khi sự giới hạn phạm vi kiểm toán là nghiêm trọng và lan tỏa, khiến kiểm toán viên không thể thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp để làm cơ sở đưa ra ý kiến về báo cáo tài chính.

Rủi ro kiểm toán là rủi ro kiểm toán viên có thể đưa ra ý kiến kiểm toán không phù hợp (ví dụ, ý kiến chấp nhận toàn phần) khi báo cáo tài chính thực tế có sai sót trọng yếu.

Báo cáo kiểm toán được lập ra chủ yếu để cung cấp thông tin cho người sử dụng báo cáo tài chính bên ngoài doanh nghiệp, đặc biệt là các nhà đầu tư và chủ nợ hiện hữu và tiềm năng. Họ sử dụng thông tin này để đưa ra các quyết định kinh tế liên quan đến doanh nghiệp.

Thư quản lý (management letter) là một văn bản do kiểm toán viên gửi cho ban quản lý sau khi kết thúc kiểm toán, trình bày các điểm yếu trong hệ thống kiểm soát nội bộ đã phát hiện trong quá trình kiểm toán và đưa ra các khuyến nghị cải thiện. Mục đích là giúp ban quản lý nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ.

Tính khách quan (objectivity) là một trong những nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp quan trọng nhất đối với kiểm toán viên. Kiểm toán viên phải giữ thái độ độc lập, không thiên vị và không bị ảnh hưởng bởi lợi ích cá nhân hoặc bên thứ ba khi thực hiện kiểm toán.

Tính nghi ngờ nghề nghiệp (professional skepticism) yêu cầu kiểm toán viên phải có thái độ hoài nghi, luôn đặt câu hỏi và đánh giá một cách khách quan các bằng chứng kiểm toán, không thiên vị và không quá tin tưởng vào ban quản lý, để phát hiện ra các sai sót hoặc gian lận tiềm ẩn.

Mức trọng yếu là ngưỡng sai sót mà tại đó, nếu sai sót đó hoặc tổng hợp các sai sót vượt quá ngưỡng này, có thể ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính.

Sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc năm tài chính (subsequent events) có thể yêu cầu đơn vị điều chỉnh hoặc thuyết minh trong báo cáo tài chính. Kiểm toán viên cần thực hiện các thủ tục kiểm toán bổ sung để xem xét các sự kiện này và đánh giá ảnh hưởng của chúng đến báo cáo tài chính.

Nguyên tắc hoạt động liên tục (going concern) giả định rằng doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động bình thường trong tương lai gần. Kiểm toán viên cần đánh giá tính hợp lý của giả định này và xem xét liệu có bất kỳ yếu tố nào có thể gây nghi ngờ đáng kể về khả năng hoạt động liên tục của đơn vị hay không.

Tam giác gian lận bao gồm ba yếu tố: Áp lực (Pressure), Cơ hội (Opportunity), và Hợp lý hóa (Rationalization). Năng lực không phải là một thành phần của tam giác gian lận.

Chọn mẫu thống kê (statistical sampling) sử dụng lý thuyết xác suất để chọn mẫu và đánh giá kết quả mẫu, cho phép định lượng rủi ro chọn mẫu. Chọn mẫu ngẫu nhiên đơn giản là một phương pháp chọn mẫu thống kê, đảm bảo mỗi đơn vị trong tổng thể đều có cơ hội được chọn như nhau.

Cơ sở dẫn liệu (assertions) là các khẳng định ngầm định hoặc hiện hữu của ban quản lý về các khoản mục, sự kiện và thông tin trình bày trong báo cáo tài chính. Kiểm toán viên cần thu thập bằng chứng để xác minh tính đúng đắn của các cơ sở dẫn liệu này.

Hồ sơ kiểm toán (giấy làm việc) là tài liệu ghi lại các thủ tục kiểm toán đã thực hiện, bằng chứng kiểm toán đã thu thập và kết luận rút ra trong quá trình kiểm toán. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ ý kiến kiểm toán và làm cơ sở cho việc xem xét lại kiểm toán.

Kiểm toán nội bộ (internal audit) được thực hiện bởi bộ phận kiểm toán nội bộ, là một bộ phận chức năng trong tổ chức, với nhân viên là người làm việc trong tổ chức đó. Mục tiêu chính của kiểm toán nội bộ thường rộng hơn kiểm toán tài chính, bao gồm cả kiểm toán hoạt động, tuân thủ và quản lý rủi ro.

Kiểm toán tuân thủ (compliance audit) tập trung vào việc xem xét và đánh giá xem đơn vị có tuân thủ các luật lệ, quy định, chính sách, thủ tục, và hợp đồng đã được thiết lập hay không. Mục tiêu là xác định mức độ tuân thủ và đưa ra khuyến nghị cải thiện nếu cần.

Tính độc lập của kiểm toán viên có thể bị ảnh hưởng bởi các mối quan hệ tài chính hoặc kinh doanh với khách hàng, ví dụ như việc sở hữu cổ phần, vay mượn tiền, hoặc có quan hệ gia đình thân thiết với ban quản lý khách hàng. Các yếu tố khác như năng lực, quy mô hoạt động, và nguồn lực không trực tiếp ảnh hưởng đến tính độc lập.

Ý kiến chấp nhận từng phần (qualified opinion) được đưa ra khi có sự giới hạn phạm vi kiểm toán hoặc có sai sót trọng yếu nhưng không lan tỏa. Trong trường hợp giới hạn phạm vi kiểm toán, kiểm toán viên không thể thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp để đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần.

Kiểm toán hoạt động (hay kiểm toán hiệu quả) tập trung vào việc xem xét và đánh giá hiệu quả, năng suất và tính kinh tế của các hoạt động trong một tổ chức, nhằm đưa ra các khuyến nghị cải thiện.

Thủ tục xác nhận (confirmation) là thủ tục kiểm toán trong đó kiểm toán viên thu thập bằng chứng bằng cách gửi yêu cầu xác nhận thông tin (ví dụ: số dư tài khoản, điều khoản hợp đồng) trực tiếp từ bên thứ ba độc lập (ví dụ: ngân hàng, khách hàng, nhà cung cấp) và nhận phản hồi trực tiếp từ họ.

Ý kiến chấp nhận toàn phần (unqualified opinion) được đưa ra khi kiểm toán viên kết luận rằng báo cáo tài chính trình bày trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu, phù hợp với khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính được áp dụng.

Thủ tục kiểm soát (test of controls) được thiết kế để đánh giá hiệu quả hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ. Quan sát kiểm kê hàng tồn kho là một thủ tục kiểm soát nhằm xác minh việc tuân thủ các thủ tục kiểm soát hàng tồn kho của đơn vị.

Ban giám đốc (ban quản lý) công ty chịu trách nhiệm chính về việc lập và trình bày báo cáo tài chính trung thực và hợp lý, phù hợp với khuôn khổ lập và trình bày báo cáo tài chính được áp dụng. Kiểm toán viên độc lập chịu trách nhiệm đưa ra ý kiến về báo cáo tài chính này.

Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán bao gồm các công việc như tìm hiểu về khách hàng và môi trường kinh doanh, đánh giá rủi ro, xác định mức trọng yếu, và thực hiện các thủ tục phân tích sơ bộ để xác định các lĩnh vực rủi ro tiềm ẩn.

Kiểm soát nội bộ là một quá trình, được thiết kế và thực hiện bởi ban quản lý và các nhân viên khác trong đơn vị, nhằm cung cấp sự đảm bảo hợp lý về việc đạt được các mục tiêu liên quan đến hoạt động, báo cáo và tuân thủ.

Bằng chứng kiểm toán có độ tin cậy cao nhất thường là bằng chứng vật chất (ví dụ: quan sát kiểm kê, kiểm tra tài sản hữu hình) và bằng chứng bên ngoài (ví dụ: xác nhận từ bên thứ ba), do chúng được thu thập trực tiếp hoặc từ nguồn độc lập.

Thủ tục phân tích (analytical procedures) bao gồm việc đánh giá thông tin tài chính bằng cách nghiên cứu các mối quan hệ hợp lý giữa dữ liệu tài chính và phi tài chính. Chúng thường được sử dụng trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán để xác định các lĩnh vực có rủi ro tiềm ẩn và giúp định hướng các thủ tục kiểm toán tiếp theo.

Mục tiêu chính của kiểm toán báo cáo tài chính là cung cấp một mức độ đảm bảo hợp lý rằng báo cáo tài chính không có sai sót trọng yếu, từ đó cho phép kiểm toán viên đưa ra ý kiến về tính trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính.