Đề 4 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Phôi thai học

In dấu bộ gen là hiện tượng biểu hiện gen một alen, trong đó chỉ có alen có nguồn gốc từ cha hoặc mẹ được biểu hiện, còn alen kia bị bất hoạt do các cơ chế epigenetic như methyl hóa DNA.

Giai đoạn phân cắt đặc trưng bởi sự phân chia tế bào nhanh chóng mà không tăng kích thước tổng thể phôi. Sự hình thành các lớp phôi xảy ra ở giai đoạn phôi vị, sau giai đoạn phân cắt.

Sự biệt hóa tế bào là một quá trình phức tạp chịu sự kiểm soát chặt chẽ bởi sự kết hợp của các tín hiệu từ môi trường xung quanh (tín hiệu ngoại bào) và các yếu tố di truyền bên trong tế bào (yếu tố nội bào). Các tín hiệu này bao gồm các yếu tố tăng trưởng, chất định hình, và tương tác tế bào-tế bào.

Nhau thai được hình thành từ sự kết hợp giữa nội mạc tử cung của mẹ (decidua basalis) và lá nuôi phôi (chorion frondosum) có nguồn gốc từ lá nuôi (trophoblast). Lá nuôi tạo thành lớp ngoài cùng của phôi nang và đóng vai trò quan trọng trong việc cấy ghép và hình thành nhau thai.

Cảm ứng phôi là quá trình quan trọng, trong đó các tế bào hoặc mô phát ra tín hiệu hóa học để định hướng sự phát triển và biệt hóa của các tế bào hoặc mô lân cận.

Oct4 (còn gọi là Pou5f1) là một yếu tố phiên mã chủ chốt, biểu hiện cao ở tế bào gốc phôi và đóng vai trò trung tâm trong mạng lưới điều hòa gen duy trì tính toàn năng, khả năng biệt hóa thành mọi loại tế bào của cơ thể.

Trung bì cận trục phân đoạn tạo thành các somite. Somite biệt hóa thành nhiều cấu trúc, bao gồm sclerotome (tạo xương và sụn), dermatome (tạo da trung bì) và myotome (tạo cơ xương). Tế bào gốc cơ myoblast có nguồn gốc từ myotome của somite.

Ống tim nguyên thủy hình thành do sự hợp nhất của hai vùng tim sinh đôi trong trung bì tạng. Đây là cấu trúc tim đơn giản nhất xuất hiện đầu tiên, sau đó trải qua quá trình uốn cong và phân chia để tạo thành tim bốn buồng phức tạp hơn.

Angiogenesis là quá trình hình thành mạch máu mới từ các mạch máu đã có, đảm bảo cung cấp oxy, chất dinh dưỡng và loại bỏ chất thải cho mô. Hình thành tế bào máu mới (hematopoiesis) là một quá trình khác, mặc dù có liên quan đến hệ tuần hoàn, nhưng không phải là angiogenesis.

Phôi vị là giai đoạn then chốt, đánh dấu sự tái sắp xếp tế bào và hình thành ba lớp phôi chính, từ đó tạo nền tảng cho sự phát triển các cơ quan và hệ cơ quan.

Apoptosis là quá trình chết tế bào theo chương trình, đóng vai trò thiết yếu trong việc loại bỏ tế bào không cần thiết hoặc có hại, tạo hình các cấu trúc, và điều chỉnh số lượng tế bào. Tăng sinh tế bào là quá trình ngược lại với apoptosis, giúp tăng số lượng tế bào, không phải là vai trò của apoptosis.

Trung bì là một trong ba lớp phôi chính, tạo thành cơ xương, hệ tuần hoàn, xương và nhiều cơ quan khác. Biểu bì da có nguồn gốc từ ngoại bì (ectoderm).

Ống thần kinh, tiền thân của hệ thần kinh trung ương (não và tủy sống), có nguồn gốc từ ngoại bì lưng trong quá trình phát triển phôi.

Hội chứng FAS là một tập hợp các dị tật bẩm sinh nghiêm trọng do người mẹ uống rượu trong thời kỳ mang thai. Rượu là một chất gây quái thai mạnh, có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến sự phát triển phôi thai và thai nhi.

Gradient chất định hình, như các yếu tố tăng trưởng và tín hiệu, tạo ra sự khác biệt về vị trí trong phôi, từ đó xác định trục trước-sau và các trục cơ thể khác.

AER là vùng ngoại bì dày lên ở đỉnh chi đang phát triển, tiết ra các yếu tố tăng trưởng FGFs, thúc đẩy sự tăng sinh và phát triển kéo dài của chi.

FGFs là một họ các yếu tố tăng trưởng đa chức năng, tham gia vào nhiều quá trình phát triển quan trọng, bao gồm tăng sinh, biệt hóa, di cư tế bào và cảm ứng phôi. FGFs thường thúc đẩy sự sống sót tế bào, nhưng không có vai trò chính trong việc ức chế apoptosis một cách trực tiếp. Thực tế, trong một số trường hợp, FGFs có thể thúc đẩy apoptosis.

Ống ruột nguyên thủy hình thành do sự gấp nếp của phôi và là tiền thân của toàn bộ hệ tiêu hóa. Ống ruột này được chia thành ruột trước, ruột giữa và ruột sau, phát triển thành các phần khác nhau của ống tiêu hóa.

Synaptogenesis là quá trình hình thành các synapse, điểm tiếp xúc chuyên biệt giữa các tế bào thần kinh, cho phép truyền tín hiệu giữa chúng. Đây là quá trình quan trọng để thiết lập mạng lưới thần kinh chức năng.

Gen Hox là một họ gen bảo tồn cao, mã hóa các yếu tố phiên mã, quy định sự hình thành các đoạn cơ thể dọc trục trước-sau và xác định bản sắc vị trí của các phần khác nhau của cơ thể.

Tế bào mào thần kinh là một quần thể tế bào đa năng, di cư khắp phôi và biệt hóa thành nhiều loại tế bào, bao gồm tế bào thần kinh ngoại biên, tế bào sắc tố và tế bào sụn/xương mặt. Tế bào cơ tim có nguồn gốc từ trung bì tim.

Túi noãn hoàng ở người, mặc dù không chứa noãn hoàng, nhưng lại là nơi sản xuất tế bào máu đầu tiên và tế bào mầm nguyên thủy, có vai trò quan trọng trong giai đoạn đầu phát triển phôi.

Trung bì trung gian là nguồn gốc của hệ tiết niệu và sinh dục. Nephron của thận phát triển từ trung bì trung gian ở vùng lưng.

Sự khác biệt chính giữa hai kiểu phân cắt này là do lượng noãn hoàng trong trứng. Trứng ít noãn hoàng (đẳng noãn) phân cắt hoàn toàn, trứng nhiều noãn hoàng (đoạn noãn) phân cắt không hoàn toàn.

Đóng ống thần kinh không hoàn chỉnh ở vùng đầu phôi dẫn đến vô não, một dị tật bẩm sinh nghiêm trọng khi não bộ không phát triển hoặc phát triển không đầy đủ.

Gen SRY (Sex-determining Region Y) nằm trên nhiễm sắc thể Y là yếu tố quyết định giới tính chính ở người. Sự hiện diện của gen SRY kích hoạt sự phát triển của tinh hoàn ở phôi nam.

Phát triển phổi diễn ra theo kiểu phân nhánh. Ống khí quản phân chia thành phế quản gốc, sau đó phế quản gốc phân chia tiếp thành các phế quản thứ cấp, thứ ba, tiểu phế quản và cuối cùng là phế nang.

Phản ứng vỏ giải phóng các enzyme làm thay đổi lớp vỏ zona pellucida của trứng, tạo thành hàng rào ngăn chặn các tinh trùng khác xâm nhập, đảm bảo chỉ có một tinh trùng thụ tinh với trứng.

Phát triển phôi thai là cơ chế nền tảng cho phép tạo ra các dạng cơ thể phức tạp và đa dạng. Sự biến đổi trong quá trình phát triển phôi thai là nguồn gốc chính của sự đa dạng hình thái và chức năng, cho phép các loài thích nghi và tiến hóa trong các môi trường khác nhau.

Nước ối đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ, duy trì nhiệt độ, và cho phép phôi di chuyển. Tuy nhiên, chất dinh dưỡng cho phôi chủ yếu được cung cấp thông qua nhau thai, không phải trực tiếp từ nước ối.