Đề 4 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Tài chính quốc tế

Tỷ giá hối đoái thả nổi (hay tỷ giá linh hoạt) được xác định bởi lực lượng thị trường, tức là cung và cầu đối với các loại tiền tệ trên thị trường ngoại hối, không có sự can thiệp trực tiếp từ chính phủ hoặc ngân hàng trung ương (ngoại trừ can thiệp để giảm biến động quá mức).

Lý thuyết ngang bằng lãi suất (IRP) cho rằng trong điều kiện thị trường hiệu quả và không có rào cản vốn, chênh lệch lãi suất giữa hai quốc gia phải được bù đắp bởi sự chênh lệch giữa tỷ giá kỳ hạn và tỷ giá giao ngay. Điều này có nghĩa là nhà đầu tư không thể kiếm được lợi nhuận arbitrage rủi ro bằng cách đầu tư vào tiền gửi lãi suất cao hơn ở nước ngoài, vì tỷ giá kỳ hạn sẽ điều chỉnh để loại bỏ cơ hội này.

Eurozone là một ví dụ điển hình của liên minh kinh tế và tiền tệ, trong đó các quốc gia thành viên đã thống nhất chính sách tiền tệ (thông qua Ngân hàng Trung ương châu Âu) và sử dụng chung một đồng tiền (Euro). Các hình thức hội nhập kinh tế khác là khu vực thương mại tự do (loại bỏ thuế quan), liên minh thuế quan (thêm thuế quan chung với bên ngoài), thị trường chung (thêm tự do di chuyển yếu tố sản xuất).

Cơ chế tỷ giá hối đoái ERM II là hệ thống liên kết tỷ giá hối đoái giữa đồng Euro và đồng tiền của các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) không thuộc Eurozone. Đây là bước chuẩn bị để các quốc gia này có thể gia nhập Eurozone trong tương lai.

Nới lỏng định lượng (QE) là một công cụ chính sách tiền tệ phi truyền thống, được ngân hàng trung ương sử dụng khi lãi suất đã giảm xuống gần mức 0 và các công cụ chính sách tiền tệ thông thường không còn hiệu quả trong việc kích thích kinh tế. QE bao gồm việc ngân hàng trung ương mua vào tài sản tài chính (ví dụ: trái phiếu chính phủ, chứng khoán đảm bảo bằng thế chấp) để tăng cung tiền và giảm lãi suất dài hạn, khuyến khích đầu tư và chi tiêu.

Lý thuyết lợi thế so sánh của David Ricardo cho rằng thương mại quốc tế mang lại lợi ích cho tất cả các quốc gia tham gia, ngay cả khi một quốc gia có lợi thế tuyệt đối trong sản xuất tất cả các loại hàng hóa. Điều quan trọng là lợi thế so sánh, tức là mỗi quốc gia nên chuyên môn hóa sản xuất và xuất khẩu hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội tương đối thấp hơn (lợi thế so sánh), và nhập khẩu hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội tương đối cao hơn.

Dòng vốn quốc tế, đặc biệt là dòng vốn ngắn hạn (vốn nóng), có thể rất biến động và khó dự đoán. Sự biến động lớn và đột ngột của dòng vốn có thể gây ra áp lực lên tỷ giá hối đoái, tạo ra bong bóng tài sản, và gây bất ổn tài chính cho quốc gia nhận vốn và quốc gia xuất vốn. Do đó, quản lý dòng vốn là một thách thức quan trọng đối với các nhà hoạch định chính sách.

Các công cụ phái sinh tiền tệ như hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, quyền chọn và hoán đổi tiền tệ được thiết kế chủ yếu để quản lý và giảm thiểu rủi ro phát sinh từ biến động tỷ giá hối đoái. Chúng giúp các doanh nghiệp và nhà đầu tư bảo vệ giá trị tài sản và dòng tiền khỏi những thay đổi bất lợi của tỷ giá.

Kinh doanh chênh lệch giá là một chiến lược giao dịch không rủi ro (về lý thuyết) nhằm kiếm lợi nhuận từ sự khác biệt về giá của cùng một tài sản trên các thị trường khác nhau. Trong thị trường ngoại hối, arbitrage có thể liên quan đến việc mua một loại tiền tệ ở một thị trường với giá thấp và bán nó ở một thị trường khác với giá cao hơn, tận dụng sự chênh lệch giá tạm thời.

Ngân hàng Thế giới là một tổ chức tài chính quốc tế chuyên cung cấp các khoản vay và viện trợ cho các quốc gia đang phát triển để thực hiện các dự án vốn. Mục tiêu chính của Ngân hàng Thế giới là giảm nghèo và thúc đẩy sự thịnh vượng chung.

Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) là một tổ chức quốc tế quản lý hệ thống thương mại đa phương. Vai trò chính của WTO là thiết lập các quy tắc thương mại quốc tế, giải quyết tranh chấp thương mại giữa các quốc gia thành viên, và thúc đẩy tự do hóa thương mại thông qua đàm phán và giảm thiểu các rào cản thương mại.

Thuật ngữ `thiên nga đen` (black swan), được Nassim Nicholas Taleb phổ biến, đề cập đến một sự kiện có ba đặc điểm: hiếm gặp (ngoài dự đoán thông thường), có tác động cực đoan (tạo ra hậu quả lớn), và sau khi xảy ra, người ta thường cố gắng hợp lý hóa và giải thích nó như thể nó đã có thể dự đoán được. Trong tài chính quốc tế, các cuộc khủng hoảng tài chính lớn (như khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008) thường được coi là sự kiện `thiên nga đen`.

Nếu một quốc gia có nợ công bằng ngoại tệ, khi đồng nội tệ giảm giá, giá trị của khoản nợ đó tính bằng nội tệ sẽ tăng lên. Điều này làm tăng gánh nặng nợ cho chính phủ, có thể dẫn đến khó khăn trong việc trả nợ và nguy cơ vỡ nợ.

Thị trường Eurodollar là thị trường tiền tệ quốc tế, nơi đồng đô la Mỹ được gửi và cho vay tại các ngân hàng bên ngoài Hoa Kỳ. Thuật ngữ `Euro` trong Eurodollar ban đầu chỉ đến các ngân hàng châu Âu, nhưng hiện nay thị trường này mang tính toàn cầu và không giới hạn ở châu Âu.

Chỉ số Big Mac là một chỉ số hài hước nhưng được công nhận rộng rãi, được tạp chí The Economist sử dụng để so sánh sức mua tương đương (PPP) giữa các quốc gia. Nó dựa trên giả định rằng Big Mac (một sản phẩm tương đối đồng nhất) nên có giá tương đương nhau ở các quốc gia khác nhau khi quy đổi sang cùng một đồng tiền, nếu tỷ giá hối đoái ở mức PPP.

Cán cân thanh toán (BOP) là một bản ghi thống kê tóm tắt tất cả các giao dịch kinh tế giữa người cư trú của một quốc gia và người không cư trú trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm.

Hiệp định Bretton Woods năm 1944 đã thiết lập một hệ thống tiền tệ quốc tế dựa trên tỷ giá hối đoái cố định có thể điều chỉnh. Trong hệ thống này, các đồng tiền của các quốc gia thành viên được neo giá trị vào đồng đô la Mỹ, và đồng đô la Mỹ được neo vào vàng (với tỷ giá cố định 35 đô la Mỹ/ounce vàng). Các quốc gia có thể điều chỉnh tỷ giá hối đoái của mình trong trường hợp có mất cân bằng cán cân thanh toán cơ bản, nhưng phải thông qua sự chấp thuận của IMF.

Chỉ số phát triển con người (HDI) là một thước đo tổng hợp đánh giá sự phát triển của một quốc gia dựa trên các khía cạnh như tuổi thọ, giáo dục và thu nhập bình quân đầu người. HDI không trực tiếp đo lường rủi ro tài chính, nhưng nó phản ánh mức độ phát triển kinh tế và xã hội tổng thể của một quốc gia. Một quốc gia có HDI cao hơn thường có môi trường kinh doanh ổn định hơn, thể chế mạnh mẽ hơn và rủi ro chính trị và kinh tế thấp hơn, do đó HDI có thể là một yếu tố được xem xét khi đánh giá rủi ro quốc gia trong đầu tư quốc tế.

Rủi ro tỷ giá hối đoái (hay rủi ro ngoại hối) phát sinh khi giá trị tài sản hoặc nợ phải trả của một công ty thay đổi do biến động tỷ giá hối đoái. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các công ty đa quốc gia hoặc các công ty có giao dịch quốc tế.

Thị trường mới nổi thường có tiềm năng tăng trưởng cao hơn, nhưng cũng đi kèm với rủi ro cao hơn, bao gồm rủi ro chính trị (bất ổn, thay đổi chính sách), rủi ro kinh tế (biến động kinh tế vĩ mô, khủng hoảng tiền tệ), và rủi ro pháp lý và quản trị yếu kém.

Rủi ro quốc gia (country risk) là rủi ro phát sinh từ việc đầu tư hoặc kinh doanh ở một quốc gia cụ thể. Nó bao gồm nhiều loại rủi ro, chủ yếu là: rủi ro chính trị (bất ổn chính trị, thay đổi chính sách, xung đột), rủi ro kinh tế (suy thoái kinh tế, lạm phát, mất giá tiền tệ), và rủi ro chuyển đổi (khó khăn trong việc chuyển đổi và chuyển vốn ra khỏi quốc gia).

FDI là hình thức đầu tư mà nhà đầu tư ở một quốc gia (quốc gia gốc) thiết lập quyền sở hữu kiểm soát đối với một doanh nghiệp ở một quốc gia khác (quốc gia nhận đầu tư). Mục tiêu chính là kiểm soát hoạt động của doanh nghiệp nước ngoài.

Khi đồng nội tệ giảm giá, hàng xuất khẩu của quốc gia trở nên rẻ hơn đối với người mua nước ngoài, và hàng nhập khẩu trở nên đắt hơn đối với người mua trong nước. Nếu điều kiện Marshall-Lerner được đáp ứng (tổng độ co giãn của cầu xuất khẩu và nhập khẩu lớn hơn 1), sự thay đổi này sẽ làm tăng xuất khẩu và giảm nhập khẩu, dẫn đến cải thiện cán cân thương mại.

In tiền để tài trợ thâm hụt ngân sách có thể dẫn đến lạm phát và làm suy yếu đồng nội tệ, chứ không phải là công cụ chính sách tiền tệ để quản lý tỷ giá hối đoái. Các công cụ khác (can thiệp thị trường, lãi suất, kiểm soát vốn) được sử dụng trực tiếp để tác động tỷ giá.

Vốn nóng (hot money) đề cập đến dòng vốn đầu tư ngắn hạn, thường là vào các tài sản tài chính như cổ phiếu, trái phiếu ngắn hạn, và tiền gửi ngân hàng, với mục đích chính là kiếm lợi nhuận từ chênh lệch lãi suất hoặc biến động tỷ giá hối đoái. Vốn nóng có tính thanh khoản cao và dễ dàng di chuyển nhanh chóng giữa các quốc gia, có thể gây ra biến động lớn trên thị trường tài chính và tiền tệ.

IMF được thành lập để ổn định tỷ giá hối đoái và hỗ trợ các quốc gia thành viên giải quyết các vấn đề cán cân thanh toán, qua đó duy trì sự ổn định của hệ thống tiền tệ quốc tế.

Hiệu ứng J-curve mô tả hiện tượng cán cân thương mại có thể xấu đi trong ngắn hạn sau khi phá giá đồng tiền trước khi cải thiện trong dài hạn. Điều này là do trong ngắn hạn, khối lượng xuất nhập khẩu có thể chưa kịp điều chỉnh, trong khi giá trị nhập khẩu tính bằng nội tệ tăng lên do giá nhập khẩu đắt hơn.

Hội nhập tài chính quốc tế có thể mang lại nhiều lợi ích cho các quốc gia đang phát triển, bao gồm tăng cường khả năng tiếp cận vốn đầu tư nước ngoài, giúp tài trợ cho đầu tư, tăng trưởng kinh tế và phát triển cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, hội nhập tài chính cũng đi kèm với rủi ro, như tăng tính dễ bị tổn thương trước các cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và dòng vốn biến động.

Quyền rút vốn đặc biệt (SDR) là một tài sản dự trữ quốc tế, được tạo ra bởi Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) vào năm 1969 để bổ sung cho các tài sản dự trữ chính thức của các quốc gia thành viên. SDR không phải là tiền tệ, mà là quyền rút vốn từ IMF dựa trên một rổ tiền tệ.

Khủng hoảng tài chính châu Á 1997-1998 bắt nguồn từ nhiều yếu tố, nhưng dòng vốn đầu tư nước ngoài rút ra đột ngột (vốn nóng), kết hợp với các vấn đề cấu trúc trong hệ thống tài chính (nợ xấu, quản lý rủi ro yếu kém, tỷ giá hối đoái neo không bền vững) là nguyên nhân chính dẫn đến khủng hoảng.