Đề 6 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Đầu tư quốc tế

FDI theo chiều ngang (Horizontal FDI) mở rộng hoạt động kinh doanh hiện có sang nước ngoài (sản xuất cùng loại sản phẩm/dịch vụ), trong khi FDI theo chiều dọc (Vertical FDI) phân chia chuỗi giá trị sản xuất qua nhiều quốc gia (các giai đoạn sản xuất khác nhau ở các nước khác nhau).

`Dòng vốn đầu tư xanh` (green capital flows) đề cập đến các khoản đầu tư hướng tới các dự án và hoạt động có lợi cho môi trường, như năng lượng tái tạo, hiệu quả năng lượng, quản lý chất thải, bảo tồn đa dạng sinh học, và các giải pháp giảm thiểu biến đổi khí hậu.

Hạn chế nhập khẩu hàng hóa cạnh tranh là một biện pháp bảo hộ thương mại, không phải là hình thức khuyến khích đầu tư trực tiếp. Các biện pháp khuyến khích đầu tư thường tập trung vào giảm chi phí, tăng lợi nhuận và tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư.

`Đầu tư tác động` (impact investing) là hình thức đầu tư nhằm mục tiêu kép: vừa tạo ra lợi nhuận tài chính, vừa tạo ra các tác động xã hội và môi trường tích cực, có thể đo lường được, hướng tới các vấn đề phát triển bền vững.

FDI thường làm tăng, không phải giảm, sự phụ thuộc vào vốn nước ngoài. Các lợi ích khác như tăng trưởng kinh tế, chuyển giao công nghệ và cải thiện cán cân thanh toán là những lợi ích tiềm năng của FDI đối với nước chủ nhà.

Rủi ro chính trị trong đầu tư quốc tế bao gồm các hành động của chính phủ nước sở tại có thể gây tổn thất cho nhà đầu tư, như quốc hữu hóa, thay đổi luật pháp, hoặc bất ổn chính trị.

Mức độ ổn định chính trị và kinh tế vĩ mô là yếu tố quan trọng nhất vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự an toàn và lợi nhuận của vốn đầu tư. Các yếu tố khác có thể quan trọng nhưng không bằng sự ổn định.

Các quốc gia đang phát triển chủ yếu thu hút FDI để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, tiếp cận vốn, công nghệ và kỹ năng quản lý từ các công ty nước ngoài, góp phần vào quá trình phát triển kinh tế xã hội.

Đầu tư xây dựng mới (Greenfield Investment) là hình thức FDI tạo ra dòng vốn mới trực tiếp vào nền kinh tế nước sở tại thông qua việc xây dựng cơ sở vật chất và hoạt động kinh doanh mới, khác với M&A hoặc liên doanh có thể chỉ là sự thay đổi quyền sở hữu hoặc hợp tác.

`Chạy đua xuống đáy` (`race to the bottom`) ám chỉ sự cạnh tranh gay gắt giữa các quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển, để thu hút FDI bằng cách nới lỏng các quy định về lao động, môi trường và giảm thuế, có thể dẫn đến các hậu quả tiêu cực.

Lý thuyết OLI của Dunning (còn gọi là Eclectic Paradigm) xác định ba điều kiện chính thúc đẩy FDI: lợi thế độc quyền của doanh nghiệp, lợi thế địa điểm của nước ngoài và lợi thế khi nội hóa các giao dịch thay vì thuê ngoài hoặc xuất khẩu.

Cơ chế ISDS thường bị chỉ trích vì có thể trao quyền cho nhà đầu tư nước ngoài kiện chính phủ ra tòa trọng tài quốc tế, làm hạn chế quyền tự chủ của nhà nước trong việc ban hành chính sách công vì lợi ích quốc gia, đặc biệt là trong các lĩnh vực như môi trường, sức khỏe cộng đồng.

Toàn cầu hóa đã thúc đẩy đầu tư quốc tế gia tăng đáng kể về quy mô và phạm vi, không chỉ giữa các nước phát triển mà còn mở rộng sang các nước đang phát triển và mới nổi, đa dạng hóa ngành nghề và khu vực đầu tư.

Khoảng cách địa lý lớn và khác biệt về múi giờ làm tăng chi phí giao tiếp, đi lại, quản lý và giám sát hoạt động đầu tư ở nước ngoài, do đó làm tăng chi phí giao dịch. Các yếu tố khác thường có xu hướng giảm chi phí giao dịch.

Để giảm rủi ro tỷ giá hối đoái, nhà đầu tư quốc tế có thể đa dạng hóa đầu tư, chọn quốc gia có tỷ giá ổn định (dù không phổ biến), hoặc sử dụng các công cụ tài chính như hợp đồng kỳ hạn để phòng ngừa biến động tỷ giá. Do đó, tất cả các đáp án đều đúng.

Đầu tư gián tiếp thường liên quan đến đầu tư vào các công cụ tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, không nhằm mục đích kiểm soát trực tiếp hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nước ngoài.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) liên quan đến việc thiết lập hoặc mua lại doanh nghiệp ở nước ngoài để kiểm soát quản lý, không chỉ đơn thuần là đầu tư tài chính ngắn hạn hoặc thương mại.

Xu hướng `nearshoring` là việc các công ty chuyển hoạt động sản xuất hoặc chuỗi cung ứng đến các quốc gia láng giềng hoặc khu vực gần gũi về địa lý thay vì `offshoring` đến các quốc gia xa xôi, nhằm giảm chi phí vận chuyển, cải thiện khả năng ứng phó và tận dụng lợi thế về văn hóa, ngôn ngữ gần gũi.

Đầu tư quốc tế theo chiều ngang (Horizontal FDI) tập trung vào việc sản xuất cùng một loại sản phẩm hoặc dịch vụ ở nước ngoài để phục vụ thị trường địa phương đó, chủ yếu để tiếp cận thị trường và vượt qua rào cản thương mại.

Áp lực cạnh tranh gia tăng ở thị trường quốc gia gốc là một động lực `đẩy` (push factor) khiến doanh nghiệp tìm kiếm cơ hội đầu tư ở nước ngoài để duy trì hoặc tăng cường lợi thế cạnh tranh, không phải là yếu tố `kéo` từ nước sở tại.

Hiệp định đầu tư song phương (BITs) được ký kết giữa hai quốc gia nhằm bảo vệ nhà đầu tư của một nước khi đầu tư vào nước kia, tạo ra một khuôn khổ pháp lý ổn định và giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư.

Tình trạng thất nghiệp ở quốc gia gốc chủ yếu ảnh hưởng đến quyết định đầu tư ra nước ngoài từ góc độ động cơ `đẩy` (push factor), nhưng không trực tiếp là rủi ro kinh tế vĩ mô tại nước sở tại ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư sau khi đã thực hiện. Các yếu tố khác như tỷ giá, lạm phát, chính sách thuế là rủi ro kinh tế vĩ mô trực tiếp.

Đầu tư danh mục (Portfolio Investment) là hình thức đầu tư vào các tài sản tài chính như cổ phiếu và trái phiếu trên thị trường quốc tế, không nhằm mục đích kiểm soát doanh nghiệp mà chủ yếu để tìm kiếm lợi nhuận tài chính.

Sáp nhập và mua lại (M&A) xuyên biên giới có thể gây ra lo ngại về `hiệu ứng lấn át` (crowding-out effect) khi các công ty nước ngoài mạnh hơn mua lại các công ty trong nước, có thể hạn chế sự phát triển của doanh nghiệp nội địa và giảm cạnh tranh.

Tham nhũng cao và hệ thống pháp luật yếu kém tạo ra môi trường kinh doanh rủi ro và không chắc chắn, làm giảm sức hấp dẫn của một quốc gia đối với các nhà đầu tư nước ngoài.

`Tính trung lập về vốn` (capital neutrality) là nguyên tắc đối xử bình đẳng giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài, không phân biệt đối xử dựa trên quốc tịch hoặc nguồn gốc vốn đầu tư.

Doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) thường gặp khó khăn trong đầu tư quốc tế do hạn chế về nguồn lực tài chính và nhân lực, cũng như thiếu kinh nghiệm và thông tin về thị trường quốc tế so với các công ty lớn.

Nới lỏng các quy định về tỷ giá hối đoái thường tạo điều kiện thuận lợi hơn cho dòng vốn đầu tư ra nước ngoài, không phải là biện pháp kiểm soát vốn. Các biện pháp kiểm soát vốn khác nhằm hạn chế hoặc quản lý chặt chẽ dòng vốn di chuyển qua biên giới.

Trung tâm Quốc tế Giải quyết Tranh chấp Đầu tư (ICSID) thuộc Ngân hàng Thế giới là cơ chế chính để giải quyết tranh chấp pháp lý giữa chính phủ các quốc gia và nhà đầu tư nước ngoài, nhằm tạo sự tin tưởng và ổn định cho môi trường đầu tư.

Đầu tư theo chiều dọc ngược (Backward Vertical FDI) xảy ra khi một công ty đầu tư vào các cơ sở sản xuất ở nước ngoài để cung cấp đầu vào (nguyên liệu, bộ phận) cho hoạt động sản xuất của mình ở quốc gia khác hoặc quốc gia gốc.