Đề 6 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Mô học đại cương

Neuron, hay tế bào thần kinh, là đơn vị cấu trúc và chức năng cơ bản của mô thần kinh. Neuron có khả năng tiếp nhận, xử lý và truyền dẫn thông tin dưới dạng xung thần kinh.

Mô cơ vân (cơ xương và cơ tim) có vân ngang do sự sắp xếp có trật tự của các sợi actin và myosin trong sarcomere, trong khi mô cơ trơn không có vân ngang. Các đặc điểm khác như nhân ở trung tâm, khả năng co bóp và nguồn gốc từ trung bì đều có ở cả hai loại mô cơ.

Theo quan điểm mô học, tế bào là đơn vị cấu trúc và chức năng cơ bản nhất của cơ thể sống. Các mô được tạo thành từ tế bào, cơ quan từ mô và hệ cơ quan từ cơ quan.

Osteon, hay hệ thống Havers, là đơn vị cấu trúc chức năng cơ bản của mô xương đặc. Mỗi osteon bao gồm một ống Havers trung tâm chứa mạch máu và thần kinh, các phiến xương đồng tâm và các tế bào xương (osteocyte) nằm trong hốc xương (lacunae).

Hồng cầu (Erythrocyte), hay tế bào máu đỏ, là loại tế bào máu có số lượng nhiều nhất và chiếm phần lớn thể tích máu. Hồng cầu chứa hemoglobin, protein có khả năng gắn và vận chuyển oxy từ phổi đến các mô trong cơ thể.

Mô liên kết (Connective tissue) có đặc điểm chung là tế bào nằm rải rác trong chất nền ngoại bào phong phú. Chất nền ngoại bào quyết định phần lớn tính chất của mô liên kết, bao gồm độ cứng, độ đàn hồi và khả năng chịu lực.

Tế bào Schwann là loại tế bào thần kinh đệm đặc trưng của hệ thần kinh ngoại biên. Chức năng chính của chúng là tạo ra bao myelin bao bọc xung quanh sợi trục của neuron ngoại biên, giúp tăng tốc độ dẫn truyền xung thần kinh.

Mô liên kết, bao gồm mô liên kết chính thức, mô sụn, mô xương và máu, đều có nguồn gốc từ trung bì (Mesoderm) trong quá trình phát triển phôi thai.

Kính hiển vi điện tử quét (SEM) sử dụng chùm điện tử quét trên bề mặt mẫu vật để tạo ra hình ảnh 3D của bề mặt với độ phân giải cao, thích hợp cho việc quan sát cấu trúc bề mặt.

Tủy bào xương (Osteoclast) là tế bào đa nhân lớn, có nguồn gốc từ tế bào máu dòng моноcyte-macrophage. Chúng có chức năng hủy xương bằng cách giải phóng enzyme và acid, giúp tái tạo và tu sửa xương, đồng thời giải phóng calcium và phosphate vào máu.

Cơ vân (cơ xương) là loại cơ bám vào xương, chịu trách nhiệm cho các cử động có ý thức của cơ thể. Chúng được điều khiển bởi hệ thần kinh vận động soma.

Sợi chun (Elastic fibers) có khả năng co giãn rất tốt, cho phép mô có thể kéo giãn và trở lại hình dạng ban đầu. Chúng đặc biệt phong phú ở các mô cần độ đàn hồi cao như thành mạch máu (động mạch) và mô phổi.

Biểu mô trụ giả tầng có lông chuyển (Pseudostratified columnar epithelium with cilia) có chức năng chính là bài tiết chất nhầy và sử dụng lông chuyển để đẩy chất nhầy và các hạt bụi ra khỏi bề mặt biểu mô. Nó thường được tìm thấy ở đường hô hấp (khí quản, phế quản).

Tế bào mast (Mast cell) chứa nhiều hạt bào tương chứa histamin, heparin và các chất trung gian hóa học khác. Khi tế bào mast được hoạt hóa (ví dụ, trong phản ứng dị ứng), chúng giải phóng các chất này, gây ra các triệu chứng viêm và dị ứng.

Bạch cầu trung tính (Neutrophil) là loại bạch cầu đa nhân trung tính, chúng là tế bào đầu tiên di chuyển đến vị trí viêm trong phản ứng viêm cấp tính. Chúng có vai trò quan trọng trong việc thực bào vi khuẩn và mảnh vụn tế bào.

Tế bào Oligodendrocyte là loại tế bào thần kinh đệm đặc trưng của hệ thần kinh trung ương (não và tủy sống). Chúng có chức năng tạo ra bao myelin bao bọc xung quanh sợi trục của neuron, giúp tăng tốc độ dẫn truyền xung thần kinh.

Tế bào sụn (Chondrocyte) là tế bào chuyên biệt nằm trong mô sụn, chúng có chức năng tổng hợp và duy trì chất nền ngoại bào đặc trưng của sụn, bao gồm collagen loại II và proteoglycan.

Tuyến ngoại tiết bài tiết sản phẩm (như mồ hôi, nước bọt, enzyme tiêu hóa) vào ống dẫn và sau đó đổ ra bề mặt cơ thể hoặc vào lòng ống tiêu hóa. Tuyến nội tiết bài tiết hormone trực tiếp vào máu, không có ống dẫn.

Liên kết hở (Gap junction) tạo ra các kênh thông thương giữa tế bào chất của các tế bào lân cận, cho phép các ion và phân tử nhỏ (như glucose, amino acid) đi qua trực tiếp từ tế bào này sang tế bào khác.

Tế bào tua (Dendritic cell) là một loại tế bào trình diện kháng nguyên (Antigen-presenting cell - APC) chuyên biệt, có vai trò quan trọng trong việc kích hoạt đáp ứng miễn dịch tế bào. Chúng bắt giữ kháng nguyên, xử lý và trình diện kháng nguyên đó cho tế bào lympho T.

Sự khác biệt chính giữa ba loại sụn (hyaline, chun, sợi) nằm ở thành phần và cấu trúc chất nền ngoại bào của chúng, đặc biệt là loại và tỷ lệ các sợi collagen và sợi chun. Điều này quyết định tính chất cơ học và chức năng của từng loại sụn.

Sợi nhánh (Dendrite) là các nhánh bào tương ngắn, phân nhánh, kéo dài từ thân neuron. Chúng là cấu trúc chính của neuron tiếp nhận tín hiệu từ các neuron khác thông qua synapse.

Nhân tế bào (Nucleus) là bào quan trung tâm của tế bào nhân thực, chứa DNA (vật chất di truyền) và trung tâm điều khiển mọi hoạt động của tế bào, bao gồm sao chép DNA, phiên mã RNA và điều hòa biểu hiện gen.

Biểu mô lát đơn (Simple squamous epithelium) là loại biểu mô mỏng, dẹt, lý tưởng cho sự khuếch tán và vận chuyển các chất. Nội mô mạch máu và tim là một dạng đặc biệt của biểu mô lát đơn, lót bên trong lòng các mạch máu và tim.

Màng đáy (basement membrane) là một lớp chất nền ngoại bào mỏng, nằm giữa lớp tế bào biểu mô và mô liên kết bên dưới. Nó có vai trò nâng đỡ, neo giữ biểu mô, kiểm soát sự trao đổi chất và ảnh hưởng đến sự biệt hóa tế bào.

Vi nhung mao (Microvilli) là những cấu trúc hình ngón tay nhỏ, nhô ra từ bề mặt tự do của tế bào biểu mô. Chúng có vai trò quan trọng trong việc tăng diện tích bề mặt tế bào, đặc biệt ở các biểu mô có chức năng hấp thụ như biểu mô ruột non.

Sợi collagen là loại sợi phổ biến nhất trong mô liên kết, chiếm tỷ lệ lớn trong nhiều loại mô liên kết khác nhau. Chúng có độ bền kéo cao, giúp mô liên kết chịu được lực căng và duy trì hình dạng cấu trúc.

Nhuộm Hematoxylin và Eosin (H&E) là phương pháp nhuộm tiêu bản mô học thông thường nhất. Hematoxylin nhuộm nhân tế bào màu xanh tím, còn Eosin nhuộm bào tương và các thành phần ngoại bào màu hồng.

Hô hấp tế bào (Cellular respiration) là quá trình chuyển hóa các chất dinh dưỡng (như glucose) thành ATP (adenosine triphosphate), phân tử mang năng lượng chính của tế bào. Quá trình này diễn ra chủ yếu trong ty thể.

Mô biểu mô có chức năng chính là che phủ bề mặt cơ thể, lót các khoang và ống dẫn, thực hiện chức năng bảo vệ, hấp thụ, bài tiết và vận chuyển tùy thuộc vào vị trí và loại biểu mô.