Đề 7 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Miễn dịch

Histamine là chất trung gian hóa học chính gây giãn mạch và tăng tính thấm thành mạch trong phản ứng viêm. Điều này giúp tăng cường lưu lượng máu và sự di chuyển của tế bào miễn dịch đến vùng viêm.

Hạch bạch huyết và lách là cơ quan lympho thứ phát. Tại đây, tế bào lympho (T và B) gặp kháng nguyên được trình diện bởi tế bào trình diện kháng nguyên, khởi động và khuếch đại đáp ứng miễn dịch thích ứng (cả dịch thể và tế bào).

Interferon gamma (IFN-γ) là cytokine chính thúc đẩy biệt hóa tế bào T hỗ trợ ngây thơ thành tế bào Th1. Tế bào Th1 chủ yếu tham gia vào miễn dịch tế bào, chống lại vi khuẩn nội bào và virus.

Giai đoạn đầu tiên của thực bào là hóa hướng động và tiếp cận mầm bệnh. Các tế bào thực bào (như bạch cầu trung tính, đại thực bào) di chuyển về phía mầm bệnh nhờ các tín hiệu hóa học (hóa hướng động) và tiếp xúc với mầm bệnh.

Bệnh tự miễn là do hệ miễn dịch mất khả năng phân biệt `bản thân` và `không bản thân`, dẫn đến việc tấn công nhầm vào các thành phần bình thường của cơ thể (kháng nguyên bản thân), gây tổn thương và bệnh tật.

Liệu pháp ức chế miễn dịch nhằm mục đích ức chế hoặc giảm hoạt động của hệ miễn dịch. Nó được sử dụng trong các trường hợp như ghép tạng (ngăn ngừa thải ghép), bệnh tự miễn (giảm phản ứng tự miễn) và một số bệnh viêm.

Vaccine sống giảm độc lực sử dụng mầm bệnh sống nhưng đã được làm suy yếu khả năng gây bệnh. Chúng kích thích đáp ứng miễn dịch mạnh mẽ và kéo dài hơn so với vaccine bất hoạt, nhưng có thể không an toàn cho người suy giảm miễn dịch.

Tế bào tua (Dendritic cells) là tế bào trình diện kháng nguyên chuyên nghiệp hiệu quả nhất trong việc hoạt hóa tế bào T `ngây thơ`. Chúng có khả năng bắt giữ kháng nguyên ở ngoại vi và di chuyển đến hạch bạch huyết để trình diện kháng nguyên cho tế bào T, khởi động đáp ứng miễn dịch thích ứng.

Xét nghiệm ELISA là một kỹ thuật miễn dịch học phổ biến, được sử dụng để phát hiện và định lượng kháng thể hoặc kháng nguyên trong mẫu bệnh phẩm (như máu, dịch). Nó dựa trên nguyên tắc phản ứng kháng nguyên-kháng thể và sử dụng enzyme để khuếch đại tín hiệu.

Da và niêm mạc là hàng rào vật lý đầu tiên, ngăn chặn cơ học sự xâm nhập của mầm bệnh. Các yếu tố khác như bổ thể, tế bào NK và interferon là thành phần của hệ miễn dịch tự nhiên nhưng hoạt động sau hàng rào vật lý.

MAC (phức hợp tấn công màng) là sản phẩm cuối cùng của con đường bổ thể cổ điển, đường tắt và đường lectin. MAC tạo lỗ thủng trên màng tế bào vi khuẩn, gây ly giải và tiêu diệt vi khuẩn trực tiếp.

Dấu hiệu `sưng` (tumor) trong viêm cấp tính là do sự thoát mạch của dịch và protein huyết tương vào mô bị tổn thương. Điều này xảy ra do giãn mạch và tăng tính thấm thành mạch dưới tác động của các chất trung gian viêm.

Dung nạp miễn dịch trung ương xảy ra ở cơ quan lympho nguyên phát: tuyến ức (cho tế bào T) và tủy xương (cho tế bào B). Tại đây, các tế bào lympho tự phản ứng mạnh với kháng nguyên bản thân sẽ bị loại bỏ hoặc bất hoạt, ngăn ngừa bệnh tự miễn.

IgE là kháng thể chính trong phản ứng dị ứng Type I. Chúng gắn vào tế bào mast và bạch cầu ái kiềm, gây giải phóng histamine và các chất trung gian hóa học khác khi gặp dị nguyên, dẫn đến các triệu chứng dị ứng.

Dung nạp miễn dịch ngoại vi, xảy ra bên ngoài cơ quan lympho nguyên phát, chủ yếu được thực hiện bởi tế bào T điều hòa (Treg). Tế bào Treg ức chế hoạt động của các tế bào miễn dịch tự phản ứng ở ngoại vi, ngăn ngừa phản ứng tự miễn.

Opsonin hóa là quá trình kháng thể hoặc bổ thể (opsonin) gắn vào mầm bệnh, tạo `dấu hiệu` để tế bào thực bào (như bạch cầu trung tính, đại thực bào) nhận diện và nuốt mầm bệnh dễ dàng và hiệu quả hơn, tăng cường khả năng thực bào.

Tế bào T hỗ trợ (Th), đặc biệt là Th1 và Th2, tiết ra cytokine để hoạt hóa cả tế bào B (cho miễn dịch dịch thể) và tế bào T gây độc (cho miễn dịch tế bào). Chúng là `nhạc trưởng` của hệ miễn dịch thích ứng.

Stress kéo dài có thể gây suy giảm chức năng hệ miễn dịch thông qua nhiều cơ chế phức tạp, bao gồm ảnh hưởng đến hormone và tế bào miễn dịch. Các yếu tố khác như vận động, dinh dưỡng và giấc ngủ tốt thường hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch.

Trong phản ứng miễn dịch thứ phát, kháng thể IgG chiếm ưu thế và xuất hiện nhanh chóng với nồng độ cao hơn nhiều so với phản ứng sơ phát. Thời gian tiềm tàng ngắn hơn và đáp ứng mạnh mẽ hơn là đặc điểm của phản ứng thứ phát nhờ trí nhớ miễn dịch. Phản ứng sơ phát chủ yếu tạo ra IgM trước khi chuyển sang IgG.

Mẫn cảm muộn, như viêm da tiếp xúc, là phản ứng Type IV, được trung gian bởi tế bào T và đại thực bào, phát triển chậm (sau 24-72 giờ) sau khi tiếp xúc kháng nguyên. Các loại phản ứng quá mẫn khác (Type I, II, III) có cơ chế và thời gian phát triển khác.

Phản ứng quá mẫn Type I được trung gian chủ yếu bởi tế bào mast và bạch cầu ái kiềm. Các tế bào này mang thụ thể IgE đặc hiệu cho dị nguyên. Khi dị nguyên liên kết với IgE trên bề mặt tế bào, chúng giải phóng histamine và các chất trung gian khác, gây ra các triệu chứng dị ứng.

Trong xét nghiệm dị ứng da, kết quả dương tính (phản ứng dị ứng Type I) được biểu hiện bằng sự xuất hiện sẩn phù (wheal) và ngứa (flare) tại vị trí tiêm dị nguyên. Đây là do sự giải phóng histamine từ tế bào mast hoạt hóa.

Vaccine tạo ra miễn dịch chủ động bằng cách đưa kháng nguyên (dạng suy yếu hoặc bất hoạt của mầm bệnh) vào cơ thể, kích thích hệ miễn dịch tạo ra kháng thể và tế bào nhớ. Điều này giúp cơ thể phản ứng nhanh và mạnh mẽ hơn khi gặp mầm bệnh thật sự trong tương lai.

Miễn dịch dịch thể, thông qua kháng thể, hiệu quả nhất với vi khuẩn ngoại bào và độc tố vì kháng thể có thể dễ dàng tiếp cận và trung hòa chúng trong dịch cơ thể. Các tác nhân khác như virus nội bào, tế bào ung thư và ký sinh trùng đơn bào thường cần sự can thiệp của miễn dịch tế bào.

Thoát khỏi chọn lọc (antigenic drift) là sự biến đổi nhỏ, tích lũy dần dần trong kháng nguyên bề mặt của virus cúm (hemagglutinin và neuraminidase). Điều này khiến kháng thể tạo ra từ lần nhiễm trước hoặc vaccine ít hiệu quả hơn, dẫn đến tái nhiễm cúm hàng năm với các chủng virus biến đổi.

IgG là loại kháng thể duy nhất có thể vượt qua nhau thai. Điều này cung cấp miễn dịch thụ động cho trẻ sơ sinh trong những tháng đầu đời, bảo vệ trẻ khỏi một số bệnh nhiễm trùng mà mẹ đã có miễn dịch.

Miễn dịch cộng đồng hiệu quả khi phần lớn dân số (thường là trên 80-90%) được tiêm chủng vaccine. Điều này tạo ra một `bức tường thành` bảo vệ những người chưa có miễn dịch (như trẻ sơ sinh, người suy giảm miễn dịch) khỏi bệnh truyền nhiễm, vì mầm bệnh khó lây lan trong cộng đồng.

Điểm khác biệt chính là tế bào NK không cần nhận diện kháng nguyên đặc hiệu qua MHC để tiêu diệt tế bào đích. Chúng nhận diện tế bào đích thông qua sự thiếu hụt MHC lớp I hoặc sự hiện diện của các ligand hoạt hóa trên bề mặt tế bào. Tế bào T gây độc cần nhận diện kháng nguyên đặc hiệu trình diện trên MHC lớp I.

Kháng thể hoạt động chủ yếu bằng cách trung hòa độc tố (ngăn chặn độc tố gắn vào tế bào) và tăng cường thực bào (gắn vào mầm bệnh, tạo `dấu hiệu` để tế bào thực bào nhận diện và tiêu diệt dễ dàng hơn). Chúng không trực tiếp ly giải tế bào vi khuẩn hoặc hoạt hóa tế bào T gây độc (vai trò của tế bào T hỗ trợ).

Tế bào T gây độc (CTLs) là thành phần chính của miễn dịch tế bào, có chức năng tiêu diệt trực tiếp các tế bào đích bị nhiễm virus, tế bào ung thư hoặc tế bào ghép không phù hợp. Chúng nhận diện kháng nguyên trên bề mặt tế bào đích thông qua thụ thể TCR và MHC lớp I.