Đề 8 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kế toán hành chính sự nghiệp

Kế toán trên máy vi tính (sử dụng phần mềm kế toán) là hình thức kế toán phổ biến và được khuyến khích áp dụng rộng rãi trong các đơn vị hành chính sự nghiệp hiện nay do tính hiệu quả, chính xác và khả năng cung cấp thông tin kịp thời.

Mặc dù tên tài khoản `Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ` thường liên quan đến doanh nghiệp, trong kế toán hành chính sự nghiệp, tài khoản nhóm 511 được điều chỉnh để theo dõi các khoản thu từ hoạt động sự nghiệp của đơn vị, ví dụ như học phí, viện phí, phí dịch vụ công.

Chi lương và các khoản phụ cấp cho cán bộ, công chức là chi phí hoạt động thường xuyên, lặp đi lặp lại trong mỗi kỳ, nhằm duy trì hoạt động thường nhật của đơn vị. Các lựa chọn khác thường là chi đầu tư hoặc chi trả nợ.

Bước đầu tiên trong quy trình lập dự toán ngân sách là các đơn vị (cấp dưới) phải tự xây dựng dự toán thu, chi ngân sách của mình dựa trên kế hoạch hoạt động và hướng dẫn của cấp trên. Sau đó, dự toán được tổng hợp, xét duyệt, phân bổ và thông báo.

Đơn vị hành chính sự nghiệp được phép trích lập dự phòng phải thu khó đòi khi có bằng chứng tin cậy về khả năng không thu hồi được một phần hoặc toàn bộ khoản nợ, ví dụ như khách nợ phá sản, giải thể, hoặc nợ quá hạn lâu năm và đã thực hiện các biện pháp đôn đốc thu nợ nhưng không hiệu quả.

Nguồn kinh phí hoạt động thường xuyên là nguồn ngân sách cấp hàng năm để đơn vị chi tiêu cho hoạt động thường xuyên, không phải là nguồn vốn chủ sở hữu tích lũy của đơn vị. Các quỹ còn lại (dự phòng ổn định ngân sách, phát triển sự nghiệp, khen thưởng phúc lợi) có thể được coi là một dạng vốn chủ sở hữu hoặc quỹ của đơn vị.

Phương pháp nhập sau, xuất trước (LIFO) thường không được chấp nhận hoặc khuyến khích sử dụng trong kế toán hành chính sự nghiệp cũng như trong nhiều chuẩn mực kế toán khác do không phản ánh dòng chảy vật chất thông thường của hàng tồn kho và có thể dẫn đến kết quả không phản ánh đúng giá trị.

Sự khác biệt chính về mục tiêu là kế toán hành chính sự nghiệp nhấn mạnh vào việc tuân thủ pháp luật, quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn lực công, đồng thời đảm bảo trách nhiệm giải trình với xã hội và cơ quan quản lý. Kế toán doanh nghiệp mục tiêu chính là lợi nhuận và hiệu quả kinh doanh.

Khi nhận quyết định giao dự toán chi ngân sách, đơn vị sẽ ghi nhận vào Tài khoản Dự toán chi ngân sách được giao (tài khoản loại 0 hoặc tài khoản ngoài bảng) để theo dõi dự toán được giao và sử dụng, đồng thời ghi nhận Có vào Tài khoản Nguồn kinh phí (hoặc tương tự) để phản ánh nguồn lực được cấp.

Cổ tức được chia là yếu tố liên quan đến doanh nghiệp cổ phần, không phải là yếu tố cơ bản của báo cáo tài chính trong đơn vị hành chính sự nghiệp. Các yếu tố cơ bản của báo cáo tài chính khu vực công bao gồm Tài sản, Nợ phải trả, và Vốn chủ sở hữu (hoặc Nguồn kinh phí).

Quỹ dự phòng ổn định giá thường không phải là quỹ đặc thù trong đơn vị hành chính sự nghiệp. Các quỹ còn lại (đầu tư phát triển, khen thưởng phúc lợi, khấu hao cơ bản) là các quỹ có mục đích sử dụng và cơ chế hình thành riêng, thường gặp trong khu vực công.

Báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu thường không phải là báo cáo tài chính bắt buộc đối với đơn vị hành chính sự nghiệp ở Việt Nam. Các báo cáo bắt buộc thường bao gồm Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

Phân tích báo cáo tài chính trong đơn vị hành chính sự nghiệp nhằm đánh giá tình hình tài chính, hiệu quả sử dụng ngân sách, hiệu quả hoạt động, khả năng tuân thủ pháp luật và các quy định tài chính, từ đó phục vụ cho công tác quản lý, điều hành và kiểm soát.

Nguyên tắc cơ sở dồn tích (accrual basis) yêu cầu các khoản thu, chi phải được ghi nhận vào thời điểm phát sinh, không phụ thuộc vào thời điểm thực tế thu hoặc chi tiền. Điều này đặc biệt quan trọng trong kế toán hành chính sự nghiệp để theo dõi và kiểm soát ngân sách theo niên độ.

Khác với nguyên tắc cơ sở dồn tích, việc ghi nhận `chi phí bằng tiền′ (hay còn gọi là cơ sở tiền) thường được thực hiện khi có dòng tiền thực tế chi ra. Tuy nhiên, trong kế toán hành chính sự nghiệp hiện nay, cơ sở dồn tích ngày càng được khuyến khích áp dụng.

Một thách thức đặc thù của kế toán hành chính sự nghiệp là sự đa dạng về nguồn thu (ngân sách nhà nước, phí, lệ phí, thu sự nghiệp,…) và tính chất phức tạp của các khoản chi (chi thường xuyên, chi đầu tư, chi sự nghiệp…), đòi hỏi hệ thống kế toán phải linh hoạt và chi tiết để quản lý hiệu quả.

Phương pháp sửa chữa sai sót trong kế toán hành chính sự nghiệp phụ thuộc vào mức độ trọng yếu của sai sót và thời điểm phát hiện. Sai sót trọng yếu của năm trước thường được điều chỉnh hồi tố vào Báo cáo tài chính năm hiện tại hoặc các năm trước, tùy theo quy định và chuẩn mực kế toán.

Kế toán trưởng có vai trò quan trọng trong việc tổ chức, điều hành và quản lý toàn bộ công tác kế toán của đơn vị hành chính sự nghiệp, đảm bảo hệ thống kế toán hoạt động hiệu quả, tuân thủ pháp luật và cung cấp thông tin tài chính trung thực, hợp lý.

Ủy ban nhân dân cấp huyện là một đơn vị hành chính nhà nước, sử dụng ngân sách nhà nước và thực hiện chức năng quản lý nhà nước, do đó thuộc đối tượng áp dụng kế toán hành chính sự nghiệp. Các lựa chọn khác thuộc khu vực doanh nghiệp.

Tiền gửi ngân hàng là một nguồn lực kinh tế do đơn vị kiểm soát và có khả năng mang lại lợi ích kinh tế trong tương lai, do đó được phân loại là tài sản. Các lựa chọn khác thuộc nguồn vốn hoặc nợ phải trả.

Việc xác định trách nhiệm bồi thường vật chất có thể là một hệ quả của kiểm kê nếu phát hiện mất mát, nhưng mục đích chính của kiểm kê tài sản là xác định số lượng, giá trị thực tế, đối chiếu số liệu và đánh giá tình hình quản lý, sử dụng tài sản, không trực tiếp là xác định trách nhiệm bồi thường.

Tài khoản nhóm 611 (ví dụ: 6111, 6112,…) được thiết kế riêng trong hệ thống tài khoản kế toán hành chính sự nghiệp để theo dõi và phản ánh các khoản chi phí phát sinh từ hoạt động sự nghiệp của đơn vị, như chi phí chuyên môn, chi phí quản lý hoạt động sự nghiệp.

Chi phí sửa chữa lớn tài sản cố định thường được vốn hóa, tức là tăng nguyên giá tài sản cố định, hoặc ghi nhận chi phí trong kỳ tùy theo chính sách kế toán và bản chất của việc sửa chữa, chứ không trực tiếp làm giảm giá trị còn lại của tài sản cố định (sau khi đã trừ khấu hao lũy kế). Khấu hao, đánh giá lại giảm giá trị và thanh lý đều làm giảm giá trị còn lại.

Học phí của trường học công lập là một khoản thu từ hoạt động sự nghiệp (giáo dục) của đơn vị hành chính sự nghiệp. Các lựa chọn khác thuộc thu ngân sách nhà nước (thuế, phạt) hoặc nguồn vốn viện trợ.

Nguyên tắc hoạt động liên tục vẫn được áp dụng cho đơn vị hành chính sự nghiệp, với giả định rằng đơn vị sẽ tiếp tục hoạt động trong tương lai gần để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ được giao. Điều này ảnh hưởng đến việc phân loại tài sản, nợ phải trả và ghi nhận doanh thu, chi phí.

Báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước là báo cáo tài chính tổng hợp, đánh giá việc thực hiện dự toán ngân sách trong một năm tài chính. Do đó, báo cáo này được lập định kỳ hàng năm, sau khi kết thúc niên độ kế toán.

Khi mua sắm tài sản cố định bằng vốn ngân sách, tài sản cố định của đơn vị tăng lên, đồng thời nguồn kinh phí (nguồn vốn) từ ngân sách cũng tăng lên, phản ánh trên Bảng cân đối kế toán. Chi phí khấu hao sẽ được ghi nhận dần trong quá trình sử dụng tài sản.

Mục tiêu chính của kế toán hành chính sự nghiệp là cung cấp thông tin tài chính đầy đủ, kịp thời và đáng tin cậy cho việc quản lý, điều hành và kiểm soát các hoạt động thu, chi ngân sách và hoạt động sự nghiệp công, đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực công.

Niên độ kế toán trong kế toán hành chính sự nghiệp, cũng như trong kế toán doanh nghiệp ở Việt Nam, thường là năm dương lịch, bắt đầu từ ngày 01 tháng 01 và kết thúc vào ngày 31 tháng 12 hàng năm, phục vụ cho việc lập báo cáo tài chính và quyết toán ngân sách.

Cơ quan kiểm toán nhà nước thường thực hiện kiểm toán tuân thủ (xem xét việc tuân thủ pháp luật, chế độ, chính sách) và kiểm toán hoạt động (đánh giá tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả của hoạt động) đối với đơn vị hành chính sự nghiệp. Kiểm toán báo cáo tài chính cũng có thể được thực hiện nhưng không phải là trọng tâm duy nhất.