Đề 8 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kinh tế môi trường

Mức độ ô nhiễm tối ưu về mặt kinh tế không phải là mức ô nhiễm bằng không. Đó là mức mà tại đó lợi ích biên tế của việc giảm thêm một đơn vị ô nhiễm vừa đủ bù đắp chi phí biên tế để giảm đơn vị ô nhiễm đó. Tại điểm này, lợi ích ròng (tổng lợi ích trừ tổng chi phí) từ giảm ô nhiễm là lớn nhất.

GDP xanh là một nỗ lực để cải thiện chỉ số GDP truyền thống bằng cách tính đến chi phí suy thoái môi trường và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên. Nó cố gắng phản ánh một cách chính xác hơn về tăng trưởng kinh tế bền vững bằng cách trừ đi `hao mòn` vốn tự nhiên.

Chi phí cơ hội là giá trị của lựa chọn tốt nhất bị bỏ qua khi đưa ra một quyết định. Trong trường hợp bảo tồn rừng, chi phí cơ hội là lợi ích kinh tế tiềm năng từ việc sử dụng rừng cho các mục đích khác như khai thác gỗ, nông nghiệp, hoặc phát triển đô thị.

Hội nghị Rio Earth Summit 1992 là một sự kiện lịch sử quan trọng, đánh dấu sự công nhận rộng rãi về phát triển bền vững, thông qua Chương trình nghị sự 21 (Agenda 21), mở đường cho các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu (dù cam kết cụ thể về giảm phát thải mạnh mẽ hơn đến sau này), và thành lập GEF để hỗ trợ các dự án môi trường ở các nước đang phát triển.

Ngưỡng chịu đựng là số lượng cá thể tối đa của một loài (trong trường hợp này thường liên quan đến con người) mà một môi trường sống có thể hỗ trợ vô thời hạn, dựa trên các nguồn lực có sẵn và khả năng hấp thụ chất thải.

Hàng hóa công cộng có hai đặc điểm chính: không loại trừ (non-excludable) và không cạnh tranh (non-rivalrous). Không khí sạch là một ví dụ điển hình vì mọi người đều có thể hưởng lợi từ nó và việc một người hưởng thụ không làm giảm lượng không khí sạch cho người khác.

Biến đổi khí hậu có tác động kinh tế sâu rộng và tiêu cực, gây ra thiệt hại cho nhiều ngành kinh tế do các hiện tượng thời tiết cực đoan, mực nước biển dâng, thay đổi năng suất nông nghiệp, và nhiều vấn đề khác.

Lãi suất chiết khấu được sử dụng trong phân tích chi phí-lợi ích để quy đổi giá trị tiền tệ trong tương lai về giá trị hiện tại. Điều này đặc biệt quan trọng trong các vấn đề môi trường vì nhiều tác động và lợi ích môi trường xảy ra trong dài hạn. Lãi suất chiết khấu thể hiện sự ưu tiên giá trị hiện tại so với tương lai.

Định giá môi trường cố gắng gán giá trị kinh tế (thường là tiền tệ) cho các thành phần của môi trường và các dịch vụ hệ sinh thái mà chúng cung cấp. Điều này giúp đưa ra quyết định kinh tế và chính sách môi trường tốt hơn bằng cách làm nổi bật giá trị của môi trường.

Chi phí biên tế về giảm ô nhiễm (MAC) thường tăng dần khi mức độ giảm ô nhiễm tăng lên. Điều này là do việc giảm ô nhiễm ban đầu thường có thể thực hiện bằng các biện pháp chi phí thấp, nhưng khi đạt đến mức độ giảm ô nhiễm cao hơn, cần các biện pháp tốn kém hơn và phức tạp hơn.

Chính sách PES là một cơ chế thị trường nhằm khuyến khích bảo tồn môi trường bằng cách trả tiền cho những người cung cấp dịch vụ hệ sinh thái (như bảo vệ rừng để cung cấp nước sạch, hấp thụ carbon). Nó tạo ra động lực kinh tế để bảo vệ môi trường.

Thị trường thất bại trong môi trường thường do ngoại ứng (như ô nhiễm) và hàng hóa công cộng (như không khí sạch) gây ra. Thị trường tự do không tự động cung cấp đủ hàng hóa công cộng hoặc kiểm soát ngoại ứng một cách hiệu quả.

Việc áp dụng các công cụ kinh tế vào quản lý môi trường đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm chi phí thực hiện, sự phản đối chính trị và xã hội, và đặc biệt là khó khăn trong việc định lượng và đánh giá các giá trị môi trường, vốn thường không được giao dịch trên thị trường.

Lợi ích biên tế về giảm ô nhiễm (MBA) thường giảm dần khi mức độ giảm ô nhiễm tăng lên. Điều này là do những lợi ích lớn nhất thường đạt được khi giảm ô nhiễm từ mức độ rất cao xuống mức trung bình, và các cải thiện tiếp theo mang lại lợi ích nhỏ hơn.

Thỏa thuận Paris là một hiệp định quốc tế quan trọng về biến đổi khí hậu, với mục tiêu chính là giữ cho sự gia tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu ở mức dưới 2°C so với mức tiền công nghiệp và theo đuổi nỗ lực giới hạn mức tăng này ở 1.5°C.

Định nghĩa phổ biến nhất về phát triển bền vững, từ Báo cáo Brundtland (1987), nhấn mạnh việc cân bằng giữa nhu cầu kinh tế, xã hội và môi trường hiện tại mà không làm suy giảm khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai.

Dấu chân sinh thái là một chỉ số đo lường nhu cầu của con người đối với tài nguyên thiên nhiên so với khả năng cung cấp tài nguyên và hấp thụ chất thải của Trái Đất. Nó thể hiện diện tích đất và nước sinh học cần thiết để hỗ trợ một lối sống cụ thể.

Ô nhiễm nguồn điểm có thể được quy về một nguồn xả thải cụ thể, ví dụ như ống khói nhà máy hoặc đường ống xả thải. Ô nhiễm phi nguồn điểm phát sinh từ nhiều nguồn phân tán, khó xác định và kiểm soát hơn, ví dụ như nước mưa chảy tràn từ đất nông nghiệp mang theo phân bón và thuốc trừ sâu.

Vốn tự nhiên là kho dự trữ các nguồn tài nguyên thiên nhiên của Trái Đất (như khoáng sản, rừng, nguồn nước, không khí, đất đai) và các dịch vụ hệ sinh thái (như thụ phấn, điều hòa khí hậu) mà con người dựa vào để tồn tại và phát triển kinh tế.

Kinh tế môi trường tập trung vào việc phân tích mối quan hệ kinh tế và môi trường, bao gồm cách hệ thống kinh tế ảnh hưởng đến môi trường và ngược lại, cũng như các giải pháp kinh tế để quản lý và bảo vệ môi trường.

Thuế carbon đặt ra một mức giá cố định cho mỗi tấn khí thải carbon, cho phép lượng phát thải biến đổi tùy theo phản ứng của các doanh nghiệp. Hệ thống mua bán khí thải giới hạn tổng lượng phát thải (cap) và cho phép giá phát thải biến động theo cung cầu quyền phát thải. Điểm khác biệt cốt lõi là thuế carbon kiểm soát giá, còn hệ thống mua bán khí thải kiểm soát lượng.

Hệ thống mua bán khí thải (cap-and-trade) đặt ra một giới hạn tổng lượng khí thải (cap) và phân bổ hoặc bán quyền phát thải cho các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp có thể mua bán quyền phát thải này (trade), tạo ra một thị trường cho khí thải và khuyến khích giảm phát thải hiệu quả về chi phí.

Phương pháp định giá ngẫu nhiên (CVM) là một phương pháp định giá môi trường trực tiếp, sử dụng khảo sát để hỏi trực tiếp mọi người về mức sẵn lòng trả (willingness to pay - WTP) hoặc mức sẵn lòng chấp nhận (willingness to accept - WTA) cho một sự thay đổi về môi trường. Nó đặc biệt hữu ích để định giá các giá trị phi sử dụng, như giá trị tồn tại.

Tính công bằng giữa các thế hệ là một nguyên tắc đạo đức và kinh tế quan trọng trong phát triển bền vững. Nó nhấn mạnh rằng thế hệ hiện tại có trách nhiệm quản lý và sử dụng tài nguyên môi trường một cách khôn ngoan để không làm tổn hại đến khả năng của các thế hệ tương lai trong việc đáp ứng nhu cầu của chính họ.

Ngoại ứng xảy ra khi hành động của một cá nhân hoặc doanh nghiệp gây ra chi phí hoặc lợi ích cho người khác mà không được phản ánh trong giá thị trường của hàng hóa hoặc dịch vụ liên quan.

Hiệu ứng nhà kính là quá trình tự nhiên làm Trái Đất ấm lên, cần thiết cho sự sống. Tuy nhiên, sự gia tăng nồng độ khí nhà kính do hoạt động của con người đang làm tăng cường hiệu ứng này, gây ra biến đổi khí hậu.

Kinh tế tuần hoàn là một mô hình kinh tế nhằm giảm thiểu chất thải và ô nhiễm, kéo dài tuổi thọ sản phẩm và vật liệu, và tái tạo các hệ sinh thái tự nhiên. Nó trái ngược với mô hình kinh tế tuyến tính `khai thác - sản xuất - thải bỏ`.

Thuế Pigou, được đặt theo tên nhà kinh tế học Arthur Pigou, là một loại thuế được đánh vào các hoạt động tạo ra ngoại ứng tiêu cực (ví dụ: ô nhiễm). Mục đích là nội hóa chi phí ngoại ứng vào giá sản phẩm, khiến người gây ô nhiễm phải trả chi phí xã hội đầy đủ.

Phương pháp chi phí du lịch là một kỹ thuật định giá môi trường gián tiếp, sử dụng chi phí mà mọi người bỏ ra để đến và sử dụng một địa điểm giải trí tự nhiên (như chi phí đi lại, thời gian) để ước tính giá trị của địa điểm đó.

Phân tích chi phí - hiệu quả (CEA) và phân tích chi phí - lợi ích (CBA) đều là công cụ đánh giá kinh tế. Tuy nhiên, CBA định giá cả chi phí và lợi ích bằng tiền tệ để so sánh và quyết định dự án có đáng đầu tư hay không. CEA, ngược lại, không định giá lợi ích bằng tiền mà chỉ so sánh chi phí của các phương án khác nhau để đạt được một mục tiêu môi trường đã định trước (ví dụ: giảm ô nhiễm xuống một mức nhất định) và chọn phương án chi phí thấp nhất.