Đề 8 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Kinh tế phát triển

Phát triển bền vững thường được xây dựng trên ba trụ cột chính: kinh tế (tăng trưởng kinh tế bền vững), xã hội (công bằng, bình đẳng, đáp ứng nhu cầu xã hội) và môi trường (bảo vệ và duy trì tài nguyên thiên nhiên). Tăng trưởng dân số không được coi là một trụ cột chính, mà là một yếu tố có thể ảnh hưởng đến phát triển bền vững.

Chính sách tài khóa liên quan đến chi tiêu và thuế của chính phủ. Trong thời kỳ suy thoái, chính phủ có thể sử dụng chính sách tài khóa mở rộng, ví dụ như tăng chi tiêu chính phủ (đặc biệt là vào cơ sở hạ tầng) hoặc giảm thuế, để kích thích tổng cầu và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Giáo dục và đào tạo nâng cao kỹ năng và kiến thức của người lao động, tạo ra vốn nhân lực chất lượng cao. Vốn nhân lực này là yếu tố then chốt để tăng năng suất lao động, thúc đẩy đổi mới và tăng trưởng kinh tế bền vững.

Tham nhũng làm suy yếu thể chế, giảm tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, làm xói mòn niềm tin của nhà đầu tư, cản trở đầu tư và tăng trưởng kinh tế. Thể chế yếu kém không đảm bảo quyền sở hữu, hợp đồng và pháp luật được thực thi hiệu quả, tạo ra môi trường kinh doanh rủi ro và không chắc chắn.

Các biện pháp bảo hộ thương mại như thuế quan (đánh thuế hàng nhập khẩu) và hạn ngạch (giới hạn số lượng nhập khẩu) làm tăng chi phí hàng nhập khẩu, giúp hàng hóa sản xuất trong nước cạnh tranh hơn trên thị trường nội địa, bảo vệ các ngành công nghiệp mới phát triển khỏi cạnh tranh nước ngoài mạnh mẽ.

HDI là một chỉ số tổng hợp đo lường sự phát triển của một quốc gia dựa trên ba khía cạnh cơ bản: sức khỏe (thể hiện qua tuổi thọ trung bình), giáo dục (thể hiện qua số năm đi học trung bình và số năm đi học kỳ vọng) và mức sống (thể hiện qua thu nhập bình quân đầu người).

FDI là một nguồn vốn quan trọng cho các nước đang phát triển. Nó không chỉ cung cấp vốn đầu tư mà còn mang lại chuyển giao công nghệ, kỹ năng quản lý, tiếp cận thị trường quốc tế và tạo ra việc làm mới, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Tỷ giá hối đoái cố định, khi được neo vào một đồng tiền khác hoặc một rổ tiền tệ, có thể hạn chế tính linh hoạt của chính sách tiền tệ. Quốc gia mất khả năng sử dụng tỷ giá hối đoái như một công cụ để điều chỉnh cán cân thanh toán hoặc đối phó với các cú sốc kinh tế bên ngoài. Nếu có cú sốc lớn, tỷ giá cố định có thể trở nên không bền vững và dẫn đến khủng hoảng tiền tệ.

GDP, hay Tổng sản phẩm quốc nội, là thước đo giá trị thị trường của tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất trong phạm vi biên giới của một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm. Đây là chỉ số phổ biến nhất để đo lường quy mô kinh tế.

Chính sách tiền tệ liên quan đến việc quản lý cung tiền và lãi suất. Để kiểm soát lạm phát, ngân hàng trung ương thường sử dụng chính sách tiền tệ thắt chặt, ví dụ như tăng lãi suất. Lãi suất cao hơn làm giảm chi tiêu và đầu tư, từ đó giảm áp lực lạm phát.

Quyền sở hữu trí tuệ (ví dụ: bằng sáng chế, bản quyền, nhãn hiệu) bảo vệ quyền lợi của người sáng tạo, khuyến khích họ đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, tạo ra các sản phẩm và công nghệ mới. Điều này thúc đẩy đổi mới, sáng tạo và tăng trưởng kinh tế dài hạn.

Vốn con người là tổng hợp kiến thức, kỹ năng, sức khỏe, kinh nghiệm và các thuộc tính khác của người lao động, giúp họ tạo ra giá trị kinh tế. Đầu tư vào vốn con người (thông qua giáo dục, đào tạo, y tế) là yếu tố then chốt để nâng cao năng suất lao động và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Cải cách thể chế hướng đến thị trường tập trung vào việc tạo ra một nền kinh tế thị trường hiệu quả. Điều này thường bao gồm việc tăng cường quyền sở hữu tư nhân, bảo vệ hợp đồng, giảm sự can thiệp trực tiếp của nhà nước vào hoạt động kinh tế và thúc đẩy cạnh tranh.

Bẫy thu nhập trung bình là tình huống các quốc gia đạt đến một mức thu nhập trung bình nhất định nhưng sau đó gặp khó khăn trong việc tiếp tục tăng trưởng để đạt mức thu nhập cao. Họ mất lợi thế cạnh tranh về chi phí lao động thấp nhưng chưa đủ năng lực cạnh tranh về đổi mới và công nghệ.

Thể chế chính trị và kinh tế vững mạnh tạo ra môi trường ổn định, minh bạch và đáng tin cậy cho đầu tư, kinh doanh và đổi mới, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dài hạn. Các yếu tố khác có thể quan trọng nhưng thể chế đóng vai trò nền tảng.

Liên hợp quốc là một tổ chức quốc tế lớn, có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia về nhiều lĩnh vực, bao gồm phát triển kinh tế, xã hội và môi trường bền vững. UN đưa ra các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs), điều phối viện trợ phát triển và cung cấp diễn đàn để các quốc gia thảo luận và giải quyết các vấn đề phát triển toàn cầu.

Đô thị hóa mang lại nhiều lợi ích kinh tế và xã hội như tăng năng suất, cải thiện dịch vụ và thúc đẩy đổi mới. Tuy nhiên, nó cũng thường đi kèm với các vấn đề như ô nhiễm môi trường, ùn tắc giao thông, áp lực lên cơ sở hạ tầng và gia tăng bất bình đẳng. Giảm thiểu ô nhiễm môi trường và ùn tắc giao thông KHÔNG phải là một lợi ích điển hình của đô thị hóa, mà thường là một thách thức cần giải quyết.

Vốn xã hội là khái niệm chỉ mạng lưới các mối quan hệ xã hội, các chuẩn mực và lòng tin tồn tại trong một xã hội. Vốn xã hội cao tạo điều kiện thuận lợi cho sự hợp tác, giảm chi phí giao dịch, thúc đẩy đổi mới và tăng trưởng kinh tế.

Ngân hàng Thế giới là một tổ chức tài chính quốc tế chuyên cung cấp vốn vay, hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn chính sách cho các nước đang phát triển để giảm nghèo và thúc đẩy phát triển kinh tế. Mục tiêu chính của Ngân hàng Thế giới là giúp các nước nghèo nhất cải thiện đời sống và giảm đói nghèo.

Mô hình tăng trưởng Solow cho rằng trong dài hạn, tiến bộ công nghệ (hay năng suất tổng yếu tố - TFP) là yếu tố duy nhất quyết định tăng trưởng kinh tế bền vững. Các yếu tố khác như tỷ lệ tiết kiệm và đầu tư vốn chỉ có thể tạo ra tăng trưởng kinh tế trong ngắn hạn, nhưng sẽ dẫn đến trạng thái dừng (steady state) trong dài hạn nếu không có tiến bộ công nghệ.

Tăng trưởng xanh là mô hình tăng trưởng kinh tế bền vững, hướng đến việc cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Nó nhấn mạnh việc sử dụng hiệu quả tài nguyên, giảm thiểu ô nhiễm và bảo tồn đa dạng sinh học để đảm bảo sự phát triển bền vững cho các thế hệ tương lai.

Lạm phát cao tạo ra sự bất ổn định kinh tế, làm giảm sức mua của người dân, xói mòn giá trị tiết kiệm, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc lập kế hoạch và đầu tư dài hạn. Lạm phát cao cũng có thể làm giảm tính cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu và dẫn đến bất ổn xã hội.

Đổi mới công nghệ là động lực quan trọng của tăng trưởng kinh tế. Nó tạo ra các sản phẩm, dịch vụ và quy trình sản xuất mới, giúp tăng năng suất lao động, giảm chi phí, tạo ra lợi thế cạnh tranh và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dài hạn.

Trong giai đoạn đầu của phát triển kinh tế, khu vực nông nghiệp thường chiếm tỷ trọng lớn nhất trong GDP và lao động. Phát triển nông nghiệp là nền tảng để tích lũy vốn, cung cấp lương thực và lao động cho các khu vực kinh tế khác phát triển sau này, đặc biệt là khu vực công nghiệp.

Chỉ số Gini là một thước đo mức độ bất bình đẳng thu nhập trong một quốc gia hoặc một nhóm dân cư. Chỉ số Gini có giá trị từ 0 (hoàn toàn bình đẳng) đến 1 (hoàn toàn bất bình đẳng). Chỉ số Gini càng cao, mức độ bất bình đẳng thu nhập càng lớn.

Hệ thống an sinh xã hội (như trợ cấp thất nghiệp, bảo hiểm y tế, hỗ trợ người nghèo) và thuế lũy tiến (thuế suất cao hơn đối với người có thu nhập cao hơn) là các công cụ quan trọng để tái phân phối thu nhập, giảm bất bình đẳng và cải thiện công bằng xã hội.

ISI là một chiến lược phát triển kinh tế mà các nước đang phát triển áp dụng để giảm sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu bằng cách phát triển các ngành công nghiệp trong nước để sản xuất hàng hóa mà trước đây phải nhập khẩu. Chính sách này thường sử dụng các biện pháp bảo hộ thương mại để bảo vệ các ngành công nghiệp non trẻ.

Lý thuyết phụ thuộc cho rằng sự nghèo đói của các nước đang phát triển là kết quả của lịch sử bị các nước phát triển khai thác thuộc địa và sự phụ thuộc liên tục vào hệ thống kinh tế thế giới bất bình đẳng. Các nước phát triển (trung tâm) bóc lột các nước đang phát triển (ngoại vi) để duy trì sự giàu có của mình.

Toàn cầu hóa, quá trình tăng cường liên kết và phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia, mang lại nhiều cơ hội như tăng trưởng kinh tế, tiếp cận thị trường và công nghệ mới. Tuy nhiên, nó cũng tạo ra thách thức như cạnh tranh gay gắt, bất bình đẳng gia tăng và rủi ro lây lan khủng hoảng kinh tế.

Tài chính vi mô cung cấp các dịch vụ tài chính nhỏ (như vay vốn, tiết kiệm, bảo hiểm) cho những người nghèo và các doanh nghiệp nhỏ, những đối tượng thường bị loại trừ khỏi hệ thống tài chính chính thức. Nó giúp họ khởi nghiệp, phát triển kinh doanh, tăng thu nhập và giảm nghèo.