Đề 8 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Tài chính hành vi

Mặc dù tài chính hành vi cung cấp nhiều hiểu biết sâu sắc, việc định lượng và dự đoán chính xác hành vi con người vẫn là thách thức lớn. Các thiên kiến tâm lý có thể phức tạp và thay đổi theo bối cảnh, khiến việc xây dựng các mô hình dự báo chính xác trở nên khó khăn.

Ngụy biện chi phí chìm là việc tiếp tục theo đuổi một hành động hoặc dự án vì đã đầu tư nguồn lực vào nó, bất kể việc này có hợp lý hay không về mặt kinh tế trong tương lai. Nhà đầu tư mắc lỗi này thường khó từ bỏ các khoản đầu tư thua lỗ.

Thiên kiến lạc quan là xu hướng tin rằng mình ít có khả năng gặp phải sự kiện tiêu cực và có nhiều khả năng gặp sự kiện tích cực hơn người khác. Ngược lại, thiên kiến bi quan là xu hướng đánh giá quá cao khả năng xảy ra sự kiện tiêu cực và đánh giá thấp sự kiện tích cực.

Trong thị trường tăng giá, sự hưng phấn và lạc quan quá mức có thể dẫn đến thiên kiến quá tự tin, khiến nhà đầu tư tin rằng mình có khả năng dự đoán thị trường và chấp nhận rủi ro cao hơn. Hành vi bầy đàn cũng góp phần đẩy giá lên cao khi nhiều nhà đầu tư cùng nhau mua vào, sợ bỏ lỡ cơ hội.

Hiệu ứng quà tặng là xu hướng con người đánh giá cao hơn giá trị của những thứ mà họ sở hữu, chỉ đơn giản vì họ sở hữu chúng. Trong đầu tư, điều này có thể khiến nhà đầu tư khó bán ra các tài sản đang nắm giữ, ngay cả khi có cơ hội đầu tư tốt hơn.

Công cụ `nhắc nhở` là các biện pháp can thiệp nhẹ nhàng, được thiết kế để hướng dẫn hành vi của con người theo hướng mong muốn mà không cấm đoán hoặc thay đổi đáng kể các lựa chọn. Trong tài chính, nudges có thể giúp nhà đầu tư tiết kiệm hơn, đầu tư hiệu quả hơn, hoặc tránh các quyết định cảm tính.

Kế toán tinh thần là xu hướng con người phân loại tiền bạc vào các `tài khoản` tinh thần khác nhau (ví dụ: tiền lương, tiền thưởng, tiền trúng số) và có cách chi tiêu khác nhau cho mỗi loại, mặc dù về mặt kinh tế, tiền bạc là đồng nhất.

Tài chính hành vi giúp nhận diện các thiên kiến có thể ảnh hưởng đến việc đánh giá rủi ro (ví dụ: thiên kiến lạc quan, quá tự tin). Từ đó, nhà đầu tư có thể đưa ra đánh giá rủi ro khách quan hơn và xây dựng kế hoạch quản lý rủi ro phù hợp với khả năng chấp nhận rủi ro thực tế của bản thân, không bị chi phối bởi cảm xúc hoặc thiên kiến.

Thiên kiến quá tự tin là xu hướng đánh giá cao khả năng và kiến thức của bản thân, dẫn đến việc nhà đầu tư thường xuyên giao dịch và chấp nhận rủi ro cao hơn mức cần thiết.

Hối tiếc lường trước là cảm giác hối hận mà con người dự đoán sẽ trải qua nếu đưa ra một quyết định sai lầm. Nỗi sợ hối hận này có thể khiến nhà đầu tư trở nên quá thận trọng, bỏ lỡ cơ hội đầu tư hoặc trì hoãn quyết định.

Thiên kiến hiện tại là xu hướng ưu tiên lợi ích ngắn hạn hơn lợi ích dài hạn, ngay cả khi lợi ích dài hạn lớn hơn. Điều này dẫn đến việc con người thường khó trì hoãn sự hài lòng tức thời, dẫn đến chi tiêu quá mức và tiết kiệm không đủ cho tương lai.

Tài chính hành vi không chủ trương loại bỏ cảm xúc hoàn toàn, vì cảm xúc là một phần tự nhiên của con người. Thay vào đó, nó khuyến khích nhận thức về các thiên kiến tâm lý phổ biến và áp dụng các chiến lược như lập kế hoạch trước, tìm kiếm thông tin khách quan, và sử dụng các công cụ hỗ trợ quyết định để giảm thiểu tác động tiêu cực của chúng.

Sử dụng quảng cáo hấp dẫn, đôi khi gây hiểu lầm, để thu hút nhà đầu tư mới không phải là ứng dụng của tài chính hành vi theo hướng tích cực. Tài chính hành vi hướng đến việc cải thiện quyết định tài chính, không phải lợi dụng các thiên kiến để đạt mục đích kinh doanh bằng mọi giá. Các lựa chọn 1, 3, 4 đều là ví dụ ứng dụng tài chính hành vi để cải thiện quyết định tài chính của cá nhân và xã hội.

Hiệu ứng mồi là hiện tượng khi một kích thích (mồi) ảnh hưởng đến phản ứng của con người đối với kích thích tiếp theo. Trong ví dụ này, tin tức tích cực về thị trường (mồi) đã `mồi` tâm lý nhà đầu tư, khiến họ trở nên lạc quan hơn và đưa ra quyết định đầu tư tích cực hơn.

Điểm mù thiên kiến là xu hướng con người tin rằng mình ít bị ảnh hưởng bởi các thiên kiến nhận thức hơn so với người khác. Điều này có thể khiến nhà đầu tư chủ quan và không nhận ra những sai lầm do thiên kiến của chính mình gây ra.

Khung tham chiếu đề cập đến cách thông tin được trình bày hoặc diễn đạt. Cùng một thông tin nhưng nếu được `đóng khung` theo cách khác nhau (ví dụ: nhấn mạnh lợi nhuận tiềm năng so với tránh rủi ro mất mát), có thể dẫn đến các quyết định khác nhau.

Thiên kiến sẵn có là xu hướng đánh giá quá cao tầm quan trọng của thông tin dễ nhớ hoặc dễ tiếp cận. Để giảm thiểu tác động, nhà đầu tư cần chủ động tìm kiếm thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, không chỉ dựa vào những gì dễ nhớ, và phân tích dữ liệu một cách khách quan, hệ thống.

Việc kiểm tra danh mục liên tục, đặc biệt trong ngắn hạn, có thể xuất phát từ nỗi sợ mất mát (lo lắng khi thấy giá giảm) và thiên kiến hiện tại (muốn thấy kết quả ngay lập tức). Điều này có thể dẫn đến các quyết định giao dịch cảm tính và không рационально.

Thiên kiến xác nhận là xu hướng tìm kiếm, diễn giải, ưu tiên và ghi nhớ thông tin theo cách xác nhận hoặc ủng hộ niềm tin hoặc giá trị của chính mình, đồng thời bỏ qua hoặc xem nhẹ thông tin mâu thuẫn.

Hiểu biết về tài chính hành vi giúp nhà hoạch định chính sách nhận ra rằng con người không phải lúc nào cũng hành động рационально trong lĩnh vực tài chính. Do đó, chính sách cần được thiết kế để phù hợp với tâm lý và hành vi thực tế của con người, từ đó đạt hiệu quả cao hơn trong việc khuyến khích tiết kiệm, đầu tư, và quản lý rủi ro.

Tài chính hành vi giúp nhà quản lý danh mục nhận thức được các thiên kiến tâm lý phổ biến có thể ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của cả bản thân và khách hàng. Từ đó, áp dụng các biện pháp để giảm thiểu tác động tiêu cực của chúng, cải thiện hiệu quả đầu tư.

Đầu tư giá trị tập trung vào việc tìm kiếm các công ty tốt bị thị trường định giá thấp hơn giá trị thực. Mua cổ phiếu chỉ vì giá đang tăng mạnh là hành vi đầu cơ, đi ngược lại nguyên tắc đầu tư giá trị và có thể bị ảnh hưởng bởi hành vi bầy đàn và thiên kiến quá tự tin.

Hiệu ứng sợ mất mát chỉ ra rằng con người cảm thấy đau khổ vì thua lỗ mạnh mẽ hơn là vui sướng khi có lợi nhuận, ngay cả khi hai giá trị này bằng nhau về mặt tuyệt đối.

Giá trị kỳ vọng là một khái niệm kinh tế truyền thống, dựa trên giả định con người đưa ra quyết định рационально để tối đa hóa lợi ích kỳ vọng. Lý thuyết triển vọng, một trụ cột của tài chính hành vi, bác bỏ giả định này và mô tả cách con người thực sự đưa ra quyết định dưới tác động của các yếu tố tâm lý, đặc biệt là hiệu ứng sợ mất mát và khung tham chiếu.

Câu hỏi số 2 thuộc lĩnh vực tài chính định lượng hoặc phân tích kỹ thuật, tập trung vào mô hình toán học và dữ liệu thị trường. Tài chính hành vi tập trung vào các câu hỏi liên quan đến tâm lý, hành vi con người và ảnh hưởng của chúng đến quyết định tài chính, như các câu hỏi 1, 3, và 4.

Tài chính hành vi tập trung vào việc khám phá cách yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến quyết định đầu tư và tài chính của cá nhân và tổ chức, đi ngược lại giả định về sự рациональность hoàn hảo trong kinh tế học truyền thống.

Hành vi bầy đàn xảy ra khi nhà đầu tư có xu hướng làm theo hành động của đám đông, bỏ qua phân tích độc lập. Điều này có thể khuếch đại biến động giá, tạo ra bong bóng tài sản khi mọi người cùng mua và gây ra sụp đổ thị trường khi mọi người cùng bán.

Thiên kiến neo đậu xảy ra khi con người quá dựa dẫm vào thông tin đầu tiên nhận được (mỏ neo) khi đưa ra quyết định, ngay cả khi thông tin đó không liên quan hoặc không chính xác. Ví dụ, nhà đầu tư có thể bị `neo` vào giá mua ban đầu của cổ phiếu.

Trong thị trường giá xuống, nỗi sợ mất mát tăng cao, khiến nhà đầu tư lo sợ thua lỗ thêm và có xu hướng bán tháo tài sản để bảo toàn vốn. Hành vi bầy đàn cũng góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng bán tháo khi nhiều nhà đầu tư đồng loạt hành động theo đám đông.

Đa dạng hóa danh mục giúp giảm rủi ro tập trung vào một vài tài sản, từ đó giảm bớt nỗi sợ mất mát khi một khoản đầu tư cụ thể thua lỗ. Ngoài ra, việc đa dạng hóa cũng giúp nhà đầu tư dễ dàng chấp nhận cắt lỗ ở một số khoản đầu tư không hiệu quả, giảm thiểu ảnh hưởng của ngụy biện chi phí chìm.