Đề 14 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Vi sinh đại cương

Vi khuẩn lưu huỳnh màu tía thực hiện quang hợp anoxygenic, sử dụng các chất cho electron khác nước (ví dụ H2S) và không giải phóng oxy. Vi khuẩn lam, tảo lục và thực vật bậc cao thực hiện quang hợp oxygenic, sử dụng nước làm chất cho electron và giải phóng oxy.

Virus cúm (Influenza virus) là virus RNA mạch đơn âm, thuộc họ Orthomyxoviridae. Vật chất di truyền của chúng là RNA mạch đơn, mang thông tin di truyền mã hóa các protein virus.

Axit teichoic là thành phần đặc trưng của vách tế bào vi khuẩn Gram dương, gắn với lớp peptidoglycan dày. Vi khuẩn Gram âm có lớp peptidoglycan mỏng hơn và có màng ngoài chứa LPS, không có axit teichoic.

Môi trường phân biệt chứa các chất chỉ thị giúp phân biệt các loại vi khuẩn dựa trên các đặc tính sinh hóa khác nhau, ví dụ như khả năng lên men đường lactose (môi trường MacConkey).

Sinh vật chỉ thị là các vi sinh vật (thường là vi khuẩn) được sử dụng để đánh giá mức độ ô nhiễm hoặc chất lượng vệ sinh của môi trường, đặc biệt là ô nhiễm phân trong nước và thực phẩm (ví dụ *E. coli*).

Đột biến vô nghĩa là loại đột biến điểm thay thế một base nucleotide trong DNA, dẫn đến việc codon mã hóa amino acid bị thay thế bằng một codon kết thúc (codon dừng), làm quá trình dịch mã protein bị dừng lại sớm hơn dự kiến, tạo ra protein ngắn và thường mất chức năng.

Liên kết peptide là liên kết hình thành nên cấu trúc bậc nhất của protein (chuỗi polypeptide). Các liên kết disulfide, liên kết ion và tương tác kỵ nước tham gia vào hình thành cấu trúc bậc ba (và bậc bốn) của protein, tạo nên hình dạng ba chiều đặc trưng của enzyme.

Plasmid là các phân tử DNA vòng nhỏ, nằm ngoài nhiễm sắc thể vi khuẩn và có khả năng tự nhân đôi độc lập. Plasmid thường mang các gene không thiết yếu cho sự sống của vi khuẩn nhưng có thể mang các gene kháng kháng sinh, gene độc lực, hoặc gene có lợi khác, có vai trò quan trọng trong di truyền và khả năng thích nghi của vi khuẩn.

Kính hiển vi điện tử quét (SEM) sử dụng chùm electron quét trên bề mặt mẫu vật và thu nhận electron thứ cấp hoặc electron tán xạ để tạo ra hình ảnh ba chiều của bề mặt mẫu vật với độ phân giải cao.

Vi khuẩn ưa nhiệt thích nghi với nhiệt độ cao, màng tế bào của chúng thường chứa nhiều axit béo bão hòa để tăng tính ổn định và giảm tính linh động ở nhiệt độ cao. Axit béo không bão hòa làm tăng tính linh động của màng, thường gặp ở vi khuẩn ưa lạnh.

Nội bào tử là dạng tế bào nghỉ đặc biệt của một số vi khuẩn Gram dương (ví dụ *Bacillus*, *Clostridium*), có khả năng chịu nhiệt, khô hạn, hóa chất và tia xạ. Nội bào tử giúp vi khuẩn sống sót qua các điều kiện môi trường khắc nghiệt.

Nuôi cấy thuần khiết là kỹ thuật phân lập và nuôi cấy để thu được một quần thể vi sinh vật chỉ chứa một loài duy nhất, giúp nghiên cứu các đặc tính sinh học, sinh hóa và di truyền của loài vi sinh vật đó.

Cộng sinh bắt buộc là mối quan hệ cộng sinh mà cả hai loài đều phụ thuộc vào nhau để tồn tại và phát triển, không thể sống độc lập.

Môi trường chọn lọc chứa các chất ức chế (ví dụ kháng sinh, muối mật, hóa chất) để ngăn chặn sự phát triển của một số nhóm vi sinh vật không mong muốn, đồng thời tạo điều kiện cho sự phát triển của các nhóm vi sinh vật mục tiêu cần phân lập hoặc nghiên cứu.

Nấm men là sinh vật nhân thực, có cấu trúc tế bào phức tạp với nhân và các bào quan có màng bao bọc. Vi khuẩn, Archaea và vi khuẩn lam đều là sinh vật nhân sơ, tế bào đơn giản không có nhân và bào quan màng.

Penicillin là một loại kháng sinh beta-lactam, ức chế enzyme transpeptidase cần thiết cho quá trình liên kết ngang peptidoglycan, do đó ức chế tổng hợp vách tế bào vi khuẩn.

Phosphoryl hóa mức cơ chất là quá trình tạo ATP trực tiếp bằng cách chuyển nhóm phosphate từ một phân tử cơ chất giàu năng lượng sang ADP. Quá trình đường phân và chu trình Krebs có các bước phosphoryl hóa mức cơ chất, trong khi chuỗi vận chuyển electron tạo ATP thông qua phosphoryl hóa oxy hóa.

Giai đoạn xâm nhập (Penetration) là giai đoạn virus vượt qua màng tế bào chủ để đưa vật chất di truyền (genome) vào bên trong tế bào. Giai đoạn hấp phụ là virus gắn vào thụ thể trên bề mặt tế bào chủ.

Hấp tiệt trùng (Autoclave) sử dụng hơi nước bão hòa dưới áp suất cao (thường là 121°C, 15 psi trong 15-20 phút) để tiêu diệt hiệu quả vi sinh vật, kể cả nội bào tử vi khuẩn, là phương pháp tiệt trùng đáng tin cậy nhất.

Cố định nitơ là quá trình chuyển đổi nitơ phân tử (N2) từ khí quyển thành dạng amoniac (NH3) hoặc các hợp chất hữu cơ chứa nitơ khác, là quá trình quan trọng trong chu trình nitơ và dinh dưỡng cho thực vật.

Hệ thống phân loại 3 giới (Eukarya, Bacteria, Archaea) tách biệt Bacteria và Archaea thành hai giới riêng biệt, dựa trên sự khác biệt lớn về cấu trúc tế bào, sinh hóa và di truyền. Giới Monera trong hệ thống phân loại 5 giới (cũ hơn) bao gồm cả vi khuẩn và archaea, nhưng hệ thống 3 giới hiện đại không có giới nào bao gồm cả hai nhóm này.

Khuẩn lạc là quần thể vi sinh vật có thể nhìn thấy bằng mắt thường trên môi trường thạch, hình thành từ sự sinh sản liên tục của một tế bào vi khuẩn ban đầu hoặc một nhóm nhỏ tế bào cùng loại, tạo thành một đám tế bào đồng nhất về di truyền.

Trong hô hấp hiếu khí, oxy phân tử (O2) là chất nhận electron cuối cùng trong chuỗi vận chuyển electron, bị khử thành nước (H2O). Các chất nhận electron khác như nitrat và sulfat được sử dụng trong hô hấp kỵ khí.

Biến nạp là quá trình vi khuẩn tiếp nhận DNA ngoại bào tự do từ môi trường xung quanh và kết hợp DNA này vào bộ gen của mình.

Taq polymerase là enzyme DNA polymerase chịu nhiệt, được phân lập từ vi khuẩn *Thermus aquaticus*, được sử dụng trong PCR vì nó có thể chịu được nhiệt độ cao trong quá trình biến tính DNA mà không bị biến tính.

Kháng sinh nhóm Quinolone ức chế enzyme DNA gyrase (topoisomerase II) và topoisomerase IV, là các enzyme cần thiết cho quá trình sao chép, phiên mã và sửa chữa DNA của vi khuẩn, do đó ức chế tổng hợp acid nucleic.

Vaccine phòng bệnh là ứng dụng của vi sinh vật trong lĩnh vực y tế và dược phẩm, không phải trong công nghiệp thực phẩm. Các ứng dụng còn lại (sản xuất đồ uống có cồn, sản phẩm lên men, phụ gia thực phẩm) đều là các ứng dụng quan trọng của vi sinh vật trong công nghiệp thực phẩm.

Ánh sáng thường không phải là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ sinh trưởng của hầu hết vi khuẩn dị dưỡng (trừ vi khuẩn quang dưỡng cần ánh sáng để quang hợp). Nhiệt độ, pH và nguồn dinh dưỡng là các yếu tố môi trường quan trọng ảnh hưởng đến hoạt động enzyme và quá trình trao đổi chất, do đó ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng của vi khuẩn.

Virus là tác nhân gây bệnh bắt buộc ký sinh nội bào, chúng không thể tự sinh sản mà phải sử dụng bộ máy tế bào của vật chủ để nhân lên. Vi khuẩn có thể tự sinh sản độc lập và có cấu trúc tế bào phức tạp hơn virus.

Nhuộm Gram là phương pháp nhuộm phân biệt quan trọng trong vi sinh vật học, dựa trên sự khác biệt về cấu trúc và độ dày lớp peptidoglycan của vách tế bào vi khuẩn. Vi khuẩn Gram dương có lớp peptidoglycan dày giữ màu tím, vi khuẩn Gram âm có lớp peptidoglycan mỏng và màng ngoài nên mất màu tím và bắt màu hồng của thuốc nhuộm phản.