Đề 9 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Phương pháp nghiên cứu khoa học

Bịa đặt dữ liệu là hành vi vi phạm nghiêm trọng đạo đức nghiên cứu khoa học. Quy trình nghiên cứu khoa học chuẩn mực bao gồm các bước như xác định vấn đề, tổng quan tài liệu, xây dựng giả thuyết, thiết kế nghiên cứu, thu thập và phân tích dữ liệu, thảo luận kết quả và báo cáo nghiên cứu một cách trung thực.

Chọn mẫu ngẫu nhiên đơn giản là một phương pháp chọn mẫu xác suất, trong đó mỗi thành viên của tổng thể có cơ hội bằng nhau và độc lập được chọn vào mẫu. Các phương pháp chọn mẫu xác suất khác bao gồm chọn mẫu phân tầng, chọn mẫu hệ thống, và chọn mẫu cụm.

Mục tiêu cốt lõi của phương pháp nghiên cứu khoa học là khám phá và xây dựng tri thức dựa trên bằng chứng và lý luận chặt chẽ, có thể kiểm chứng và không thiên vị.

Giả thuyết nghiên cứu là một câu phát biểu dự đoán về mối quan hệ giữa các biến số, thường được phát triển dựa trên lý thuyết hoặc tổng quan tài liệu. Giả thuyết thống kê (giả thuyết null và giả thuyết đối) là các câu phát biểu được sử dụng trong kiểm định giả thuyết để đánh giá bằng chứng từ dữ liệu xem có đủ mạnh để bác bỏ giả thuyết null hay không.

Phân tích nội dung là một phương pháp định tính phổ biến để phân tích dữ liệu văn bản, hình ảnh hoặc video. Nó tập trung vào việc xác định các chủ đề, mô hình và ý nghĩa lặp đi lặp lại trong dữ liệu để hiểu sâu hơn về nội dung.

Thiên vị chọn mẫu xảy ra khi mẫu nghiên cứu không đại diện cho tổng thể mà nó được chọn ra. Thiên vị do lựa chọn không ngẫu nhiên là một loại thiên vị chọn mẫu, trong đó một số nhóm trong tổng thể có cơ hội được chọn vào mẫu khác với các nhóm khác, thường do phương pháp chọn mẫu không ngẫu nhiên hoặc do các yếu tố khác làm cho việc tiếp cận một số nhóm trở nên khó khăn hơn.

Nghiên cứu cắt ngang thu thập dữ liệu tại một thời điểm duy nhất để mô tả đặc điểm của một quần thể hoặc hiện tượng. Nó thường được sử dụng để khảo sát tỷ lệ hiện mắc của một bệnh, thái độ của một nhóm người, hoặc đặc điểm nhân khẩu học của một khu vực.

Thiết kế tiền-thử nghiệm, như thiết kế `một nhóm đo lường trước-sau`, thiếu nhóm đối chứng. Do đó, rất khó để chắc chắn rằng bất kỳ thay đổi nào quan sát được ở biến phụ thuộc sau can thiệp là thực sự do can thiệp gây ra, chứ không phải do các yếu tố ngoại lai khác (lịch sử, trưởng thành, kiểm tra, v.v.).

Lỗi loại I (sai sót alpha) xảy ra khi kết luận có sự khác biệt hoặc hiệu ứng trong quần thể, trong khi thực tế không có. Điều này tương ứng với việc bác bỏ giả thuyết null đúng.

Nghiên cứu dân tộc học là một phương pháp nghiên cứu định tính tập trung vào việc mô tả và giải thích văn hóa của một nhóm người hoặc cộng đồng. Nó thường liên quan đến việc nhà nghiên cứu hòa mình vào môi trường sống của nhóm người được nghiên cứu trong một thời gian dài để quan sát và tìm hiểu về phong tục, tập quán, niềm tin, và kinh nghiệm sống của họ.

Biến số kiểm soát là các yếu tố được giữ ổn định trong quá trình nghiên cứu thực nghiệm để đảm bảo rằng bất kỳ ảnh hưởng nào đến biến phụ thuộc là do biến độc lập, chứ không phải do các yếu tố ngoại lai khác.

Khái niệm hóa là quá trình làm rõ và định nghĩa chính xác các khái niệm trừu tượng mà nhà nghiên cứu quan tâm. Nó bao gồm việc xác định các khía cạnh khác nhau của khái niệm và làm thế nào chúng có thể được đo lường hoặc quan sát trong nghiên cứu.

Nghiên cứu định lượng sử dụng các phương pháp đo lường khách quan và phân tích thống kê để mô tả, kiểm tra mối quan hệ giữa các biến số bằng số liệu.

Bài báo khoa học tổng quan (review article) là một nguồn thông tin thứ cấp vì nó tổng hợp và phân tích thông tin từ các nghiên cứu gốc (nguồn sơ cấp) đã được công bố trước đó. Các nguồn thông tin thứ cấp khác bao gồm sách giáo khoa, bách khoa toàn thư, và báo cáo tổng kết.

Mẫu là một tập hợp con của tổng thể, được lựa chọn để đại diện cho tổng thể lớn hơn. Nghiên cứu trên mẫu cho phép suy rộng kết quả cho toàn bộ tổng thể.

Một giả thuyết khoa học cần phải có khả năng kiểm chứng được (falsifiable). Điều này có nghĩa là phải có khả năng thu thập dữ liệu để hỗ trợ hoặc bác bỏ giả thuyết đó. Tính kiểm chứng là yếu tố then chốt phân biệt giả thuyết khoa học với các khẳng định khác.

Nghiên cứu thực nghiệm, với việc kiểm soát các biến số và thao tác biến độc lập, là phương pháp mạnh mẽ nhất để xác định mối quan hệ nhân quả. Nó cho phép nhà nghiên cứu kết luận rằng sự thay đổi ở biến độc lập gây ra sự thay đổi ở biến phụ thuộc.

Tính hiệu lực (validity) đảm bảo rằng nghiên cứu thực sự đo lường được những gì nó được thiết kế để đo lường. Nó liên quan đến việc kết quả nghiên cứu có thực sự phản ánh đúng khái niệm hoặc biến số mà nhà nghiên cứu quan tâm hay không.

Tính đáng tin cậy (reliability) đề cập đến sự nhất quán và ổn định của kết quả đo lường. Một công cụ đo lường đáng tin cậy sẽ cho kết quả tương tự khi được sử dụng nhiều lần trên cùng một đối tượng hoặc bởi nhiều người khác nhau, miễn là các điều kiện không thay đổi.

Phỏng vấn nhóm tập trung là một kỹ thuật thu thập dữ liệu định tính, thường được sử dụng ở giai đoạn đầu của nghiên cứu, đặc biệt là trong nghiên cứu thăm dò hoặc khám phá. Nó giúp nhà nghiên cứu thu thập thông tin ban đầu, khám phá quan điểm đa dạng về một chủ đề, và tạo ra ý tưởng cho các giai đoạn nghiên cứu tiếp theo.

Nguyên tắc đạo đức về tự nguyện tham gia và rút lui nhấn mạnh rằng sự tham gia vào nghiên cứu phải hoàn toàn tự nguyện. Người tham gia phải được thông báo đầy đủ về nghiên cứu và có quyền tự do quyết định có tham gia hay không, cũng như có quyền rút lui khỏi nghiên cứu bất kỳ lúc nào mà không gặp bất lợi.

Lỗi đo lường ngẫu nhiên là những sai sót không dự đoán được và không có hệ thống trong quá trình đo lường. Chúng thường do các yếu tố nhất thời và khó kiểm soát, như sự thay đổi tâm trạng, sự phân tâm, hoặc sự khác biệt nhỏ trong cách người quan sát ghi lại dữ liệu. Khác với lỗi hệ thống, lỗi ngẫu nhiên có xu hướng triệt tiêu lẫn nhau khi cỡ mẫu lớn.

Phỏng vấn sâu, một kỹ thuật phổ biến trong nghiên cứu định tính, cho phép nhà nghiên cứu tương tác trực tiếp với người tham gia để khám phá chi tiết quan điểm, kinh nghiệm, và cảm xúc của họ về một chủ đề cụ thể.

Đạo đức nghiên cứu về bảo mật và ẩn danh yêu cầu nhà nghiên cứu phải bảo vệ thông tin cá nhân của người tham gia, đảm bảo rằng danh tính của họ không bị tiết lộ và thông tin họ cung cấp được giữ kín.

Tổng quan tài liệu giúp nhà nghiên cứu nắm vững tình hình nghiên cứu hiện tại, xác định những gì đã biết và chưa biết, từ đó định hướng và xây dựng nền tảng lý thuyết vững chắc cho nghiên cứu mới.

Quan sát tham gia, trong khi mang lại cái nhìn sâu sắc về bối cảnh và trải nghiệm của người tham gia, cũng tiềm ẩn nguy cơ thiên vị của nhà nghiên cứu. Sự tham gia trực tiếp của nhà nghiên cứu có thể ảnh hưởng đến hành vi của người được quan sát và cách nhà nghiên cứu diễn giải dữ liệu.

Giá trị p (p-value) là xác suất quan sát được kết quả nghiên cứu (hoặc kết quả cực đoan hơn) nếu giả thuyết null là đúng. Giá trị p nhỏ (thường nhỏ hơn mức ý nghĩa alpha, ví dụ 0.05) cho thấy bằng chứng mạnh mẽ chống lại giả thuyết null, và dẫn đến quyết định bác bỏ giả thuyết null.

Nghiên cứu hành động là một loại hình nghiên cứu ứng dụng, tập trung vào việc giải quyết các vấn đề thực tế và cải thiện thực hành trong một bối cảnh cụ thể. Nó thường mang tính tham gia và có tính chu kỳ, bao gồm các bước như xác định vấn đề, lập kế hoạch hành động, thực hiện hành động, đánh giá và phản ánh, sau đó điều chỉnh hành động nếu cần.

Tính khách quan trong nghiên cứu khoa học đòi hỏi việc giảm thiểu sự thiên vị và ảnh hưởng chủ quan của nhà nghiên cứu. Điều này được tăng cường thông qua việc sử dụng các phương pháp nghiên cứu có hệ thống, minh bạch, rõ ràng về quy trình, và có thể kiểm chứng được bởi các nhà nghiên cứu khác.

Meta-analysis là một phương pháp thống kê để tổng hợp kết quả từ nhiều nghiên cứu định lượng khác nhau về cùng một chủ đề. Nó cho phép nhà nghiên cứu đưa ra kết luận mạnh mẽ hơn về hiệu quả hoặc mối quan hệ giữa các biến số bằng cách kết hợp dữ liệu từ nhiều nghiên cứu.