Đề 9 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Đại cương Y học lao động

Y học lao động và An toàn và vệ sinh lao động là hai lĩnh vực bổ trợ lẫn nhau, cùng hướng tới mục tiêu bảo vệ sức khỏe và an toàn cho người lao động tại nơi làm việc. An toàn và vệ sinh lao động tập trung vào phòng ngừa tai nạn và cải thiện điều kiện làm việc, trong khi Y học lao động tập trung vào phòng ngừa bệnh tật và chăm sóc sức khỏe nghề nghiệp.

Phục hồi chức năng nghề nghiệp là quá trình hỗ trợ người lao động bị suy giảm sức khỏe do các nguyên nhân liên quan đến công việc để họ có thể phục hồi tối đa chức năng thể chất, tinh thần, xã hội và nghề nghiệp, từ đó quay trở lại làm việc và duy trì cuộc sống độc lập.

Nguyên tắc `Phòng bệnh hơn chữa bệnh` đặc biệt quan trọng trong Y học lao động. Phòng ngừa hiệu quả giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ bệnh tật và tai nạn, bảo vệ sức khỏe người lao động, giảm chi phí điều trị và bồi thường, và duy trì năng suất lao động.

Các yếu tố tâm lý xã hội như áp lực công việc cao, thiếu sự hỗ trợ, môi trường làm việc độc hại có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe tâm thần, trong đó rối loạn stress liên quan đến công việc (burnout, căng thẳng mãn tính) được xem là bệnh nghề nghiệp trong một số trường hợp.

Tổ chức lao động khoa học, hợp lý là yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe người lao động. Tổ chức lao động không hợp lý (ca kíp bất thường, áp lực cao, thiếu kiểm soát,...) có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần, làm giảm năng suất và chất lượng cuộc sống.

Yếu tố sinh học gây bệnh nghề nghiệp bao gồm các vi sinh vật sống như vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng,... Bụi bông là yếu tố vật lý và hóa học (bản chất là cellulose và các hợp chất khác) gây bệnh bụi phổi bông, không phải yếu tố sinh học.

Phòng ngừa thứ cấp trong Y học lao động hướng đến việc phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm (thông qua khám sức khỏe định kỳ, sàng lọc) để can thiệp điều trị kịp thời, giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh và ngăn chặn các biến chứng, tiến triển nặng hơn.

Để xây dựng một chương trình Y tế doanh nghiệp hiệu quả, bước đầu tiên và quan trọng nhất là phải đánh giá đúng nhu cầu và thực trạng sức khỏe của người lao động, cũng như xác định các yếu tố nguy cơ trong môi trường làm việc. Dựa trên kết quả đánh giá này, mới có thể xây dựng chương trình phù hợp và hiệu quả.

Y học lao động bao gồm vệ sinh lao động, bệnh nghề nghiệp và tâm lý học lao động, tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe người lao động tại nơi làm việc. Nha khoa tổng quát không thuộc lĩnh vực cốt lõi của Y học lao động.

Ergonomics, hay Công thái học, là khoa học về thiết kế công việc và môi trường làm việc sao cho phù hợp với người lao động. Nó tập trung vào tối ưu hóa sự tương tác giữa con người, công việc và môi trường để nâng cao hiệu quả, an toàn và sức khỏe.

Đánh giá yếu tố nguy cơ nghề nghiệp là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong phòng ngừa bệnh nghề nghiệp. Việc xác định các yếu tố nguy hại giúp xây dựng các biện pháp kiểm soát và cải thiện môi trường làm việc, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh cho người lao động.

Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh nghề nghiệp hoặc các vấn đề sức khỏe do tác động của môi trường làm việc ngay từ giai đoạn đầu, từ đó có thể can thiệp kịp thời, ngăn chặn bệnh tiến triển nặng và bảo vệ sức khỏe người lao động.

Môi trường lao động là một hệ thống phức tạp bao gồm tất cả các yếu tố có thể tác động đến sức khỏe và năng suất của người lao động, không chỉ giới hạn ở yếu tố vật lý, hóa học hay sinh học mà còn cả yếu tố tâm lý và tổ chức công việc.

Y sĩ, Bác sĩ doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe toàn diện cho người lao động tại nơi làm việc, bao gồm phòng ngừa, phát hiện sớm, tư vấn và can thiệp y tế liên quan đến sức khỏe nghề nghiệp, không chỉ giới hạn ở điều trị bệnh thông thường hay tai nạn lao động.

Trong tình huống khẩn cấp, ưu tiên số một là bảo vệ tính mạng và sức khỏe của người bị nạn và những người xung quanh. Sơ cứu và cấp cứu kịp thời, đảm bảo an toàn hiện trường là những hành động cần thiết trước khi thực hiện các bước khác.

Y học lao động tập trung vào sức khỏe người lao động, bao gồm phòng ngừa, phát hiện sớm, điều trị và phục hồi chức năng các bệnh và tai nạn liên quan đến công việc, nhằm đảm bảo môi trường làm việc an toàn và lành mạnh.

Loại trừ hoặc thay thế yếu tố nguy hại tại nguồn là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất vì nó loại bỏ gốc rễ vấn đề, ngăn chặn nguy cơ gây bệnh từ đầu, hơn là chỉ giảm thiểu tiếp xúc hay bảo vệ cá nhân.

Khi phát hiện người lao động mắc bệnh nghề nghiệp, người sử dụng lao động có trách nhiệm pháp lý phải báo cáo cho cơ quan quản lý, đảm bảo người lao động được điều trị và chăm sóc y tế thích hợp, đồng thời thực hiện các chế độ bồi thường, trợ cấp theo quy định của pháp luật.

Bệnh bụi phổi silic là bệnh đặc trưng bởi tổn thương phổi do hít phải bụi silic, một loại bụi vô cơ. Do đó, nó được xếp vào nhóm bệnh bụi phổi và bệnh phổi khác do bụi vô cơ trong phân loại bệnh nghề nghiệp.

Sau khi xác định và đánh giá rủi ro, bước quan trọng nhất tiếp theo là triển khai các biện pháp kiểm soát và giảm thiểu rủi ro. Mục tiêu là loại bỏ hoặc giảm thiểu nguy cơ gây hại đến mức chấp nhận được, bảo vệ sức khỏe và an toàn cho người lao động.

Vệ sinh lao động hướng đến việc tạo ra một môi trường làm việc lành mạnh bằng cách nhận diện, đánh giá, kiểm soát các yếu tố nguy hại và cải thiện điều kiện làm việc một cách toàn diện, bao gồm cả yếu tố vật lý, hóa học, sinh học, tâm sinh lý và tổ chức lao động.

Thông gió cục bộ là biện pháp kỹ thuật can thiệp trực tiếp vào nguồn phát sinh yếu tố nguy hại (bụi), loại bỏ hoặc giảm thiểu sự phát tán của nó vào môi trường làm việc. Các biện pháp khác như sử dụng nút bịt tai (phương tiện bảo hộ cá nhân), luân chuyển công việc (biện pháp hành chính), và khám sức khỏe định kỳ (biện pháp y tế) không phải là kiểm soát kỹ thuật tại nguồn.

Giáo dục sức khỏe nghề nghiệp giúp người lao động hiểu rõ về các nguy cơ tiềm ẩn trong công việc, biết cách phòng tránh, và chủ động bảo vệ sức khỏe của bản thân. Người lao động có kiến thức và kỹ năng tốt sẽ góp phần giảm thiểu nguy cơ bệnh tật và tai nạn lao động.

Khám sức khỏe trước khi bố trí việc làm nhằm đảm bảo người lao động có đủ sức khỏe để làm công việc dự kiến, phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe có thể bị ảnh hưởng bởi công việc, và bố trí công việc phù hợp với tình trạng sức khỏe.

Phương tiện bảo hộ cá nhân (PPE) là trang bị được sử dụng để bảo vệ người lao động khỏi các nguy cơ nghề nghiệp. Trong môi trường ồn, nút bịt tai hoặc chụp tai chống ồn là PPE phù hợp để bảo vệ thính giác khỏi tác hại của tiếng ồn lớn.

Yếu tố vật lý trong môi trường lao động bao gồm các dạng năng lượng như tiếng ồn, rung động, nhiệt độ, bức xạ,... Bụi là yếu tố hóa học, vi sinh vật là yếu tố sinh học, và stress là yếu tố tâm lý.

Chăm sóc sức khỏe nghề nghiệp toàn diện là một hệ thống các hoạt động đa dạng, bao gồm từ đánh giá và phòng ngừa nguy cơ, khám sức khỏe định kỳ, giáo dục sức khỏe, can thiệp cải thiện môi trường làm việc, đến điều trị và phục hồi chức năng, hướng đến bảo vệ và nâng cao sức khỏe người lao động.

Luật pháp và chính sách về Y học lao động tạo ra khung pháp lý, quy định rõ trách nhiệm của các bên liên quan (doanh nghiệp, người lao động, cơ quan quản lý) trong việc bảo vệ sức khỏe nghề nghiệp, đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn và quyền lợi của người lao động.

Đo quan trắc môi trường lao động là quá trình đo lường, phân tích các yếu tố môi trường có hại tại nơi làm việc, như nồng độ bụi, hóa chất, cường độ tiếng ồn, độ rung,... để đánh giá mức độ ô nhiễm và nguy cơ đối với sức khỏe người lao động.

Khám bệnh nghề nghiệp cần được thực hiện định kỳ cho người lao động làm việc trong môi trường có yếu tố nguy cơ, và khi có bất kỳ nghi ngờ nào về việc mắc bệnh nghề nghiệp, ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ ràng, để phát hiện và can thiệp sớm.