Đề 1 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Tài chính doanh nghiệp

Rủi ro kinh doanh (Business Risk) là rủi ro gắn liền với hoạt động kinh doanh cốt lõi của doanh nghiệp, xuất phát từ các yếu tố như biến động doanh thu, chi phí hoạt động, và môi trường cạnh tranh. Cơ cấu vốn và mức độ sử dụng nợ liên quan đến rủi ro tài chính (Financial Risk), là rủi ro phát sinh từ việc sử dụng nợ để tài trợ hoạt động.

Chỉ số P/E dựa trên lợi nhuận trên mỗi cổ phần (EPS). Nếu doanh nghiệp đang thua lỗ hoặc có lợi nhuận âm, chỉ số P/E sẽ không có ý nghĩa hoặc trở nên âm, không thể hiện được giá trị doanh nghiệp. Trong trường hợp này, cần sử dụng các chỉ số định giá khác như P/B (Price-to-Book Ratio) hoặc P/S (Price-to-Sales Ratio).

Phương pháp `thời gian hoàn vốn` thông thường bỏ qua giá trị thời gian của tiền tệ, tức là không chiết khấu dòng tiền về giá trị hiện tại. Phương pháp `thời gian hoàn vốn chiết khấu` khắc phục nhược điểm này bằng cách sử dụng dòng tiền đã được chiết khấu, giúp đánh giá chính xác hơn thời gian thực tế để thu hồi vốn đầu tư, có tính đến giá trị thời gian của tiền.

Tỷ số `Vòng quay tổng tài sản` (Total Asset Turnover) đo lường hiệu quả quản lý và sử dụng tổng tài sản của doanh nghiệp để tạo ra doanh thu. Tỷ số này cho biết một đồng tài sản tạo ra bao nhiêu đồng doanh thu. Tỷ số càng cao thể hiện hiệu quả sử dụng tài sản càng tốt.

Đòn bẩy hoạt động (Operating Leverage) đo lường mức độ sử dụng chi phí cố định trong cơ cấu chi phí hoạt động của doanh nghiệp. Nó phản ánh độ nhạy của lợi nhuận trước lãi vay và thuế (EBIT) đối với sự thay đổi của doanh thu. Doanh nghiệp có đòn bẩy hoạt động cao sẽ có EBIT biến động mạnh hơn khi doanh thu thay đổi.

Chính sách cổ tức thặng dư (Residual Dividend Policy) ưu tiên sử dụng lợi nhuận để tái đầu tư vào các dự án sinh lời. Chỉ khi nào lợi nhuận còn lại sau khi đã đáp ứng đủ nhu cầu vốn đầu tư thì phần thặng dư đó mới được dùng để chi trả cổ tức. Do đó, cổ tức có thể biến động theo cơ hội đầu tư.

Trái phiếu doanh nghiệp thường là nguồn tài trợ vốn trung và dài hạn (thường trên 1 năm). Các nguồn còn lại như vay ngân hàng ngắn hạn, tín dụng thương mại, và chiết khấu thương phiếu là các hình thức tài trợ vốn ngắn hạn, thường có kỳ hạn dưới 1 năm, phục vụ nhu cầu vốn lưu động tạm thời của doanh nghiệp.

Phân tích độ nhạy (Sensitivity Analysis) là phương pháp đánh giá rủi ro dự án bằng cách xem xét sự thay đổi của các chỉ tiêu đánh giá (ví dụ: NPV, IRR) khi một hoặc một số yếu tố đầu vào (ví dụ: doanh thu, chi phí, lãi suất) thay đổi. Nó giúp xác định các yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến dự án và mức độ rủi ro của dự án trước những biến động của các yếu tố này.

Phương pháp FCFF dựa trên dự báo dòng tiền tự do doanh nghiệp trong tương lai. Nó phù hợp nhất với các doanh nghiệp đã hoạt động ổn định, có lịch sử hoạt động và dòng tiền tương đối ổn định, giúp việc dự báo dòng tiền trong tương lai trở nên đáng tin cậy hơn. Với doanh nghiệp mới hoặc tái cấu trúc, việc dự báo dòng tiền sẽ khó khăn và kém chính xác hơn.

NPV đo lường giá trị tuyệt đối gia tăng cho doanh nghiệp từ dự án, trong khi IRR là tỷ lệ phần trăm sinh lời. Khi so sánh dự án có quy mô vốn khác nhau, NPV cho thấy dự án nào tạo ra giá trị lớn hơn về mặt tuyệt đối, phù hợp hơn cho quyết định đầu tư tổng thể. IRR có thể ưu tiên dự án nhỏ hơn với tỷ suất cao hơn nhưng giá trị tuyệt đối nhỏ hơn.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ tập trung vào dòng tiền vào và ra từ ba loại hoạt động chính của doanh nghiệp trong một kỳ: kinh doanh, đầu tư và tài chính. Giá trị tài sản và nợ phải trả tại một thời điểm được thể hiện trên Bảng Cân đối Kế toán.

Việc tăng tỷ lệ cổ tức chi trả thường được thị trường coi là tín hiệu tích cực, cho thấy doanh nghiệp tự tin vào khả năng sinh lời và dòng tiền ổn định trong tương lai. Doanh nghiệp sẵn sàng chia sẻ lợi nhuận nhiều hơn với cổ đông, thể hiện sức khỏe tài chính tốt và triển vọng phát triển khả quan. Ngược lại, việc giảm cổ tức hoặc không chia cổ tức có thể bị coi là tín hiệu tiêu cực.

Mục tiêu tối thượng của quản trị tài chính doanh nghiệp là tối đa hóa giá trị tài sản ròng của chủ sở hữu, thể hiện qua giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán (nếu có). Các mục tiêu khác như lợi nhuận, chi phí, tiền mặt là các mục tiêu trung gian, phục vụ mục tiêu giá trị doanh nghiệp.

Chiết khấu dòng tiền là quá trình quy đổi giá trị các dòng tiền dự kiến phát sinh trong tương lai về giá trị ở thời điểm hiện tại. Điều này dựa trên nguyên tắc giá trị thời gian của tiền tệ, tức là một đồng tiền nhận được ở hiện tại có giá trị hơn một đồng tiền tương đương nhận được trong tương lai. Mục đích là xác định giá trị hiện tại thực của doanh nghiệp dựa trên khả năng tạo ra dòng tiền trong tương lai.

Chính sách chiết khấu thanh toán sớm (cash discount) là việc doanh nghiệp đưa ra ưu đãi giảm giá cho khách hàng nếu họ thanh toán nợ trước thời hạn quy định. Mục đích chính là khuyến khích khách hàng thanh toán nhanh hơn, giúp doanh nghiệp thu hồi vốn sớm, giảm rủi ro nợ quá hạn và cải thiện dòng tiền.

Trong hình thức `Bảo lãnh chắc chắn` (Firm Commitment Underwriting), nhà bảo lãnh cam kết mua toàn bộ số chứng khoán phát hành từ doanh nghiệp và bán lại cho công chúng. Nếu chứng khoán không bán hết, nhà bảo lãnh phải tự chịu rủi ro và giữ lại số chứng khoán còn lại. Đây là hình thức bảo lãnh rủi ro cao nhất cho nhà bảo lãnh nhưng cũng mang lại lợi nhuận cao nhất nếu thành công.

Chi phí cơ hội (Opportunity Cost) trong đầu tư vốn là giá trị của cơ hội tốt nhất bị bỏ qua khi lựa chọn một phương án đầu tư cụ thể. Nó thể hiện lợi ích (thường là lợi nhuận) mà doanh nghiệp có thể đạt được nếu lựa chọn một dự án khác thay vì dự án đang xem xét. Chi phí cơ hội là một yếu tố quan trọng cần cân nhắc trong quyết định đầu tư.

Biện pháp `matching` (kỳ hạn phù hợp) trong quản trị rủi ro lãi suất nhằm giảm thiểu tác động của biến động lãi suất bằng cách cân bằng kỳ hạn giữa tài sản có lãi suất (ví dụ: cho vay) và nợ phải trả có lãi suất (ví dụ: huy động vốn). Khi kỳ hạn tương đồng, sự thay đổi lãi suất sẽ tác động tương tự lên cả tài sản và nợ, giảm thiểu rủi ro chênh lệch lãi suất.

Quản lý hàng tồn kho hiệu quả cần tìm điểm cân bằng giữa việc đảm bảo đủ hàng hóa cho hoạt động kinh doanh (tránh gián đoạn sản xuất, mất cơ hội bán hàng) và việc tối thiểu hóa các chi phí liên quan đến hàng tồn kho (chi phí lưu trữ, vốn tồn đọng, rủi ro lỗi thời, hư hỏng). Mục tiêu không phải là tối đa hóa hoặc giảm thiểu tuyệt đối mà là tối ưu hóa.

Sáp nhập chiều dọc (Vertical Merger) giữa các doanh nghiệp trong cùng chuỗi giá trị (ví dụ: nhà cung cấp và nhà sản xuất, nhà sản xuất và nhà phân phối) thường tạo ra hiệp lực lớn nhất do tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm chi phí giao dịch, kiểm soát chuỗi cung ứng, và nâng cao hiệu quả hoạt động tổng thể. Sáp nhập chiều ngang tập trung vào tăng thị phần, sáp nhập tập đoàn ít liên quan đến hoạt động cốt lõi, sáp nhập mở rộng thị trường tập trung vào địa lý.

Chỉ số thanh toán hiện hành (Current Ratio) đo lường khả năng thanh toán các nghĩa vụ nợ ngắn hạn của doanh nghiệp bằng tài sản ngắn hạn. Công thức tính là Tài sản ngắn hạn chia cho Nợ ngắn hạn.

Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu cao cho thấy doanh nghiệp phụ thuộc nhiều vào nợ vay để tài trợ hoạt động. Điều này làm tăng rủi ro tài chính, đặc biệt là rủi ro phá sản khi doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc trả nợ gốc và lãi vay, nhất là khi lãi suất thị trường tăng lên hoặc doanh thu giảm sút.

Vay nợ bằng ngoại tệ có thể làm tăng rủi ro hối đoái cho doanh nghiệp, đặc biệt khi đồng nội tệ mất giá so với ngoại tệ vay. Các biện pháp khác như hợp đồng kỳ hạn, thanh toán bằng đồng nội tệ (nếu đối tác chấp nhận), và đa dạng hóa thị trường giúp giảm thiểu rủi ro biến động tỷ giá.

WACC là chi phí vốn trung bình của doanh nghiệp, được tính dựa trên chi phí vốn chủ sở hữu, chi phí nợ và tỷ trọng của từng nguồn vốn trong cơ cấu vốn mục tiêu. Thuế suất ảnh hưởng đến chi phí nợ sau thuế, cơ cấu vốn quyết định tỷ trọng, lãi suất phi rủi ro là một thành phần của chi phí vốn chủ sở hữu. Lợi nhuận ròng kỳ hiện tại không phải yếu tố trực tiếp cấu thành WACC (mà là kỳ vọng lợi nhuận của nhà đầu tư).

Hệ số beta (β) trong mô hình CAPM đo lường rủi ro hệ thống (systematic risk) hay rủi ro thị trường của một cổ phiếu. Nó thể hiện mức độ biến động giá cổ phiếu so với biến động của thị trường chung. Beta > 1 cho thấy cổ phiếu có rủi ro cao hơn thị trường, beta < 1 cho thấy rủi ro thấp hơn, và beta = 1 tương đương rủi ro thị trường.

Phân tích điểm hòa vốn giả định rằng chi phí cố định là không đổi trong phạm vi hoạt động liên quan. Chi phí biến đổi thay đổi theo sản lượng, doanh thu cũng thay đổi theo sản lượng và giá bán, lợi nhuận thay đổi tùy thuộc vào doanh thu và chi phí. Điểm hòa vốn là điểm mà tại đó tổng doanh thu bằng tổng chi phí (tổng chi phí cố định + tổng chi phí biến đổi).

Đòn bẩy tài chính (sử dụng nợ) có thể khuếch đại lợi nhuận cho vốn chủ sở hữu nếu tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA) lớn hơn chi phí lãi vay. Ngược lại, nếu ROA nhỏ hơn chi phí lãi vay, đòn bẩy tài chính sẽ làm giảm ROE. Do đó, tác động của đòn bẩy tài chính phụ thuộc vào hiệu quả sử dụng vốn vay.

Chu kỳ tiền mặt (Cash Conversion Cycle) đo lường khoảng thời gian từ khi doanh nghiệp bỏ tiền ra mua nguyên vật liệu đến khi thu được tiền bán hàng. Mục tiêu tối ưu trong quản lý chu kỳ tiền mặt là tối thiểu hóa chu kỳ này. Chu kỳ tiền mặt càng ngắn, vốn lưu động càng được giải phóng nhanh, doanh nghiệp càng ít vốn bị `mắc kẹt` trong quá trình sản xuất kinh doanh, tăng hiệu quả sử dụng vốn.

Tỷ lệ chi trả cổ tức hiện tại không phải là yếu tố trực tiếp ảnh hưởng đến quyết định cơ cấu vốn. Các yếu tố khác như thuế suất (ảnh hưởng đến chi phí nợ sau thuế), rủi ro kinh doanh (quyết định khả năng chịu đựng nợ), và cơ hội tăng trưởng (ảnh hưởng đến nhu cầu vốn và lựa chọn nguồn vốn) đều là những yếu tố quan trọng khi doanh nghiệp xây dựng cơ cấu vốn tối ưu.

Tiền mặt là tài sản có tính thanh khoản cao nhưng thường có tỷ suất sinh lời thấp hoặc không sinh lời. Việc giữ quá nhiều tiền mặt là lãng phí cơ hội đầu tư vào các tài sản sinh lời cao hơn. Mục tiêu của việc tối thiểu hóa số dư tiền mặt là giải phóng lượng vốn nhàn rỗi để đầu tư vào các hoạt động kinh doanh hoặc tài sản khác, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và sinh lời cho doanh nghiệp.