Đề 13 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Nghiệp vụ ngân hàng

`Phishing` là một hình thức tấn công mạng, trong đó kẻ gian giả mạo là tổ chức uy tín (như ngân hàng) để lừa người dùng cung cấp thông tin cá nhân nhạy cảm (tên đăng nhập, mật khẩu, số thẻ tín dụng) thông qua email, tin nhắn, hoặc website giả mạo.

`Securitization` (Chứng khoán hóa) là quá trình chuyển đổi các khoản nợ hoặc tài sản kém thanh khoản (như các khoản vay thế chấp, vay tiêu dùng) thành các chứng khoán có thể giao dịch trên thị trường vốn. Quá trình này giúp ngân hàng tăng tính thanh khoản, giảm rủi ro tập trung, và huy động vốn từ thị trường.

Lãi suất cho vay của ngân hàng chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như chi phí huy động vốn (chi phí vốn), tỷ lệ lạm phát dự kiến (bù đắp rủi ro lạm phát), và chính sách của đối thủ cạnh tranh (yếu tố thị trường). Giá vàng trên thị trường quốc tế ít ảnh hưởng trực tiếp đến lãi suất cho vay thông thường, trừ khi có biến động kinh tế vĩ mô lớn liên quan đến vàng.

Cho vay chiết khấu thương phiếu là hình thức ngân hàng mua lại thương phiếu chưa đến hạn thanh toán. Thời hạn còn lại của thương phiếu thường ngắn, do đó cho vay chiết khấu thương phiếu có thời hạn ngắn nhất so với các hình thức cho vay khác như thế chấp bất động sản (dài hạn), tiêu dùng cá nhân (trung bình), và dự án đầu tư (dài hạn).

Sản phẩm phái sinh (như hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng hoán đổi) được ngân hàng và khách hàng sử dụng chủ yếu để phòng ngừa rủi ro (ví dụ, rủi ro lãi suất, tỷ giá) và đầu cơ (kiếm lợi nhuận từ biến động giá). Chúng không chủ yếu dùng cho tăng trưởng tín dụng, đầu tư trực tiếp, hay thanh toán quốc tế thông thường.

Internet Banking cung cấp sự tiện lợi cho khách hàng khi có thể thực hiện giao dịch ngân hàng trực tuyến mọi lúc, mọi nơi, thông qua máy tính hoặc thiết bị di động có kết nối internet. Mặc dù tăng cường tiện lợi, Internet Banking không đảm bảo bảo mật tuyệt đối, không loại bỏ hoàn toàn chi phí giao dịch, và vẫn tiềm ẩn rủi ro gian lận (dù được giảm thiểu bằng các biện pháp bảo mật).

Chính sách tiền tệ là các biện pháp của ngân hàng trung ương để điều tiết lượng tiền cung ứng và lãi suất nhằm ổn định kinh tế vĩ mô. Tỷ lệ dự trữ bắt buộc, lãi suất tái chiết khấu, và nghiệp vụ thị trường mở là các công cụ của chính sách tiền tệ. Chính sách tài khóa là công cụ của chính phủ, liên quan đến chi tiêu và thuế.

Nghiệp vụ huy động vốn là các hoạt động ngân hàng tạo ra nguồn vốn để kinh doanh. Phát hành chứng chỉ tiền gửi, vay vốn từ ngân hàng nhà nước, và nhận tiền gửi tiết kiệm đều là các hình thức huy động vốn. Cho vay chiết khấu giấy tờ có giá là nghiệp vụ sử dụng vốn, cụ thể là nghiệp vụ tín dụng.

`Remittance` trong thanh toán quốc tế thường dùng để chỉ hình thức chuyển tiền, trong đó một bên (người chuyển tiền) yêu cầu ngân hàng chuyển một số tiền nhất định cho một bên khác (người nhận tiền) ở nước ngoài.

Hệ thống ngân hàng thương mại có chức năng `tạo tiền` thông qua nghiệp vụ tín dụng. Khi ngân hàng cho vay, tiền gửi ban đầu được sử dụng để tạo ra các khoản vay mới, và các khoản vay này lại trở thành tiền gửi ở ngân hàng khác, tiếp tục quá trình tạo tiền (nhân lên tiền gửi) trong hệ thống.

Ngân hàng trung ương đóng vai trò là ngân hàng của các ngân hàng thương mại. Ngân hàng trung ương cung cấp các dịch vụ như tái cấp vốn, thanh toán bù trừ, quản lý dự trữ bắt buộc, và giám sát hoạt động ngân hàng, qua đó hỗ trợ và điều tiết hoạt động của các ngân hàng thương mại.

`Core Banking` (Ngân hàng lõi) là hệ thống công nghệ thông tin trung tâm, tích hợp và xử lý các nghiệp vụ ngân hàng cơ bản như giao dịch tiền gửi, cho vay, thanh toán, kế toán, báo cáo. Nó là nền tảng công nghệ quan trọng cho hoạt động hàng ngày của ngân hàng.

Nguyên tắc `Know Your Customer` (KYC) yêu cầu ngân hàng phải nhận biết và xác minh danh tính khách hàng, hiểu rõ bản chất hoạt động kinh doanh và nguồn gốc tài sản của họ. Mục đích chính của KYC là phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, và các hoạt động tội phạm khác thông qua hệ thống ngân hàng.

Rủi ro hoạt động là rủi ro do các yếu tố bên trong tổ chức gây ra, như con người, quy trình, hệ thống, và sự kiện bên ngoài. Gian lận nội bộ, lỗi hệ thống công nghệ, và quy trình nghiệp vụ yếu kém đều là nguồn gốc của rủi ro hoạt động. Rủi ro biến động lãi suất là rủi ro thị trường, không thuộc rủi ro hoạt động.

Quản lý rủi ro ngân hàng nhằm đảm bảo hoạt động an toàn, hiệu quả, ổn định hệ thống và bảo vệ lợi ích các bên liên quan. Tối đa hóa lợi nhuận bằng mọi giá không phải mục tiêu của quản lý rủi ro; ngược lại, quản lý rủi ro giúp ngân hàng đạt lợi nhuận bền vững trong giới hạn rủi ro chấp nhận được.

Hạn mức tín dụng (credit line) là số tiền tối đa mà ngân hàng đồng ý cho khách hàng vay trong một khoảng thời gian nhất định. Khách hàng có thể vay và trả nợ trong hạn mức này một cách linh hoạt, và chỉ trả lãi trên số tiền thực tế đã sử dụng.

Tỷ lệ dự trữ bắt buộc là tỷ lệ phần trăm tiền gửi mà ngân hàng thương mại phải giữ lại tại ngân hàng trung ương, không được sử dụng cho vay. Công cụ này giúp ngân hàng trung ương kiểm soát lượng tiền cung ứng: tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc làm giảm lượng tiền cho vay, giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc làm tăng lượng tiền cho vay.

Các ngân hàng thương mại nhà nước lớn tại Việt Nam bao gồm Agribank, Vietcombank, VietinBank, và BIDV. Ngân hàng Chính sách Xã hội là ngân hàng nhà nước nhưng hoạt động theo mô hình ngân hàng chính sách, thực hiện các chương trình tín dụng ưu đãi của nhà nước, không thuộc nhóm ngân hàng thương mại nhà nước theo nghĩa thông thường.

CVV (Card Verification Value) hoặc CVC (Card Validation Code) là mã số bảo mật gồm 3 hoặc 4 chữ số, in ở mặt sau thẻ tín dụng hoặc thẻ ghi nợ, thường nằm trong hoặc gần ô chữ ký. Mã này được sử dụng để xác thực giao dịch trực tuyến và qua điện thoại, tăng cường bảo mật.

Rủi ro tín dụng là rủi ro khách hàng không thực hiện được nghĩa vụ trả nợ theo cam kết. Nghiệp vụ tín dụng (cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính...) là nghiệp vụ chính tạo ra rủi ro này, do ngân hàng cấp vốn cho khách hàng và đối mặt với nguy cơ mất vốn nếu khách hàng không trả được nợ.

Chiết khấu thương phiếu là nghiệp vụ ngân hàng mua lại thương phiếu (giấy tờ có giá) chưa đến hạn thanh toán từ người thụ hưởng. Trong giao dịch này, ngân hàng ứng trước tiền cho người thụ hưởng và thu phí chiết khấu, do đó ngân hàng đóng vai trò là người cho vay.

Rủi ro thanh khoản (liquidity risk) là rủi ro ngân hàng không có đủ tiền mặt hoặc tài sản có thể nhanh chóng chuyển đổi thành tiền mặt với giá trị hợp lý để đáp ứng các nghĩa vụ thanh toán đến hạn (như rút tiền gửi, trả nợ, thanh toán giao dịch). Rủi ro này khác với rủi ro tín dụng (mất khả năng thu hồi nợ), rủi ro hoạt động (tấn công mạng), hay rủi ro thị trường (đầu tư thua lỗ).

Thư tín dụng (Letter of Credit - L/C) là phương thức thanh toán quốc tế phổ biến, đảm bảo quyền lợi cho cả người mua và người bán thông qua cam kết thanh toán của ngân hàng. Séc, thẻ tín dụng và lệnh phiếu thu ít phổ biến hơn trong thanh toán quốc tế so với L/C.

Nghiệp vụ tín dụng là ngân hàng cấp vốn trực tiếp cho khách hàng. Nghiệp vụ bảo lãnh là ngân hàng cam kết với bên thứ ba sẽ thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho khách hàng (bên được bảo lãnh) nếu khách hàng không thực hiện được nghĩa vụ đó. Điểm khác biệt chính là tín dụng cấp vốn trực tiếp, bảo lãnh cam kết trả nợ thay khi sự kiện bảo lãnh xảy ra.

Ngân hàng thương mại hoạt động đa dạng, nhưng dịch vụ ngân hàng bán lẻ (dành cho cá nhân và hộ gia đình) là một trong những mảng hoạt động chính. Ngân hàng đầu tư tập trung vào dịch vụ tài chính cho doanh nghiệp lớn và chính phủ. Ngân hàng chính sách thực hiện các mục tiêu chính sách của nhà nước. Ngân hàng hợp tác xã phục vụ thành viên là chủ yếu.

Incoterms (International Commercial Terms) là bộ quy tắc quốc tế do Phòng Thương mại Quốc tế (ICC) ban hành, quy định về các điều kiện giao hàng, phân chia trách nhiệm chi phí và rủi ro giữa người bán và người mua trong thương mại quốc tế. Incoterms không quy định về tỷ giá, phương thức thanh toán, hay thủ tục hải quan.

Nghiệp vụ ủy thác đầu tư (trust investment) là hình thức ngân hàng nhận vốn từ khách hàng (cá nhân hoặc tổ chức) và thực hiện quản lý, đầu tư vốn đó theo thỏa thuận và mục tiêu đầu tư của khách hàng. Ngân hàng đóng vai trò là người quản lý và thực hiện đầu tư thay cho khách hàng.

Basel Accords (Hiệp ước Basel) là các thỏa thuận quốc tế được ban hành bởi Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng. Các thỏa thuận này đặt ra các tiêu chuẩn và quy tắc về vốn, quản lý rủi ro, và giám sát ngân hàng nhằm tăng cường sự ổn định và an toàn của hệ thống ngân hàng toàn cầu.

Ngân hàng trung ương có các chức năng chính như phát hành tiền, quản lý dự trữ ngoại hối, giám sát ngân hàng, điều hành chính sách tiền tệ. Chức năng cho vay trực tiếp đến doanh nghiệp và cá nhân chủ yếu thuộc về ngân hàng thương mại, không phải ngân hàng trung ương.

Lãi suất cơ bản (prime rate) là lãi suất tham chiếu mà ngân hàng thương mại áp dụng cho các khoản vay đối với khách hàng tốt nhất của mình (khách hàng có rủi ro tín dụng thấp nhất). Các loại lãi suất cho vay khác (ví dụ, cho khách hàng có rủi ro cao hơn) thường được xác định bằng cách cộng thêm một biên độ rủi ro vào lãi suất cơ bản.