Đề 14 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Tài chính doanh nghiệp

Phương pháp định giá tương đối (relative valuation) dựa trên việc so sánh các chỉ số tài chính (financial ratios) của doanh nghiệp cần định giá với các doanh nghiệp tương đồng (comparable companies) hoặc trung bình ngành. Các chỉ số phổ biến bao gồm P/E, P/B, EV/EBITDA. Phương pháp này đơn giản và dễ thực hiện, nhưng phụ thuộc vào việc lựa chọn doanh nghiệp so sánh phù hợp.

Chi phí sử dụng vốn (cost of capital) của doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong quyết định đầu tư. Nó vừa là tỷ lệ chiết khấu (discount rate) để đánh giá giá trị hiện tại ròng (NPV) của dự án, vừa là tỷ lệ lợi nhuận tối thiểu (hurdle rate) mà dự án cần đạt được để tạo ra giá trị cho doanh nghiệp. Do đó, cả hai vai trò trên đều chính xác.

Thời gian hoàn vốn (payback period) là thời gian cần thiết để dòng tiền tích lũy từ dự án đầu tư đủ bù đắp chi phí đầu tư ban đầu. Đây là một phương pháp đơn giản để đánh giá tính thanh khoản và rủi ro của dự án, mặc dù nó không xét đến giá trị thời gian của tiền và dòng tiền sau thời gian hoàn vốn.

Rủi ro hoạt động (operating risk) của doanh nghiệp phát sinh từ hoạt động kinh doanh cốt lõi của doanh nghiệp, bao gồm các yếu tố như biến động doanh thu, chi phí sản xuất, cạnh tranh, công nghệ, và quản lý. Rủi ro hoạt động ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tạo ra lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh chính của doanh nghiệp. Các loại rủi ro khác như rủi ro lãi suất, tỷ giá, thuế thuộc về rủi ro tài chính hoặc rủi ro hệ thống.

Trong mô hình CAPM (Capital Asset Pricing Model), `beta` (β) đo lường rủi ro hệ thống (systematic risk) của một tài sản, cụ thể là mức độ biến động lợi nhuận của tài sản đó so với biến động lợi nhuận của thị trường chung. Beta cho biết tài sản nhạy cảm như thế nào với các biến động của thị trường. Beta cao hơn nghĩa là rủi ro hệ thống cao hơn.

Tài sản lưu động (current assets) là các tài sản có tính thanh khoản cao, có thể chuyển đổi thành tiền mặt trong vòng một năm hoặc một chu kỳ kinh doanh. Hàng tồn kho (inventory) là một ví dụ điển hình của tài sản lưu động. Các khoản mục khác như nhà xưởng, bản quyền, và vay dài hạn không phải là tài sản lưu động.

Phương pháp `thặng dư tiền mặt` (residual dividend policy) trong chính sách cổ tức có đặc điểm là doanh nghiệp sẽ trả cổ tức bằng phần lợi nhuận còn lại sau khi đã đáp ứng tất cả các nhu cầu đầu tư có lợi nhuận. Theo chính sách này, ưu tiên hàng đầu là tái đầu tư để tăng trưởng, và cổ tức chỉ được trả nếu còn dư tiền mặt sau khi đã thực hiện các dự án đầu tư.

Chính sách cổ tức tiền mặt cố định (constant cash dividend policy) là chính sách ổn định và dễ dự đoán nhất đối với cổ đông. Doanh nghiệp duy trì mức cổ tức tiền mặt không đổi qua các năm, mang lại dòng thu nhập ổn định cho cổ đông và giảm thiểu sự biến động trong kỳ vọng của họ. Các chính sách khác có thể biến động hơn.

`Hedging` (phòng ngừa rủi ro) trong quản trị rủi ro tài chính là các hoạt động nhằm giảm thiểu hoặc loại bỏ rủi ro tiềm ẩn, thường thông qua việc sử dụng các công cụ phái sinh hoặc các chiến lược khác. Mục tiêu của hedging là bảo vệ doanh nghiệp khỏi những biến động bất lợi có thể xảy ra, ví dụ như biến động tỷ giá, lãi suất, giá hàng hóa.

Phương pháp chiết khấu dòng tiền tự do (FCFF) được sử dụng để định giá toàn bộ doanh nghiệp (entire firm). FCFF đại diện cho dòng tiền sẵn có cho tất cả các nhà đầu tư của doanh nghiệp, bao gồm cả chủ nợ và chủ sở hữu vốn. Do đó, nó phù hợp để định giá giá trị tổng thể của doanh nghiệp.

Rủi ro hệ thống (systematic risk) hay còn gọi là rủi ro thị trường (market risk) là loại rủi ro ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường hoặc một phần lớn thị trường, không thể loại bỏ bằng cách đa dạng hóa danh mục đầu tư. Các loại rủi ro khác như rủi ro đặc thù doanh nghiệp (unsystematic risk) có thể giảm thiểu thông qua đa dạng hóa.

Chu kỳ tiền mặt (cash conversion cycle) đo lường thời gian từ khi doanh nghiệp trả tiền mua nguyên vật liệu (hoặc hàng hóa) đến khi thu được tiền từ việc bán hàng hóa đó. Nó phản ánh hiệu quả quản lý vốn lưu động của doanh nghiệp, chu kỳ tiền mặt càng ngắn càng tốt vì nó cho thấy doanh nghiệp nhanh chóng chuyển đổi các khoản đầu tư vào hàng tồn kho và các khoản phải thu thành tiền mặt.

`Các khoản phải thu` (accounts receivable) phát sinh từ hoạt động bán hàng chịu cho khách hàng. Khi doanh nghiệp bán hàng hóa hoặc dịch vụ cho khách hàng nhưng chưa nhận được tiền thanh toán ngay, khoản tiền khách hàng còn nợ sẽ được ghi nhận là khoản phải thu. Quản lý hiệu quả các khoản phải thu là rất quan trọng để đảm bảo dòng tiền và giảm thiểu rủi ro nợ xấu.

Cổ phiếu phổ thông (common stock) đại diện cho quyền sở hữu một phần vốn của công ty. Người sở hữu cổ phiếu phổ thông là cổ đông của công ty, có quyền biểu quyết trong các quyết định quan trọng của công ty và được hưởng lợi nhuận dưới dạng cổ tức và tăng giá cổ phiếu. Các công cụ tài chính khác như trái phiếu, hối phiếu, chứng chỉ tiền gửi không đại diện cho quyền sở hữu vốn.

Tỷ suất sinh lời nội bộ (IRR) là tỷ lệ chiết khấu mà tại đó giá trị hiện tại ròng (NPV) của dự án đầu tư bằng 0. Nói cách khác, IRR là tỷ lệ sinh lời mà dự án tạo ra. Khi IRR lớn hơn chi phí sử dụng vốn, dự án thường được coi là có lợi nhuận và nên được chấp nhận (trong điều kiện các yếu tố khác không đổi).

Chi phí cơ hội vốn (opportunity cost of capital) đề cập đến lợi nhuận kỳ vọng cao nhất mà nhà đầu tư có thể kiếm được từ các cơ hội đầu tư thay thế có mức độ rủi ro tương đương. Đây là mức lợi nhuận tối thiểu mà một dự án đầu tư cần đạt được để bù đắp cho nhà đầu tư về cơ hội đầu tư tốt nhất bị bỏ lỡ. Nó khác với chi phí vốn thực tế mà doanh nghiệp phải trả.

Mục tiêu của quản lý tiền mặt trong doanh nghiệp là duy trì đủ lượng tiền mặt để đáp ứng các nghĩa vụ thanh toán ngắn hạn và đồng thời tối ưu hóa lợi nhuận từ tiền mặt. Doanh nghiệp cần cân bằng giữa việc có đủ tiền mặt để hoạt động trơn tru và việc sử dụng tiền mặt hiệu quả để tạo ra lợi nhuận. Việc nắm giữ quá nhiều tiền mặt có thể gây lãng phí cơ hội đầu tư.

Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu (debt-to-equity ratio) cao cho thấy doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy tài chính lớn, điều này làm tăng rủi ro tài chính (financial risk) và nguy cơ phá sản. Khi nợ vay quá lớn so với vốn chủ sở hữu, doanh nghiệp dễ bị tổn thương hơn trước những biến động kinh tế hoặc suy giảm lợi nhuận, do áp lực trả nợ và lãi vay cao.

Chỉ số thanh toán hiện hành (current ratio) được tính bằng công thức Tài sản ngắn hạn / Nợ ngắn hạn. Chỉ số này đo lường khả năng thanh toán nợ ngắn hạn của doanh nghiệp bằng tài sản ngắn hạn hiện có. Một tỷ lệ thanh toán hiện hành cao hơn thường cho thấy khả năng thanh toán nợ ngắn hạn tốt hơn, nhưng cũng có thể cho thấy doanh nghiệp chưa sử dụng hiệu quả tài sản ngắn hạn.

Mục đích chính của việc phân tích báo cáo tài chính là đánh giá tình hình tài chính (financial position) và hiệu quả hoạt động (operating performance) của doanh nghiệp. Phân tích báo cáo tài chính cung cấp thông tin quan trọng cho các nhà đầu tư, chủ nợ, nhà quản lý và các bên liên quan khác để đưa ra quyết định kinh tế phù hợp. Các mục đích khác có thể là thứ yếu hoặc không phải mục đích chính.

Phương pháp `Just-in-Time` (JIT) trong quản lý hàng tồn kho nhằm mục đích giảm thiểu chi phí lưu trữ hàng tồn kho bằng cách chỉ nhận hàng khi cần thiết cho quá trình sản xuất hoặc bán hàng. JIT tập trung vào việc tối ưu hóa dòng chảy vật liệu và giảm thiểu lãng phí do tồn kho dư thừa. Điều này giúp giảm chi phí vốn, chi phí lưu trữ, và rủi ro lỗi thời hàng tồn kho.

Quyết định đầu tư dài hạn nên dựa trên phân tích dòng tiền chiết khấu dự kiến trong tương lai (Discounted Cash Flow - DCF). Phương pháp này xem xét giá trị thời gian của tiền và rủi ro, giúp đánh giá chính xác giá trị hiện tại của các dòng tiền tương lai mà dự án đầu tư mang lại. Các yếu tố khác không phản ánh đầy đủ giá trị kinh tế thực sự của dự án.

Chi phí cố định (fixed costs) là các chi phí không thay đổi theo mức độ hoạt động sản xuất hoặc doanh số bán hàng trong một phạm vi nhất định. Chi phí thuê nhà xưởng là một ví dụ điển hình của chi phí cố định. Các chi phí khác như nguyên vật liệu, nhân công trực tiếp và hoa hồng bán hàng thường biến đổi theo mức độ hoạt động và được coi là chi phí biến đổi (variable costs).

Trong phân tích độ nhạy (sensitivity analysis) dự án đầu tư, doanh thu bán hàng (sales revenue) thường là yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất đến giá trị hiện tại ròng (NPV). Doanh thu là nguồn tiền vào chính của dự án, và những thay đổi nhỏ trong doanh thu có thể gây ra biến động lớn trong NPV. Phân tích độ nhạy giúp xác định các yếu tố rủi ro quan trọng nhất của dự án.

Mục tiêu hàng đầu của quản trị tài chính doanh nghiệp là tối đa hóa giá trị tài sản thuần của chủ sở hữu, thể hiện qua giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán hoặc giá trị doanh nghiệp nói chung. Các mục tiêu khác như tối đa hóa doanh thu, lợi nhuận ngắn hạn, hay tối thiểu hóa chi phí chỉ là mục tiêu trung gian, phục vụ mục tiêu cuối cùng này.

Đòn bẩy tài chính (financial leverage) sử dụng nợ vay để khuếch đại lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE). Khi doanh nghiệp sử dụng nợ vay hiệu quả, lợi nhuận thu được từ vốn vay có thể vượt quá chi phí lãi vay, làm tăng ROE. Tuy nhiên, đòn bẩy tài chính cũng làm tăng rủi ro tài chính và rủi ro phá sản.

Sáp nhập chiều ngang (Horizontal merger) xảy ra giữa các doanh nghiệp cạnh tranh trực tiếp trong cùng một ngành và cùng giai đoạn sản xuất hoặc kinh doanh. Mục tiêu thường là tăng thị phần, giảm cạnh tranh, và tận dụng lợi thế kinh tế theo quy mô. Các loại sáp nhập khác có đặc điểm và mục tiêu khác nhau.

Chỉ số ROE (Return on Equity) đo lường khả năng sinh lời trên vốn chủ sở hữu, cho biết mỗi đồng vốn chủ sở hữu tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận. Đây là một chỉ số quan trọng đánh giá hiệu quả hoạt động và khả năng sinh lời của doanh nghiệp đối với các cổ đông.

Quyết định cấu trúc vốn (capital structure decision) của doanh nghiệp là quá trình lựa chọn tỷ lệ tối ưu giữa vốn chủ sở hữu (equity) và nợ vay (debt) để tài trợ cho hoạt động kinh doanh. Mục tiêu là tối thiểu hóa chi phí sử dụng vốn và tối đa hóa giá trị doanh nghiệp. Cấu trúc vốn ảnh hưởng đến rủi ro tài chính và khả năng sinh lời của doanh nghiệp.

Hợp đồng tương lai (Futures contracts) là một công cụ phái sinh phổ biến được sử dụng để phòng ngừa rủi ro tỷ giá hối đoái. Doanh nghiệp có thể sử dụng hợp đồng tương lai để cố định tỷ giá hối đoái trong tương lai, giảm thiểu rủi ro biến động tỷ giá ảnh hưởng đến dòng tiền và lợi nhuận. Các báo cáo tài chính khác không trực tiếp dùng để quản lý rủi ro tỷ giá.