Đề 4 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Tài chính tiền tệ

Thị trường sơ cấp là nơi các chứng khoán mới (ví dụ: cổ phiếu IPO, trái phiếu phát hành lần đầu) được phát hành và bán trực tiếp từ nhà phát hành đến nhà đầu tư. Thị trường thứ cấp là nơi các chứng khoán đã phát hành được giao dịch lại giữa các nhà đầu tư.

Lãi suất kép là nguyên tắc mà lãi không chỉ được tính trên vốn gốc ban đầu mà còn được tính trên cả phần lãi đã sinh ra từ các kỳ trước đó. Điều này giúp tiền sinh lời nhanh hơn theo thời gian, đặc biệt quan trọng trong đầu tư và tiết kiệm dài hạn.

Đầu tư thụ động là chiến lược đầu tư dài hạn, thường là vào các quỹ chỉ số hoặc quỹ ETF, với mục tiêu mô phỏng hiệu suất của một chỉ số thị trường nhất định. Chiến lược này ít can thiệp giao dịch và chi phí thấp hơn so với đầu tư chủ động (chọn cổ phiếu riêng lẻ).

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) là một thước đo mức giá trung bình của một giỏ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng điển hình. Sự thay đổi của CPI theo thời gian được sử dụng để đo lường tỷ lệ lạm phát hoặc giảm phát của nền kinh tế.

Rủi ro tín dụng là rủi ro mà người đi vay (ví dụ: cá nhân, doanh nghiệp) không thực hiện nghĩa vụ trả nợ gốc và lãi đúng hạn theo thỏa thuận, gây tổn thất cho bên cho vay (ví dụ: ngân hàng).

Đòn bẩy tài chính là việc sử dụng nợ vay để tài trợ cho hoạt động kinh doanh hoặc đầu tư. Mục đích là gia tăng tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu. Tuy nhiên, đòn bẩy tài chính cũng khuếch đại rủi ro, vì nếu đầu tư không thành công, tổn thất cũng sẽ lớn hơn.

Tiền tệ có ba chức năng chính: phương tiện trao đổi, đơn vị kế toán và phương tiện tích trữ giá trị. Chức năng `công cụ đầu tư có lợi nhuận cao` không phải là chức năng chính, mà là một cách sử dụng tiền.

Hedging (phòng ngừa rủi ro) tỷ giá hối đoái là việc sử dụng các công cụ tài chính (ví dụ: hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, quyền chọn) để giảm hoặc loại bỏ rủi ro tổn thất do biến động tỷ giá gây ra. Mục tiêu là ổn định dòng tiền và giảm sự không chắc chắn.

Ngân hàng trung ương sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ như tỷ lệ dự trữ bắt buộc, lãi suất chiết khấu, và nghiệp vụ thị trường mở để điều chỉnh lượng cung tiền và lãi suất, nhằm kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế.

Cán cân vãng lai ghi lại các giao dịch về hàng hóa, dịch vụ, thu nhập từ đầu tư và chuyển giao vãng lai giữa một quốc gia với phần còn lại của thế giới. Vay và cho vay quốc tế thuộc cán cân vốn và tài chính (capital and financial account).

Chính sách tài khóa là việc chính phủ sử dụng các công cụ chi tiêu công (ví dụ: đầu tư công, trợ cấp) và thuế khóa (ví dụ: thuế thu nhập, thuế giá trị gia tăng) để tác động đến nền kinh tế vĩ mô.

Thị trường tiền tệ là thị trường tài chính nơi giao dịch các công cụ nợ ngắn hạn (thường dưới 1 năm) có tính thanh khoản cao, rủi ro thấp. Các công cụ phổ biến bao gồm tín phiếu kho bạc, chứng chỉ tiền gửi, thương phiếu, và thỏa thuận mua lại.

Khi tỷ giá VND/USD tăng, có nghĩa là cần nhiều VND hơn để mua 1 USD. Điều này cho thấy đồng VND đã mất giá (yếu đi) so với USD.

Khi ngân hàng trung ương mua trái phiếu chính phủ trên thị trường mở, họ bơm tiền vào nền kinh tế, làm tăng lượng tiền cung ứng. Ngược lại, khi bán trái phiếu, họ hút tiền về, giảm cung tiền.

Mục tiêu chính sách tiền tệ thường là ổn định giá cả (kiểm soát lạm phát), hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bền vững, và ổn định thị trường tài chính. Ổn định giá cả là mục tiêu ưu tiên hàng đầu của nhiều ngân hàng trung ương.

Đa dạng hóa danh mục đầu tư là chiến lược phân bổ vốn vào nhiều loại tài sản khác nhau (ví dụ: cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản) để giảm thiểu rủi ro tổng thể của danh mục. Khi một loại tài sản giảm giá, các loại khác có thể tăng hoặc ít bị ảnh hưởng, giúp ổn định lợi nhuận.

Giảm phát là tình trạng mức giá chung giảm xuống. Điều này thường xảy ra khi tổng cung vượt quá tổng cầu, dẫn đến hàng hóa và dịch vụ dư thừa, buộc các nhà sản xuất phải giảm giá để bán được hàng. Giảm phát có thể gây ra nhiều vấn đề kinh tế, như trì hoãn tiêu dùng và đầu tư.

Giá trị chịu rủi ro (VaR) là một thước đo rủi ro tài chính, ước tính khoản lỗ tiềm năng tối đa mà một danh mục đầu tư có thể phải chịu trong một khoảng thời gian xác định, với một mức độ tin cậy nhất định (ví dụ: 95% hoặc 99%). VaR giúp nhà quản lý rủi ro đánh giá và kiểm soát rủi ro thị trường.

Tính thanh khoản của một tài sản thể hiện khả năng chuyển đổi tài sản đó thành tiền mặt nhanh chóng, dễ dàng và với chi phí giao dịch thấp, ít gây mất giá trị. Tiền mặt là tài sản có tính thanh khoản cao nhất.

Bong bóng tài sản là tình trạng giá cả của một loại tài sản (ví dụ: bất động sản, cổ phiếu) tăng vọt lên mức không bền vững, vượt xa giá trị thực, chủ yếu do kỳ vọng giá sẽ tiếp tục tăng và đầu cơ, dẫn đến nguy cơ sụp đổ khi bong bóng vỡ.

Nợ xấu (NPL) là các khoản vay mà người vay đã vi phạm nghĩa vụ trả nợ (thường là quá hạn từ 90 ngày trở lên), có khả năng không thu hồi được đầy đủ gốc và lãi, gây rủi ro cho ngân hàng.

Lãi suất chiết khấu là lãi suất ngân hàng trung ương cho các ngân hàng thương mại vay. Khi lãi suất này tăng, chi phí vay vốn của ngân hàng thương mại tăng lên, làm giảm lượng vay và có thể giảm cung tiền, góp phần kiềm chế lạm phát.

Rủi ro hoạt động là rủi ro phát sinh từ các quy trình nội bộ, con người và hệ thống không đầy đủ hoặc sai sót, hoặc từ các sự kiện bên ngoài. Gian lận nội bộ, lỗi hệ thống công nghệ thông tin, thiên tai là các ví dụ về rủi ro hoạt động.

Mô hình CAPM tính toán lợi nhuận kỳ vọng của một tài sản dựa trên lãi suất phi rủi ro, hệ số beta (đo lường rủi ro hệ thống của tài sản), và lợi nhuận kỳ vọng của thị trường. Tỷ lệ lạm phát dự kiến không phải là yếu tố trực tiếp trong công thức CAPM.

Công cụ phái sinh là các hợp đồng tài chính mà giá trị của chúng `phái sinh` từ giá trị của một tài sản cơ sở khác (ví dụ: cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa, tiền tệ, lãi suất). Mục đích sử dụng đa dạng, bao gồm phòng ngừa rủi ro và đầu cơ.

Chức năng `người cho vay cuối cùng` của ngân hàng trung ương là cung cấp thanh khoản khẩn cấp cho các ngân hàng thương mại khi họ gặp khó khăn về thanh khoản, nhằm ngăn chặn khủng hoảng tài chính lan rộng và bảo vệ hệ thống ngân hàng.

Ngân hàng thương mại (commercial bank) là loại hình ngân hàng phổ biến, tập trung vào việc huy động tiền gửi từ công chúng và cung cấp các khoản vay, dịch vụ thanh toán cho cả cá nhân và doanh nghiệp. Ngân hàng đầu tư chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực tư vấn tài chính, bảo lãnh phát hành chứng khoán, và giao dịch chứng khoán.

`Bull market` hay thị trường bò tót là thuật ngữ chỉ giai đoạn thị trường chứng khoán có xu hướng tăng giá mạnh và kéo dài, thể hiện sự lạc quan của nhà đầu tư.

Lạm phát do cầu kéo xảy ra khi tổng cầu trong nền kinh tế vượt quá tổng cung. Tăng lãi suất là biện pháp chính sách tiền tệ thắt chặt, làm giảm chi tiêu và đầu tư, từ đó giảm tổng cầu và kiềm chế lạm phát.

Lạm phát là sự gia tăng liên tục và kéo dài của mức giá chung của hàng hóa và dịch vụ trong một nền kinh tế, làm giảm sức mua của tiền tệ.