Đề 5 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Giao dịch thương mại quốc tế

Phụ thuộc quá nhiều vào xuất khẩu khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương trước các cú sốc bên ngoài, như suy thoái kinh tế toàn cầu, biến động tỷ giá hối đoái, hoặc thay đổi chính sách thương mại của các nước nhập khẩu.

Hàng rào phi thuế quan bao gồm các biện pháp hạn chế thương mại không phải là thuế quan, chẳng hạn như tiêu chuẩn kỹ thuật, quy định về vệ sinh và an toàn thực phẩm, quy định về môi trường, thủ tục hành chính phức tạp, v.v.

Chảy máu chất xám, tức là sự di cư của lao động có tay nghề cao từ các nước đang phát triển sang các nước phát triển, có thể làm suy yếu năng lực sản xuất và đổi mới của các nước đang phát triển, làm giảm lợi thế so sánh của họ trong dài hạn.

Liên minh kinh tế là hình thức hội nhập cao nhất, bao gồm khu vực mậu dịch tự do, liên minh thuế quan, thị trường chung và thêm vào đó là sự hài hòa hóa các chính sách kinh tế vĩ mô và có thể có một đồng tiền chung.

Toàn cầu hóa kinh tế được thúc đẩy bởi tự do hóa thương mại, giảm rào cản thương mại, phát triển công nghệ, giảm chi phí vận tải và thông tin liên lạc. Xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng sẽ đi ngược lại quá trình toàn cầu hóa.

Biện pháp tự vệ thương mại là các biện pháp khẩn cấp tạm thời (như hạn ngạch nhập khẩu, thuế quan bổ sung) mà một quốc gia có thể áp dụng để bảo vệ ngành sản xuất trong nước khỏi bị tổn hại nghiêm trọng do sự gia tăng đột biến của nhập khẩu.

Đường cầu ngoại hối thể hiện nhu cầu về ngoại tệ. Khi thu nhập trong nước tăng, nhu cầu nhập khẩu tăng, dẫn đến nhu cầu mua ngoại tệ để thanh toán nhập khẩu tăng lên, làm dịch chuyển đường cầu ngoại hối sang phải.

Cán cân thanh toán quốc tế (BOP) là một bản ghi thống kê toàn diện về tất cả các giao dịch kinh tế giữa người cư trú của một quốc gia và người không cư trú trong một thời kỳ nhất định, thường là một năm.

WTO chủ yếu tập trung vào việc thiết lập các quy tắc thương mại, giải quyết tranh chấp và đàm phán các hiệp định thương mại. Viện trợ tài chính trực tiếp cho các nước đang phát triển thường là vai trò của các tổ chức khác như Ngân hàng Thế giới hoặc IMF.

Rào cản kỹ thuật đối với thương mại (TBT) bao gồm các quy định, tiêu chuẩn kỹ thuật, quy trình đánh giá sự phù hợp (như kiểm nghiệm, chứng nhận) mà các quốc gia áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu.

Khu vực mậu dịch tự do là một thỏa thuận thương mại nhằm giảm hoặc loại bỏ rào cản thương mại giữa các quốc gia thành viên, thúc đẩy thương mại tự do, trái ngược với bảo hộ thương mại. Thuế quan, hạn ngạch và trợ cấp xuất khẩu đều là các công cụ bảo hộ thương mại.

TRIPS (Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights) là Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí tuệ, thiết lập các tiêu chuẩn tối thiểu cho việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong các quốc gia thành viên WTO.

Các nước đang phát triển thường đối mặt với nhiều thách thức trong thương mại quốc tế, bao gồm cạnh tranh không cân bằng, nguy cơ thâm hụt thương mại, và các vấn đề kinh tế vĩ mô liên quan đến biến động giá cả và tỷ giá hối đoái.

Nguyên tắc đối xử quốc gia (National Treatment) của WTO yêu cầu các quốc gia thành viên phải đối xử với hàng hóa, dịch vụ và quyền sở hữu trí tuệ của nước ngoài không kém ưu đãi hơn so với hàng hóa, dịch vụ và quyền sở hữu trí tuệ tương tự của nước mình sau khi chúng đã vào thị trường nội địa.

Thuyết trọng thương, phổ biến vào thế kỷ 16-18, cho rằng một quốc gia nên xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu để tạo ra thặng dư thương mại và tích lũy của cải dưới dạng kim loại quý (vàng, bạc). Họ coi thương mại là một trò chơi có tổng bằng không.

Tỷ giá hối đoái danh nghĩa là giá trị của một đồng tiền được biểu thị bằng đồng tiền khác, tức là tỷ lệ trao đổi trực tiếp giữa hai loại tiền tệ.

Thương mại tự do có thể dẫn đến tái cơ cấu kinh tế, và các ngành công nghiệp kém cạnh tranh có thể gặp khó khăn, dẫn đến mất việc làm trong các ngành này. Bảo hộ thương mại, không phải thương mại tự do, mới là biện pháp nhằm bảo vệ việc làm trong các ngành công nghiệp kém cạnh tranh.

AFTA (ASEAN Free Trade Area) tập trung vào việc giảm thuế quan và các rào cản thương mại khác giữa các quốc gia thành viên ASEAN, tạo thành một khu vực mậu dịch tự do.

Hiệu ứng J-curve mô tả tình huống khi phá giá tiền tệ ban đầu làm cán cân thương mại xấu đi do hiệu ứng giá cả và độ trễ điều chỉnh khối lượng xuất nhập khẩu, sau đó cán cân thương mại mới cải thiện khi khối lượng xuất khẩu tăng và nhập khẩu giảm.

Thuyết ngang giá sức mua (PPP) cho rằng tỷ giá hối đoái trong dài hạn có xu hướng điều chỉnh để mức giá của một giỏ hàng hóa và dịch vụ tương tự là như nhau ở các quốc gia khác nhau khi được quy đổi sang cùng một đơn vị tiền tệ.

Phá giá tiền tệ làm cho hàng xuất khẩu rẻ hơn và hàng nhập khẩu đắt hơn. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, hiệu ứng J-curve có thể xảy ra, khiến cán cân thương mại xấu đi trước khi cải thiện do độ trễ trong điều chỉnh khối lượng xuất nhập khẩu và hiệu ứng giá cả ngay lập tức.

Thị trường ngoại hối là thị trường phi tập trung, toàn cầu, hoạt động 24 giờ một ngày và 5 ngày một tuần. Các giao dịch được thực hiện điện tử giữa các ngân hàng, tổ chức tài chính và các nhà giao dịch trên khắp thế giới.

Quy tắc xuất xứ được sử dụng để xác định quốc gia nơi hàng hóa được sản xuất hoặc chế biến đáng kể, nhằm mục đích áp dụng thuế quan ưu đãi (trong các hiệp định thương mại tự do) hoặc các biện pháp thương mại khác (như hạn ngạch, chống bán phá giá) một cách chính xác.

Mô hình Heckscher-Ohlin cho rằng lợi thế so sánh của một quốc gia xuất phát từ sự khác biệt về nguồn lực yếu tố sản xuất. Quốc gia sẽ có xu hướng xuất khẩu hàng hóa sử dụng yếu tố sản xuất tương đối dồi dào của mình một cách chuyên sâu và nhập khẩu hàng hóa sử dụng yếu tố sản xuất khan hiếm.

Bảo hộ thương mại nhằm mục đích bảo vệ nền sản xuất trong nước, đặc biệt là các ngành công nghiệp mới phát triển hoặc đang gặp khó khăn, và duy trì việc làm bằng cách hạn chế cạnh tranh từ hàng hóa nhập khẩu.

Cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO là một hệ thống dựa trên luật pháp, bao gồm các giai đoạn tham vấn, phân xử bởi ban hội thẩm và phúc thẩm. Mục tiêu là giải quyết tranh chấp thông qua các biện pháp hòa giải và phán quyết dựa trên các hiệp định của WTO.

Nguyên tắc MFN là một trong những nguyên tắc cơ bản của WTO, yêu cầu các quốc gia thành viên không được phân biệt đối xử giữa các đối tác thương mại. Bất kỳ ưu đãi nào dành cho một quốc gia phải được mở rộng cho tất cả các thành viên WTO khác.

Lợi thế so sánh, theo David Ricardo, dựa trên chi phí cơ hội. Một quốc gia có lợi thế so sánh trong sản xuất một hàng hóa nếu quốc gia đó có thể sản xuất hàng hóa đó với chi phí cơ hội thấp hơn so với các quốc gia khác.

Chính sách nội địa hóa (thay thế nhập khẩu) tập trung vào việc phát triển các ngành công nghiệp trong nước để sản xuất hàng hóa mà trước đây phải nhập khẩu, nhằm giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu và thúc đẩy công nghiệp hóa.

Thặng dư thương mại xảy ra khi một quốc gia xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ có giá trị lớn hơn giá trị nhập khẩu trong một thời kỳ nhất định.