Đề 9 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Sinh học đại cương

Theo định luật đồng tính của Mendel, khi lai hai dòng thuần chủng khác nhau về một cặp tính trạng tương phản, thế hệ F1 sẽ đồng tính, chỉ biểu hiện tính trạng của một bên bố hoặc mẹ (tính trạng trội), còn tính trạng lặn của bên kia bị ẩn đi.

Sinh vật sản xuất (producer) là các sinh vật tự dưỡng, có khả năng tự tổng hợp chất hữu cơ từ chất vô cơ thông qua quang hợp hoặc hóa tổng hợp. Thực vật là nhóm sinh vật sản xuất chính trong hầu hết các hệ sinh thái trên cạn.

Protein có nhiều chức năng quan trọng trong tế bào như xúc tác phản ứng hóa học (enzyme), vận chuyển phân tử, cấu trúc tế bào (protein cấu trúc). Lưu trữ thông tin di truyền là chức năng của DNA, không phải protein.

Màng nhân là lớp màng kép bao bọc nhân tế bào, có các lỗ nhân cho phép các phân tử nhỏ và ion đi qua tự do. Sự vận chuyển các phân tử lớn hơn, như protein và RNA, được điều chỉnh qua phức hệ lỗ nhân.

Tiến hóa hội tụ (convergent evolution) là quá trình các loài không có quan hệ họ hàng gần gũi phát triển các đặc điểm tương tự nhau do sống trong môi trường tương tự hoặc chịu áp lực chọn lọc tương tự. Cánh của chim và cánh của côn trùng là ví dụ về tiến hóa hội tụ, chúng có chức năng bay tương tự nhưng có nguồn gốc tiến hóa khác nhau.

Trao đổi chéo (crossing over) xảy ra trong kỳ đầu I của giảm phân, là quá trình trao đổi đoạn nhiễm sắc thể giữa các nhiễm sắc thể tương đồng. Trao đổi chéo tạo ra sự tái tổ hợp vật chất di truyền, làm tăng sự đa dạng di truyền ở các giao tử.

Chọn lọc tự nhiên là cơ chế chính của tiến hóa theo thuyết Darwin. Chọn lọc tự nhiên diễn ra khi các cá thể có các đặc điểm thích nghi tốt hơn với môi trường có khả năng sống sót và sinh sản cao hơn, truyền lại các đặc điểm đó cho thế hệ sau.

Ở sinh vật nhân sơ (ví dụ: vi khuẩn), cơ chế điều hòa hoạt động gen chủ yếu diễn ra ở giai đoạn phiên mã. Operon là mô hình điều hòa hoạt động gen phổ biến, kiểm soát quá trình phiên mã của một nhóm gen có chức năng liên quan.

Loài là đơn vị phân loại cơ bản nhất, bao gồm các quần thể sinh vật có khả năng giao phối tự do với nhau và sinh ra đời con có khả năng sinh sản.

Nguyên phân là quá trình phân chia tế bào tạo ra hai tế bào con giống hệt tế bào mẹ về mặt di truyền. Nguyên phân đóng vai trò quan trọng trong sự sinh trưởng, phát triển và sửa chữa mô ở sinh vật đa bào.

Hệ hô hấp ở động vật có xương sống bao gồm phổi (ở động vật trên cạn) hoặc mang (ở động vật dưới nước). Chức năng chính của hệ hô hấp là thực hiện quá trình trao đổi khí, lấy oxy từ môi trường vào cơ thể và thải carbon dioxide ra ngoài.

Hệ thống màng bên trong của tế bào nhân thực bao gồm lưới nội chất, bộ Golgi, lysosome, peroxisome, không bào và màng nhân. Ribosome không phải là một bào quan có màng, mà là phức hệ ribosome-RNA, thực hiện chức năng tổng hợp protein.

Chuỗi chuyền electron và hóa thẩm thấu là giai đoạn cuối cùng của hô hấp tế bào, diễn ra ở màng trong ti thể. Giai đoạn này tạo ra phần lớn ATP (adenosine triphosphate) thông qua quá trình phosphoryl hóa oxy hóa.

Ribosome là bào quan thực hiện quá trình dịch mã, tổng hợp protein từ thông tin di truyền được mã hóa trong mRNA. Quá trình này diễn ra ở ribosome trong tế bào chất hoặc trên lưới nội chất.

Hệ sinh thái là một hệ thống sinh học bao gồm quần xã sinh vật (các sinh vật sống) và môi trường vô sinh (các yếu tố vật lý và hóa học) tương tác với nhau. Dòng năng lượng và chu trình vật chất là các quá trình quan trọng trong hệ sinh thái.

Quang hợp là quá trình sử dụng năng lượng ánh sáng mặt trời để tổng hợp chất hữu cơ từ CO2 và H2O, chuyển đổi năng lượng ánh sáng thành năng lượng hóa học tích lũy trong các liên kết hóa học của chất hữu cơ.

Đột biến điểm là loại đột biến gen nhỏ nhất, liên quan đến sự thay đổi một hoặc một vài nucleotide trong trình tự DNA. Đột biến điểm có thể là đột biến thay thế, đột biến thêm hoặc đột biến mất một nucleotide.

Mọi sinh vật sống đều có các đặc điểm chung như cấu tạo tế bào, trao đổi chất, sinh trưởng, sinh sản, cảm ứng và tiến hóa. Khả năng di chuyển chủ động không phải là đặc điểm chung của mọi sinh vật, ví dụ như thực vật không có khả năng di chuyển chủ động như động vật.

Tinh bột là polysaccharide dự trữ năng lượng chính ở thực vật. Tinh bột được cấu tạo từ nhiều đơn phân glucose liên kết với nhau và được tích lũy trong các bào quan dự trữ như lạp thể.

Nguyên tắc trung tâm của sinh học phân tử mô tả dòng thông tin di truyền một chiều từ DNA (sao chép) → RNA (phiên mã) → Protein (dịch mã). Đây là con đường thông tin di truyền chính trong hầu hết các sinh vật.

Trung thể là bào quan tham gia vào quá trình phân chia tế bào ở tế bào động vật và một số tế bào thực vật bậc thấp, nhưng không phải là thành phần chính và phổ biến ở tế bào thực vật nói chung. Ba thành phần chính của tế bào thực vật là màng tế bào, chất tế bào và vách tế bào.

Phân tích DNA và protein là phương pháp hiện đại và chính xác để xác định mối quan hệ họ hàng giữa các loài. So sánh trình tự DNA hoặc protein cho phép đánh giá mức độ tương đồng di truyền và xây dựng cây phát sinh loài.

Mô dẫn ở thực vật bao gồm mạch gỗ (xylem) và mạch rây (phloem). Mạch gỗ vận chuyển nước và chất khoáng từ rễ lên các bộ phận khác của cây, còn mạch rây vận chuyển chất hữu cơ (sản phẩm quang hợp) từ lá đến các bộ phận khác.

Cơ chế cách ly sinh sản trước hợp tử ngăn cản việc giao phối hoặc thụ tinh giữa các loài khác nhau. Cách ly môi trường sống, thời gian sinh sản và tập tính là các ví dụ về cơ chế cách ly trước hợp tử. Bất thụ giao tử là cơ chế cách ly sau hợp tử, xảy ra sau khi giao tử đã kết hợp nhưng hợp tử không phát triển được.

Ổ sinh thái (ecological niche) mô tả vai trò và vị trí chức năng của một loài trong hệ sinh thái. Nó bao gồm tất cả các yếu tố môi trường và mối quan hệ tương tác mà loài đó cần để tồn tại và sinh sản, bao gồm nguồn thức ăn, nơi ở, thời gian hoạt động, và các mối quan hệ với các loài khác.

DNA (deoxyribonucleic acid) là phân tử mang thông tin di truyền ở hầu hết các sinh vật. Thông tin di truyền được mã hóa trong trình tự các nucleotide trên mạch DNA.

Virus là dạng sống đặc biệt, thường được coi là `nửa sống, nửa không sống`. Virus chỉ thể hiện các đặc tính sống (như sinh sản và tiến hóa) khi xâm nhập vào tế bào vật chủ và sử dụng bộ máy tế bào của vật chủ để nhân lên. Bên ngoài tế bào vật chủ, virus là dạng hạt trơ, không có trao đổi chất và sinh sản độc lập.

Khái niệm loài sinh học định nghĩa loài là một nhóm quần thể mà các thành viên của chúng có khả năng giao phối tự do trong tự nhiên và sinh ra đời con có khả năng sinh sản. Tiêu chí chính là khả năng sinh sản hữu tính.

Enzyme là chất xúc tác sinh học, có vai trò tăng tốc độ các phản ứng sinh hóa trong tế bào bằng cách giảm năng lượng hoạt hóa cần thiết cho phản ứng xảy ra. Enzyme không bị tiêu thụ trong phản ứng và không thay đổi cân bằng hóa học.

Liên kết hydro là liên kết yếu hình thành giữa nguyên tử hydro mang điện tích dương một phần của một phân tử và nguyên tử âm điện (như oxy hoặc nitơ) của phân tử khác. Liên kết hydro giữa các phân tử nước tạo ra sức căng bề mặt và nhiệt dung riêng cao của nước.