Đề 12 – Bài tập, đề thi trắc nghiệm online Dược lý 2

Lợi tiểu thiazid có thể gây tăng acid uric máu do giảm thải trừ acid uric qua thận. Các tác dụng phụ khác bao gồm hạ kali máu, hạ natri máu (ít gặp hơn tăng), và có thể gây tăng đường huyết ở một số bệnh nhân, nhưng tăng acid uric máu là một tác dụng phụ đặc trưng và thường gặp hơn.

Thuốc ức chế PDE5 (phosphodiesterase type 5 inhibitor) như sildenafil (Viagra) hoạt động bằng cách ức chế enzyme PDE5. PDE5 phân hủy cGMP (cyclic guanosine monophosphate). Trong quá trình kích thích tình dục, nitric oxide (NO) được giải phóng, kích thích sản xuất cGMP, gây giãn mạch máu vật hang dương vật và cương cứng. Sildenafil ức chế PDE5, làm tăng nồng độ cGMP, kéo dài và tăng cường cương cứng.

Thuốc chẹn kênh canxi dihydropyridine (ví dụ: amlodipine, nifedipine) chủ yếu tác động lên kênh canxi loại L ở mạch máu. Việc chẹn kênh canxi loại L ở mạch máu làm giảm dòng canxi vào tế bào cơ trơn mạch máu, gây giãn mạch và giảm huyết áp.

Thuốc kháng histamin H1 thế hệ thứ hai (ví dụ: cetirizine, loratadine) có ưu điểm chính là ít gây buồn ngủ hơn so với thế hệ thứ nhất (ví dụ: diphenhydramine, chlorpheniramine). Điều này là do chúng ít xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương hơn.

LABA (Long-Acting Beta2-Agonist) như salmeterol, formoterol là thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài, không được sử dụng để cắt cơn hen cấp tính. Chúng được sử dụng hàng ngày để kiểm soát hen suyễn lâu dài, thường kết hợp với corticosteroid dạng hít. Corticosteroid giúp giảm viêm, còn LABA giúp giãn phế quản, duy trì đường thở thông thoáng.

Metoprolol là một thuốc chẹn beta chọn lọc β1. Tính chọn lọc β1 giúp giảm thiểu tác dụng phụ trên phổi (do chẹn β2) so với các thuốc chẹn beta không chọn lọc như propranolol. Prazosin là một thuốc chẹn alpha-1, và labetalol là thuốc chẹn cả alpha và beta.

Thuốc kháng muscarinic (antimuscarinic) như ipratropium, tiotropium là thuốc giãn phế quản. Trong COPD, chúng hoạt động bằng cách chẹn thụ thể muscarinic cholinergic ở đường thở, giảm co thắt phế quản và giãn phế quản, giúp cải thiện luồng khí và giảm khó thở.

Warfarin là một thuốc chống đông máu kháng vitamin K. Nó hoạt động bằng cách ức chế enzyme vitamin K reductase, enzyme cần thiết để tái tạo vitamin K dạng khử, dạng hoạt động. Vitamin K dạng khử là cofactor cần thiết cho quá trình carboxyl hóa các yếu tố đông máu II, VII, IX, X và protein C, S.

Digoxin là một glycosid tim có tác dụng tăng cường lực co bóp cơ tim (tác dụng inotropic dương tính) bằng cách ức chế bơm Na+/K+ ATPase, dẫn đến tăng nồng độ canxi nội bào. Đồng thời, digoxin cũng có tác dụng làm chậm nhịp tim (tác dụng chronotropic âm tính) thông qua tăng cường hoạt động của dây thần kinh phế vị.

Fluoroquinolone (ví dụ: ciprofloxacin, levofloxacin) hoạt động bằng cách ức chế enzyme DNA gyrase và topoisomerase IV của vi khuẩn. Các enzyme này cần thiết cho quá trình sao chép, phiên mã và sửa chữa DNA của vi khuẩn, do đó việc ức chế chúng sẽ ngăn chặn sự phát triển và sinh sản của vi khuẩn.

Statin là nhóm thuốc giảm cholesterol máu hiệu quả nhất. Cơ chế tác dụng chính của statin là ức chế enzyme HMG-CoA reductase, enzyme xúc tác bước giới hạn tốc độ trong quá trình tổng hợp cholesterol ở gan. Việc ức chế enzyme này làm giảm sản xuất cholesterol ở gan, dẫn đến giảm cholesterol LDL trong máu.

NSAID (ví dụ: ibuprofen, naproxen) ức chế enzyme cyclooxygenase (COX), giảm sản xuất prostaglandin. Prostaglandin có vai trò bảo vệ niêm mạc dạ dày. Do đó, việc giảm prostaglandin do NSAID có thể làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày tá tràng và xuất huyết tiêu hóa.

Benzodiazepine (ví dụ: diazepam, alprazolam) là nhóm thuốc an thần, giải lo âu, giãn cơ và chống co giật. Chúng hoạt động bằng cách tăng cường tác dụng của chất dẫn truyền thần kinh GABA (gamma-aminobutyric acid) tại thụ thể GABA-A trong hệ thần kinh trung ương.

Insulin tác dụng nhanh có thời gian tác dụng ngắn và khởi phát nhanh, do đó chúng được sử dụng để kiểm soát đường huyết sau bữa ăn. Chúng thường được tiêm ngay trước hoặc trong vòng 15 phút trước bữa ăn.

Aminoglycosid (ví dụ: gentamicin, amikacin) là kháng sinh có thể gây độc tính trên thận (nephrotoxicity) và độc tính trên tai (ototoxicity). Ototoxicity có thể biểu hiện bằng mất thính lực hoặc rối loạn tiền đình. Do đó, cần theo dõi chức năng thận và thính giác khi sử dụng aminoglycosid.

SSRI (Selective Serotonin Reuptake Inhibitor) như fluoxetine, sertraline hoạt động bằng cách ức chế protein vận chuyển serotonin, ngăn chặn quá trình tái hấp thu serotonin từ khe synap trở lại tế bào thần kinh tiền synap. Điều này làm tăng nồng độ serotonin trong khe synap, tăng cường hoạt động của serotonin và cải thiện triệu chứng trầm cảm.

Amphotericin B là một thuốc chống nấm phổ rộng, hiệu quả chống lại nhiều loại nấm gây bệnh. Tuy nhiên, nó có độc tính cao, đặc biệt là độc tính trên thận và thường được dùng đường tĩnh mạch. Phản ứng truyền dịch (sốt, rét run) cũng thường gặp khi sử dụng amphotericin B.

Thuốc ức chế men chuyển (ACEI) hoạt động bằng cách ức chế men chuyển angiotensin, enzyme chịu trách nhiệm chuyển angiotensin I thành angiotensin II. Angiotensin II là một chất co mạch mạnh và kích thích tiết aldosterone, do đó việc ức chế sản xuất angiotensin II giúp giảm huyết áp.

Metformin là một biguanide, thuốc điều trị đái tháo đường type 2 hàng đầu. Cơ chế tác dụng chính của metformin là giảm sản xuất glucose ở gan (giảm tân tạo glucose) và tăng sử dụng glucose ở mô ngoại biên (chủ yếu ở cơ). Nó cũng có thể làm giảm hấp thu glucose ở ruột và cải thiện độ nhạy insulin ở một mức độ nào đó.

Acyclovir là một thuốc kháng virus nucleoside analog, đặc biệt hiệu quả trong điều trị nhiễm trùng do virus herpes simplex (HSV) gây ra bệnh herpes sinh dục, herpes môi, viêm giác mạc do herpes và varicella-zoster virus (VZV) gây ra bệnh thủy đậu và zona.

Morphine là một opioid mạnh, được sử dụng để điều trị đau nặng, ví dụ như đau sau phẫu thuật, đau do ung thư. Paracetamol, ibuprofen và aspirin là thuốc giảm đau không opioid, thường được sử dụng cho đau nhẹ đến trung bình.

Thuốc chống loạn thần thế hệ thứ hai (atypical antipsychotic) như risperidone, olanzapine có ưu điểm chính là ít gây tác dụng phụ ngoại tháp (EPS) hơn so với thế hệ thứ nhất (typical antipsychotic) như haloperidol. EPS bao gồm các rối loạn vận động như run, cứng cơ, loạn trương lực cơ, bồn chồn không yên. Tuy nhiên, thuốc thế hệ thứ hai có thể gây ra các tác dụng phụ khác như tăng cân, rối loạn chuyển hóa.

Corticosteroid là thuốc chống viêm mạnh, được sử dụng trong điều trị hen suyễn để giảm viêm đường thở mãn tính, là yếu tố chính gây ra các triệu chứng hen suyễn. Mặc dù thuốc giãn phế quản (như salbutamol) được sử dụng để giảm triệu chứng cấp tính, corticosteroid là thuốc kiểm soát hen suyễn lâu dài bằng cách giảm viêm.

Spironolactone là một thuốc lợi tiểu giữ kali, hoạt động bằng cách đối kháng thụ thể aldosterone ở ống góp. Aldosterone kích thích tái hấp thu natri và bài tiết kali. Spironolactone ức chế tác dụng của aldosterone, làm giảm tái hấp thu natri và giảm bài tiết kali, dẫn đến lợi tiểu và giữ kali.

Thuốc ức chế bơm proton (PPI) như omeprazole, lansoprazole hoạt động bằng cách ức chế bơm H+/K+ ATPase (bơm proton) ở tế bào thành dạ dày. Bơm này chịu trách nhiệm vận chuyển ion H+ vào lòng dạ dày, bước cuối cùng trong quá trình sản xuất acid HCl.

Levodopa là tiền chất của dopamine, được sử dụng để bù đắp sự thiếu hụt dopamine trong bệnh Parkinson. Tuy nhiên, levodopa dễ bị chuyển hóa ở ngoại biên bởi enzyme dopa decarboxylase trước khi vào não. Carbidopa là một chất ức chế dopa decarboxylase ngoại biên, không qua hàng rào máu não, giúp ngăn chặn sự chuyển hóa levodopa ở ngoại biên, tăng lượng levodopa vào não và giảm liều levodopa cần thiết.

Clopidogrel là một thuốc chống kết tập tiểu cầu thuộc nhóm thienopyridine. Nó hoạt động bằng cách ức chế thụ thể P2Y12 ADP trên bề mặt tiểu cầu. ADP là một chất kích hoạt tiểu cầu, và việc ức chế thụ thể P2Y12 ADP ngăn chặn quá trình hoạt hóa và kết tập tiểu cầu.

Thuốc lợi tiểu quai (loop diuretic) như furosemide hoạt động chủ yếu ở nhánh lên dày của quai Henle. Tại đây, chúng ức chế bơm đồng vận Na+-K+-2Cl-, làm giảm tái hấp thu natri, kali và clorua, dẫn đến tăng bài tiết nước và điện giải.

Thuốc kháng thụ thể angiotensin II (ARB) như losartan, valsartan có ưu điểm chính so với thuốc ức chế men chuyển (ACEI) là ít gây ho khan hơn. Ho khan là một tác dụng phụ thường gặp của ACEI do tăng bradykinin, trong khi ARB không ảnh hưởng đến bradykinin.

Phì đại nướu (gingival hyperplasia) là một tác dụng phụ đặc trưng và thường gặp của phenytoin. Cơ chế chính xác chưa rõ, nhưng có thể liên quan đến ảnh hưởng của phenytoin lên nguyên bào sợi nướu và chuyển hóa collagen.